بەيسەنبى, 28 ناۋرىز 2024
اباي مۇراسى 4857 2 پىكىر 22 تامىز, 2019 ساعات 10:12

ابايدىڭ «جازعىتۇرىمى» ەكى ولەڭنەن قۇرالعان

اباي ولەڭدەرى مازمۇندىق جاقتان جانە قابىلداۋ ەستەتيكاسى تۇرعىسىنان ءالى كۇنگە دەيىن تولىق قاندى جۇيەلەنە قويعان جوق. وعان دالەل رەتىندە ارناۋ ولەڭدەرى مەن فالسافالىق شۋماقتارىنىڭ جانە وسيەت، اقىلدىق جانە تەرمە ولەڭدەرى مەن ماحاببات جىرلارىنىڭ مىسال ولەڭدەرى مەن اۋدارمالارىنىڭ، ءتىپتى، تولعاۋلارى مەن ءان سوزدەرىنىڭ قاراقويۋ ارالاسىپ، باسىلىم كورىپ كەلە جاتقانىن ايتساق تا جەتكىلىكتى.

ونىڭ ۇستىنە ابايدىڭ فيلوسوفيالىق تولىق ادام تۇسىنىگى مەن ونىڭ ناعىز اقىندىق ورەسىنىڭ ارا جىگىن كۇنى بۇگىنگە دەيىن اجىراتا الماي كەلە جاتقان كەمىستىگىمىز تاعى بار. ول ول ما؟ ەڭ وكىنىشتىسى ابايدىڭ ءبىر ولەڭى دەپ جاريالاپ جۇرگەن كەيبىر ولەڭدەرىنىڭ بىرنەشە ولەڭ ەكەندىگىن اڭعارا الماي جۇرگەندىگىمىز. وعان مىسال رەتىندە ونىڭ «جازعىتۇرىم» اتتى ولەڭى ەكى ولەڭنەن قۇرام تاباتىندىعىن كولدەنەڭ تارتۋعا بولادى.

مەنىڭ تۇسىنىگىمشە «جازعىتۇرىم» جالپى 16 شۋماق بولعانىمەن، 11 شۋماقتان سوڭ وي اياقتالىپ، جاڭا ءبىر ولەڭ باستالادى. ال ودان سوڭعى «كۇن جوقتا كىسىمسىنەر جۇلدىز بەن اي» دەپ باستالاتىن 5 شۋماق ولەڭنىڭ 3-4 شۋماعىنىڭ قيسىندى جۇلگەسى جاز كورىنىسىنە كەلىڭكىرەگەنىمەن، جازعىتۇرىمعى بەينەدەن الىس جاتىر. وندا جازعىتۇرىمعى كورىنىستەن كورى گالاكتيكالىق قۇبىلىستاردى ءسوز ەتۋ ۇستەم ورىندا تۇر.

سوندىقتان مەن ونى ابايدىڭ «جازعىتۇرىم» اتتى ولەڭىنىڭ قالقاسىندا قالىپ قويعان عاجايىپ ءبىر، جەكە دارا ولەڭ دەپ سانايمىن.

«جازعىتۇرىم»

جازعىتۇرىم قالمايدى قىستىڭ سىزى،

ماساتىداي قۇلپىرار جەردىڭ ءجۇزى.

جان-جانۋار، ادامزات انتالاسا،

اتا-اناداي ەلجىرەر كۇننىڭ كوزى.

 

جازدىڭ كوركى ەنەدى جىل قۇسىمەن،

جايراڭداسىپ جاس كۇلەر قۇربىسىمەن.

كوردەن جاڭا تۇرعانداي كەمپىر مەن شال،

جالباڭداسار ءوزىنىڭ تۇرعىسىمەن.

 

قىرداعى ەل ويداعى ەلمەن ارالاسىپ،

كۇلىمدەسىپ، كورىسىپ، قۇشاقتاسىپ.

شارۋا قۋعان جاستاردىڭ مويىنى بوساپ،

سىبىرلاسىپ، سىرلاسىپ، ماۋقىن باسىپ.

 

تۋيە بوزداپ، كوي قوزداپ - قورا دا شۋ،

كوبەلەكپەن، قۇسپەنەن ساي دا دۋ-دۋ.

گۇل مەن اعاش مايىسىپ قاراعاندا،

سىبدىر قاعىپ، بۇراڭداپ اعادى سۋ.

 

كول جاعالاي مامىرلاپ قۋ مەنەن قاز،

جۇمىرتقا ىزدەپ، جۇگىرىپ بالالار ءماز.

ۇشقىر اتپەن زىرلاتىپ تاستاعاندا،

جارق-جۇرق ەتىپ ىلىنەر كوك داۋىل باز.

قۇس قاتارلاپ بايلاعان قانجىعاعا

قىز بۇراڭداپ جابىسىپ، قىلادى ناز.

 

جازعا جاقسى كيىنەر قىز-كەلىنشەك،

جەر جۇزىنە ءوڭ بەرەر گۇل-بايشەشەك.

قىردا تورعاي سايراسا، سايدا - بۇلبۇل،

تاستاعى ءۇنىن كوسار بايعىز، كوكەك.

 

جاڭا پۇلمەن جامىراپ ساۋداگەرلەر،

ديحانشىلار جەر جىرتىپ، ەگىن ەگەر.

شارۋانىڭ ءبىر مالى ەكەۋ بولىپ،

جاڭا تولمەن كوبەيىپ، داۋلەت ونەر.

 

بەزەندىرىپ جەر ءجۇزىن ءتاڭىرىم شەبەر،

مەيىرباندىق دۇنيەگە نۇرىن توگەر.

انامىزداي جەر ءيىپ ەمىزگەندە،

بەينە اكەڭدەي ۇستىڭە اسپان تونەر.

 

جاز جىبەرىپ، جان بەرگەن قارا جەرگە

راحمەتىنە اللانىڭ كوڭىل سەنەر.

مال سەمىرەر، اق پەنەن اس كوبەيەر،

ادامزاتتىڭ كوڭىلى ءوسىپ كوتەرىلەر.

 

قارا تاستان باسقانىڭ ءبارى جادىراپ،

ءبىر ساراڭنان باسقانىڭ پەيىلى ەنەر.

تاماشالاپ قاراساڭ ءتاڭىرى ىسىنە،

بويىڭ بالقىپ، ەريدى ىشتە جىگەر.

 

كەمپىر-شال شۋاق ىزدەپ، بالا شۋلار،

مال مازاتسىپ، قۋانىپ، اۋناپ-قۋنار.

جىرشى قۇستار اۋەدە ولەڭ ايتىپ،

قيقۋ سالار كولدەگى قاز بەن قۋلار.

 

«كۇن جوقتا كىسىمسىنەر جۇلدىز بەن اي»

كۇن جوقتا كىسىمسىنەر جۇلدىز بەن اي،

ول قايتسىن قارا تۇندە جارقىلداماي،

تاڭ اتقان سوڭ شىعارىن كۇننىڭ ءبىلىپ،

ءوڭى قاشىپ، بولا الماس بۇرىنعىداي.

 

كۇن - كۇيەۋ، جەر - قالىڭدىق ساعىنىشتى،

قۇمارى ەكەۋىنىڭ سونداي كۇشتى.

ءتۇن قىرىنداپ جۇرگەندە كوپ قوجاڭداپ،

كۇيەۋ كەلدى، اي، ءجۇلدىز ك... قىستى.

 

اي، جۇلدىزعا جىلى جەل حابار بەرىپ،

جان-جانۋار قۋانار تويعا ەلەرىپ.

ازالى اق كورپەسىن سىلكە تاستاپ،

جەر كۇلىمدەر، وزىنە شىراي بەرىپ.

 

كۇن - كۇيەۋىن جەر كوكسەپ الا قىستاي،

بىرەۋىنە بىرەۋى قوسىلىسپاي،

كوڭىلى كۇن لەبىنە تويعاننان سوڭ

جەر تولىقسىپ، تۇرلەنەر توتى قۇستاي.

 

ادام تىكتەپ كورە الماس كۇننىڭ كوزىن،

ءسۇيىپ، جىلىپ تۇرادى جان لەبىزىن.

قىزىل اراي سارى التىن شاتىرىنا،

كۇننىڭ كەشكە كىرگەنىن كوردى كوزىم.

بەكقوجا جىلقىبەكۇلى

Abai.kz

2 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1561
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2251
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3504