Kelesi saylau birinshi ret QR tәuelsizdik tarihynda Egemendik jyldary tughan, eki-ýsh tildi erkin mengergen qazaq tildi elektorattyng basymdyghymen ótkeli otyr. Biraq saylau aldy nauqany osy basty faktordy eskermegen «Nur Otan» partiyasynyng orys tildi basymdyqtaghy sayasy shouyna úlastyp, el arasyna syna qaghu bastaldy. 

Osy syna qaghylu barysynda: bir top eshbir partiyagha senbeydi. Ekinshi top biylik partiyasy «Nur Otan» qazaqqa bet búrady degen «esekdәmede». Osy dәmedegiler óz ýmitkerlerin ýkilep úsyna bastady. Eng halqy kóp Týrkistan oblysynan, qazaghy mol Qyzylorda, Atyrau men Aqtaudan saylanatyn deputat sany endigi jerde Paramentten kópshilik oryndy aluy kerek. Orys tildi aimaqtardaghy deputattar sany ondaghy demografiyalyq jaghdaygha baylanysty eki-ýsh audannan bir deputat úsynugha deyin qysqartylyp, qysqarghan oryndar esebinen qazaq tildi aimaqtardaghy deputat sany artugha tiyis. 350 mynnan asa halqy bar Týrkistan oblysynyng audandarynan bir deputat saylansa, 25-35 myng túrghyny bar orys tildi ónirlerden de bir deputat saylanatyn balamalyq prinsiypi qayta qaralugha tiyis. 

Jergilikti saylau komissiyalarynyng tóraghalary men qúramy tek qana múghalimder men «Nur Otan» partiyasynyng mýshelerinen túratyny halyqtyng senimsizdigin tudyrady. Búl ýrdis ózgeredi degen senim de joq emes.

Jergilikti últqa diny jәne miylety óz partiyasyn qúrugha zanmen tyiym salynghany bir bólek, qazirgi biylik partiyasynan túratyn sheneuinikter bir kezderi KSRO kezindegidey jana partiya qúram deushilerding jolyn kesip otyr. Mine, osy jaghdayda, últymyzdyng aldynda bir ghana jol túr. Ol – bólinip jarylmay ne «Auyl», ne «Aq Jol» partiyalaryn qazaq tildi partiyalargha ainaldyru. Qazaq monoúltty memleketin qúru ýshin eng әueli jergilikti saylau komissiyalarynyng tóraghalary men qúramy tek «Nur Otan» partiyasynyng mýsheleri bolatyn kesirli qúbylyspen kýresip, basqada tirkelgen partiyalardyng mýshelerinen ghana túruyna qol jetkizu. Búl qúram ózgermey eshbir saylau adal ótpeydi. 

Álem elderinde kóp partiya bolsa da, tek eki partiya ghana birin-biri alma-kezek almastyryp otyrady. Zang ayasynda ne «Auyl»,  ne «Aq Jol» partiyasynyng manyna toptasyp, «Nur Otan» partiyasynyng býgingi ýstemdiginen aiyru ýshin ashyq kýres ashu uaqyt talaby. Qazir júrtqa belgili elge tanymal túlghalar «Nur Otan» partiyasynyng praymerizdik dodasyna bir-birimen talasa-tarmasa týsude. Eger olar nege halyqty ne «Auyl»,  ne «Aq Jol» partiyasynyng manyna toptasugha shaqyrmaydy? «Nur Otan» partiyasy osy uaqytqa deyin otarsyzdanu, sәbetsizdenu әm qazaqtandyru baghytynda ne istedi? Qanday qatelik jiberdi? Bolashaqta ony týzey me? syndy súraqtargha jauap izdeuge osy bastan nege kirispeydi?

Búrynghy saylaular qazaqtardyng belsendiligi tómendiligimen ótti. Endigi saylau biylikten de, oghan qatysatyn partiyalardan da qazaq tildi saylaushylargha qatysty tek adaldyq pen aqiqattyng aq jolynan attamaudy kerek etedi. 

Búghan әzirshe qazaqtyng ýmitin aqtamaghan QKHP men «Nur Otan»-nan jәne qazaq ýshin ýmit otyn jaqqan «Aq Joldan» basqa, búghan deyingi saylauda Parlament tórinen oryn ala almaghan ózge partiyalar dayyn ba???

«Qay partiya qazaqqa jaq, sol partiyanyng jýzi jaryq» degen qaghidany sayasy arenada eskeretin kez tudy. 

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz