Býgin, 12 qyrkýiek – Qazaq kinosynyng kýni. 2005 jyly Qazaqstan kiynematografisteri odaghynyng basshysy bolghan Bauyrjan Nógerbekov 12 qyrkýiekti «Qazaq kinosynyng kýni» dep ataudy úsyndy. Sodan bastap búl data jyl sayyn atap ótilip keledi.

Al «Amangeldi» filimi 1938 jyly Lenfilimde Almaty kinohronika studiyasynyng kiynematografisterimen týsirilgen Qazaqstan tarihyndaghy alghashqy dybysty filim.

«Amangeldi» kórkem filimi qazaq kinosynyng tarihynan ýlken oryn alady. Atalghan kinotuyndy tónireginde pikirler әraluan.

Alghash qazaq kinotanushysy Qabysh Siranov 1944 jylghy maqalasynda bylay dep jazghan : «1937 jyly Lenin ordendi «Lenfilim» kinostudiyasy tolyqmetrajdy «Amangeldi» dybysty filimin jasap shyghardy. Kinossenariydi qazaq dramaturgi Ghabit Mýsirepov pen jazushy Vsevolod Ivanov birigip jazdy. Kartina rejisseri Moiysey Levin boldy. Búl filim últtyq kiynematografiyanyng negizin qalaghan eng alghashqy kinosuretimiz bolyp tabylady». («Kino jyldar oilar», Almaty «Óner» 1983 j. 10 bet).

Rasynda búl filim qazaq kino ónerining tarihynda ózindik oryngha iye. Úzaq uaqyt boyyna «Amangeldi» filimi qazaq kino ónerinde alghashqy tól tuyndy dep eseptelinip keldi.

Qabysh Siranovtyng maqalasynda ssenariy avtory: «Ghabit Mýsirepov pen Vsevolod Ivanov», - delingen. Al aqiqaty – ekeuinen bólek, ssenariy jazugha Beyimbet Maylin de at salysqan edi. Sol jyldardaghy kenes ýkimetining solaqay sayasatynyng kesirinen Beyimbetting esimi titrden alynghan. Tipti, Ghabit Mýsirepovting esimin de alyp tastaghan kezder bolghan.

Filim Amangeldi batyr men sarbazdarynyng erlikteri jayly bayandalady. Basty jetistik - Elubay Ómirzaqov somdaghan Amangeldi beynesi edi. Sebebi akter Amangeldi beynesin kezeng sipatymen tútastyqta bere aldy. Sonymen qatar Elubay Ómirzaqov filim zandylyghyna sәikes keyipker minezin tereng ashty.

«Amangeldi» filimi 1938 jyly ekrangha shyqty. 1966 jyl «Qazaqfilim» kinostudiyasynda qayta qalpyna keltirilgen.

Ssenariy avtorlary: Ghabit Mýsirepov, Beyimbet Mayliyn, Vsevolod Ivanov.

QoIshy rejissery: Moysey Leviyn.

Operatory: Hecho Nazariyans.

Basty róldi, yaghny Amangeldi beynesin teatr aktery Elubay Ómirzaqov somdady. Odan bólek Serke Qojamqúlov, Qaliybek Quanyshbaev, Qapan Badyrov, Qanabek Bayseyitov, Qúrmanbek Jandarbekov, Shara Jiyenqúlova, Rahmetulla Salmenov sekildi әrtister bar.

«Amangeldi»

Abai.kz