جۇما, 29 ناۋرىز 2024
جاڭالىقتار 3176 0 پىكىر 4 مامىر, 2012 ساعات 07:50

ەۆگەني گريگورەۆ. تاڭ شىعىستان اتادى. باستامالاردا شىعىستان باستالادى

مەنىڭ جاسىم 82-دە. ءومىر بويى قازاقستاندا تۇرىپ، جارتى عاسىر بويى د.سەرىكباەۆ اتىنداعى شىعىس قازاق­ستان مەملەكەتتىك تەحنيكالىق ۋنيۆەر­سي­تەتىندە ۇستازدىق ەتىپ كەلەمىن. دوك­تورلىق ديسسەرتاتسيا قورعادىم، پروفەسسور اتاندىم. قازاق دوسى، كورشىسى دەسە ءبىر جاپىراق نانىن ءبولىپ بەرەتىن جومارت حالىق ەكەنىن بالا كەزىمنەن بىلەمىن. قازاق ءتىلىن ءتاپ-ءتاۋىر مەڭگەرىپ الدىم. ماعان، اسىرەسە، ابايدىڭ في­لو­سوفيالىق وي-تۇجىرىمدارى، تەرەڭ ماعىنالى ولەڭدەرى ۇلكەن وي سالدى. ۇزاق جىلدار ىزدەنىپ، «ۇلى دالانىڭ پرومەتەيى»، «ادام بول»، «اباي جانە الاش قوزعالىسى» دەگەن كىتاپتاردى جارىققا شىعاردىم. بۇل جيناقتاردى شىعارۋعا ءوزىم ەڭبەك ەتەتىن شقتمۋ كوپ كومەك كورسەتتى.

مەنىڭ جاسىم 82-دە. ءومىر بويى قازاقستاندا تۇرىپ، جارتى عاسىر بويى د.سەرىكباەۆ اتىنداعى شىعىس قازاق­ستان مەملەكەتتىك تەحنيكالىق ۋنيۆەر­سي­تەتىندە ۇستازدىق ەتىپ كەلەمىن. دوك­تورلىق ديسسەرتاتسيا قورعادىم، پروفەسسور اتاندىم. قازاق دوسى، كورشىسى دەسە ءبىر جاپىراق نانىن ءبولىپ بەرەتىن جومارت حالىق ەكەنىن بالا كەزىمنەن بىلەمىن. قازاق ءتىلىن ءتاپ-ءتاۋىر مەڭگەرىپ الدىم. ماعان، اسىرەسە، ابايدىڭ في­لو­سوفيالىق وي-تۇجىرىمدارى، تەرەڭ ماعىنالى ولەڭدەرى ۇلكەن وي سالدى. ۇزاق جىلدار ىزدەنىپ، «ۇلى دالانىڭ پرومەتەيى»، «ادام بول»، «اباي جانە الاش قوزعالىسى» دەگەن كىتاپتاردى جارىققا شىعاردىم. بۇل جيناقتاردى شىعارۋعا ءوزىم ەڭبەك ەتەتىن شقتمۋ كوپ كومەك كورسەتتى.

ابايدىڭ ولەڭدەرىن وقىپ، كوڭىلگە تۇيگەندە ۇلى اقىننىڭ قازاق حالقى­نىڭ ءوز الدىنا دەربەس مەملەكەت بولۋىن قالاعانىن ءتۇسىنۋ قيىن ەمەس. مىنە، سول ارمانعا جەتتىك. تاۋەلسىزدىكتىڭ اق تاڭى اتقانىنا دا 20 جىلدان اسىپ بارادى. تاۋەلسىزدىك - ۇلى باقىت. بابالار اڭساعان تاۋەلسىزدىكتى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ ەڭ الدىمەن، ەلدى مەكەندەگەن جۇزدەن استام ۇلت پەن ۇلىستىڭ دوستىعى مەن تاتۋلىعى باياندى بولسا، بەيبىتشىلىك نىعايا بەرمەك. ءالى ەسىمدە، 1995 جىلى ءتۇرلى ەتنوس­تار­دىڭ باسىن قوسىپ، ەلىمىزدە تاتۋلىق پەن بەيبىتشىلىكتىڭ سالتانات قۇرۋىن ماقسات تۇتقان ەلباسى ن.نازارباەۆ قا­زاق­ستان حالقى اسسامبلەياسىن قۇرۋ ءجو­نىندە باستاما كوتەردى. ونى بارلىق ەتنوس وكىلدەرى قىزۋ قولداپ اكەتتى. ءسوي­تىپ، باسقا مەملەكەتتەردە جوق قو­عام­دىق ينستيتۋت بىزدە ءبىرىنشى بولىپ دۇنيەگە كەلدى.

تاڭنىڭ شىعىستان اتاتىنى بەلگىلى. دەمەك، نەندەي ءبىر يگى باستامالاردىڭ شىعىستا تۋىنداپ جاتاتىنى زاڭدى­لىق بولسا كەرەك. ەلىمىزدەگى تۇڭعىش دوستىق ءۇيى وسكەمەندە 1992 جىلى قۇ­رىلىپ، ونىڭ سالتاناتتى اشىلۋىنا ەلباسى  ن.نازارباەۆتىڭ ءوزى كەلىپ قاتىستى. مەن دە ول كەزدە جيىرمادان استام ەتنوستىڭ باسىن قوسىپ، تاتۋلىق پەن دوستىققا ۇيىتىپ وتىرعان دوستىق ءۇيىنىڭ جۇمىسىنا بەلسەنە ارالاسقان ەدىم.

تۇڭعىش دوستىق ءۇيىنىڭ اشىلۋىندا نۇرسۇلتان ءابىشۇلى اقجارما تىلەگىن ايتتى، شىرايلى شىعىستان باستاۋ ال­عان قۇندى تاجىريبەنى ەلىمىزدىڭ بارلىق وبلىستارىندا قولدانۋ قاجەتتىگىنە توق­تالدى. ارتىنشا كەندى التايدىڭ ءتا­جىريبەسىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ اكىمشىلىگى زەرتتەپ، ونى بارلىق وبلىستارعا تاراتتى. بۇل كۇن­دەرى وڭىردە سەگىز دوستىق ءۇيى بار، ولاردا 82 ەتنومادەني بىرلەستىك جۇمىس ءىس­تەۋدە.

وبلىستىق دوستىق ءۇيىنىڭ ماقساتى - ۇلتارالىق كەلىسىم مەن تۇراق­تى­لىقتى نىعايتۋ، ۇلتتار مادەنيەتىن، انا ءتىلىن، سالت-ءداستۇرىن جاڭعىرتۋ، ءما­دەني مۇرانى ساقتاۋ جانە قازاقستان جاستارىن پاتريوتتىق سەزىمدە ءتار­بيەلەۋ بولىپ تابىلادى.

ەندى ءوزىم كۋا بولعان بىرنەشە جايدى ايتا كەتەيىن. 2001 جىلدىڭ جەلتوق­سا­نىندا وبلىستىق فيليالدىڭ باستاماسىمەن ۇلتارالىق قارىم-قاتىناستى تەرەڭدەتۋ جانە ونىڭ تاسىلدەرىن زەرتتەۋ دەگەن تاقىرىپتا رەسپۋبليكالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا بولىپ ءوتتى. شقو قازاقستان حالقى اس­سام­بلەياسىنىڭ توراعاسى، ءوڭىر باسشىسى ب.ساپارباەۆتىڭ باستاماسىمەن دە سوڭعى ءۇش جىلدا حالىقتار دوستىعىن تەرەڭدەتۋ ماقساتىندا وتىزدان استام يگى شارالار وتكەنىن ايتا كەتكەن ورىندى. شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ عا­لىم­دارى دا اسسامبلەيا جۇمىسىن جان­داندىرۋعا لايىقتى ۇلەس قوسىپ كەلەدى.

ەندى بىرەر كۇننەن كەيىن استانادا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ح1ح سەسسياسى وتەدى. وعان ءبىزدىڭ وب­لىس­تان دا دەلەگاتسيا قاتىسىپ، الداعى ۋاقىتتا اتقاراتىن جۇمىستارىن سارالاپ، جاڭا شەپتەر مەن مىندەتتەر قابىلداماق. تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىق مەكەنى - قازاقستان باسقا مەملەكەتتەرگە الداعى ۋاقىتتا دا ۇلگى-ونەگە كورسەتە بەرمەك.

«اباي-اقپارات»

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1567
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2261
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3543