Júma, 29 Nauryz 2024
Bilgenge marjan 4754 3 pikir 16 Aqpan, 2018 saghat 08:53

Jas úrpaghymyzdyng sanasyn ulap jatqan jat aghymdargha tosqauyl qoyatyn kez keldi

Kórneki suret

2017 jyly QR Din ister jәne azamattyq qogham ministrligining «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine diny qyzmet jәne diny birlestikter mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» zang jobasy  qalyng búqara nazaryna úsynylghany belgili. Búl Zang jobasy bilim beru salasyn da ainalyp ótpedi. Qazirgi kezende respublikamyzda bilim beruding jana jýiesi jasalyp, qazaqstandyq bilim beru jýiesi әlemdik bilim beru kenistigine enuge baghyt aluda. Sebebi,  bilim – qoghamdy әleumettik, mәdeniy-ghylymy progresspen qamtamasyz etetin ghajayyp qúbylys, adam ýshin de, qogham ýshin de eng jogharghy qúndylyq.

Degenmen, bilim nәrine, әsirese diny bilimge qúshtar bolghan, ýlken ómir jolyna jana qadam basqan, elikteu men qyzyghushylyghy mol jastardy óz torlaryna týsirudi kózdeytin teris aghymdar qanshama qarakóz jastarymyzdy óz shyrmauyna onaylyqpen týsirip jatqanynyng kuәsi bolyp otyrmyz.  Sondyqtan, Zangha engiziletin tolyqtyrular elimizding jarqyn bolashaghyn qalaushy  jas úrpaghymyzdyng sanasyn ulap jatqan jat aghymdargha tosqauyl qoyatyn sharalargha manyzdy ýles qosary sózsiz.

Zang jobasynyng negizinde QR «Diny qyzmet jәne diny birlestikter turaly» Zanynyng 3-babynyng 6-tarmaghy boyynsha «Dindi oqyp-ýirenu diny birlestikterding ghibadat ghimarattarynda (qúrylys jaylarynda), ýi-jaylarynda, sonday-aq ruhany (dini) bilim beru úiymdarynda olardyng jarghylaryna sәikes úiymdastyrylady jәne jýzege asyrylady. Ózge jaghdaylarda dindi oqyp-ýirenu oblystardyn, respublikalyq manyzy bar qalanyng jәne astananyng jergilikti atqarushy organdarymen kelisu boyynsha úiymdastyrylady jәne jýzege asyrylady». Yaghni, radikaldy aghymdardyng mektep qabyrghasynda, bilim beru mekemelerinde ózderining teris әri dәstýrli dinimizben mýldem ýilespeytin san aluan pikirleri men ústanymdaryn  uaghyzdaugha shekteu qoyylady. Múnday tәjiriybeni kórshiles TMD memleketterinen de bayqaugha bolady. Mysaly, Tәjikstan Respublikasynyng «Ar újdan jәne diny birlestikter turaly» Zany 23-babynyng 3-tarmaghyna sәikes mektepke deyingi bilim beru mekemeleri men mektepterde, sonday-aq azamattardyng ýileri men pәterlerinde diny úiymdardyng aghartushylyq jәne nasihat júmystaryna  tyiym salynady.

Shet elderde diny bilim alu mәselesining zannamada retteluine kelsek, kóp jaghdayda dәstýrli emes diny aghymdar iydeologiyalyq bastauyn sheteldik diny oqu oryndarynan alatyndyghyn eskere otyryp, әzirlenu ýstindegi zanda Qazaqstan Respublikasynyng azamattaryna diny bilimdi shet elderde alugha tek jogharghy diny bilimdi elimizde alghannan keyin ghana jol berilmek.   Sebebi, dәstýrli negizdegi joghary diny bilim men qalyptasqan azamattyq túrghygha ie bolghannan keyin otandastarymyzdyng bilimin әri qaray jetildirui ýshin shet elderge baruy qauipti saldarlargha soqtyrmaydy dep senuge negiz bar.

Ýstimizdegi jyldyng qantar aiynda Parlament Mәjilisinde atalmysh Zang jobasyn tanystyru kezinde QR Din isteri jәne azamattyq qogham ministri N.Ermekbaev: «Azamattarymyz shetelde, onyng ishinde kýmәndi diny oqu oryndarynda oqyp, destruktivti iydeologiya yqpalyna týsip jatyr. Astyrtyn týrli mektepter men kurstarda bilim alyp, elge bizding qúndylyqtarymyzgha jat әri radikaldyq kózqarasymen oralyp jatyr. Osyghan baylanysty zang jobasynda Qazaqstanda bazalyq diny joghary bilim almaghandardy shetke shygharudy shekteu úsynylyp otyr», - dep Qazaqstan azamattarynyng shetelde diny bilim alu mәselesin retteu manyzdylyghyn atap ótti.

Yaghni, Qazaqstan Respublikasy azamattarynyng shetel memleketterinde ruhany (dini) bilim aluyna Qazaqstan Respublikasynda jogharghy ruhany (dini) bilim alghannan keyin ghana jol beriletin bolady. Al halyqaralyq shart (kelisim) negizinde, sonday-aq tirkelgen diny birlestikterding Qazaqstanda ruhany (dini) bilim beru úiymdary bolmaghan jaghdaylarda ghana shetelde oqyp-ýirenuge bolady. Alayda, ruhany (dini) bilim beru úiymdary óz qyzmetterin oqu, ghylymiy-zertteu jәne qarjylyq qyzmeti turaly qoghamdy habardar ete otyryp, ashyq týrde jýzege asyruy tiyis. Osy norma Qazaqstan azamattarynyng shet elderde ruhany (dini) bilim alu tәrtibin retteuge mýmkindik beredi.

Sonymen qatar, bilim beru turaly qújattardy tanu jәne nostrifikasiyalau  zang jýzinde qatan   qolgha alynady. Bilim turaly qújattardy nostrifikasiyalau –  halyqaralyq nemese sheteldik oqu oryndarynda bilim alghan túlghalardyng qújattarynyng balamalylyghyn anyqtau maqsatynda, bilim turaly qújattardy tanu turaly atalghan memleketpen halyqaralyq shart bolmaghan jaghdaylarda jýrgiziletin rәsim. Búl óz kezeginde sheteldegi qazaqstandyq studentterding bilimin baqylau ýshin manyzdy qadam bolmaq. Qazir memlekettik organdarmen sheteldik oqu ornyna rúqsatnama negizinde qabyldau turaly kelisimder jasau júmystary jýrgizilude.

Osydan birneshe jyl búryn da shetel asugha qúmar, baghytyn jat aghymdardan izdegen jastardy elge qaytaru turaly QMDB dabyl qaqqan bolatyn. Diny bilim alu maqsatymen shetel asqan jastarymyz din atyn jamylghan jat aghymdardyng iydeologiyasyna arbalyp, shetin kózqaras niyetinde ketip jatqan mysaldary da bar. Sondyqtan, aldaghy ózgertuler men tolyqtyrular jastarymyzdy barynsha saqtandyrudyng kepili bolady dep ýmittenemiz.

Elubay Qayrat Mendibayúly – «Qaharman úrpaq» QQ tóraghasy

Abai.kz

 

3 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1578
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2280
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3601