Keshe týnde Qyrghyzstan Parlamentining deputattary jedel jiyn ótkizip, preziydent Sooronbay Jeenbekovke impichment jariyalau mәselesin talqylapty. Búl turaly qyrghyz aqparat qúraldary jazyp jatyr.

Oppozisiyalyq «Ata-Meken» partiyasynyng deputaty Qanybek Imanaliyev impichment prosessi bastalghanyn aitypty.

«Jogorku Keneshting jarty deputaty impichmentke qol qoydy. Búl óte kýrdeli prosedura. Biraq ol bastaldy», - depti deputat Imanaliyev.

«Ata-Meken» partiyasynyng taghy bir deputaty Elivira Surabaliyeva ózining Facebook-tegi paraqshasynda: «Qazir biz osy impichment mәselesin aqyldasyp jatyrmyz», - dep mәlimdegen.

Al Twitter-degi paraqshasynda: «Su jana spiyker Abyldaev preziydent Jeenbekovke impichment jariyalau turaly qújatqa qol qoyghan joq», - dep jazdy.

Deputat Ryskeldi Mombekov: «40 shaqty adam qatysty. Olardyng neshesi qol qoyghanyn naqty bilmeymin. Biz tanghy 10-nan beri әli tolyq jinala almay otyrmyz. Keshe de sóitip otyrdyq. Myktybek Yuuspovich ekiarada jýr. Olarmen de, bizben de baylanys jasap otyr. Qazir ýsh top ýsh týrli adamdy premerlikke úsynyp jatyr. Olar: Sadyr Japarov, Ómirbek Babanov pen Tilek Toktogaziyevter», - depti impichmentke qatysty BAQ-qa bergen súhbatynda.

Al deputat Aida Kasymaliyeva preziydent Sooronbay Jeenbekov turaly jazba jariyalap: «Men ýlken sayasatqa 2017 jyly Sooronbay Sharipovichting komandasymen keldim. Ol kezde Jeenbekov premier-ministr edi. Biz birge bastadyq. Ol preziydent bolghan kezde de ózgergen joq. Meyirimdi, ashyq, qarapayym, sengish, enbekqor jәne jauapty qalpyn saqtap qaldy. Men óz aqylyma senemin. Qalghany - sayasat», - depti.

Ózin Qyrghyzstannyng Bas prokurory dep jariyalaghan «Chon kazat» partiyasynyng liyderi Syimyk Japykeev Jeenbekov pen Matraimov klandaryna qatysty ýsh birdey qylmystyq is qozghalghanyn mәlimdegen.

«Áskery prokuraturadan arnayy tergeu toby qúryldy. Tekseru bastaldy. Biz búl isti jay ghana auyzben aityp qoymay, onyng qorytyndylaryn da jariyalaytyn bolamyz», - depti Japykeev.

Qyrghyzstandyq «akipress.org» agenttigi preziydent Jeenbekovke impichment jariyalanghan jaghdayda Qyrghyzstandy kim basqaratyny turaly jazypty. Qyrghyz Konstitusiyasyna sәikes, ýsh jaghdayda preziydent ókiletigi toqtatyluy mýmkin.

• Óz erkimen dogharysqa (otstavkagha) ketken jaghdayda;
• Konstitusiya talaptaryna say qyzmetinen alynghan jaghdayda;
• Densaulyghyna baylanysty óz mindetin atqara almaytyn nemese qaytys bolghan jaghdayda.

Impichment prosedurasy qalay jasalady?

Jogorku Kenesh (Parlament) deputattardyng 3/1-i (nemese basym bóligi) preziydentke aiyp taghyp, impichment jariyalaudy úsynady. Odan keyin arnayy komissiya qúrylyp, úsynys qaralady. Ári qaray, preziydentting júmysynda qylmystyq qúramnyng bar-joqtyghyn Bas prokuratura tekseredi. Sodan keyin Parlament dauysqa salyp, barlyq deputattyng 3/2-ining dauysymen preziydentti qyzmetinen alady.

Impichmentting merzimi qansha?

Impichment jariyalaudyng naqty merzimi jazylmaghan. Ol bir kýnning ishinde jariyalanuy mýmkin. Biraq, preziydent júmysyna qatysty alghashqy aiyptaular jariyalanghan kýnnen bastap 3 aidyng ishinde impichment prosessi ótkizilui tiyis.

Impichment jariyalansa, Qyrghyzstandy kim basqarady?

Preziydentting ókilettigi merziminen búryn toqtatylghan jaghdayda, jana preziydent saylanghangha deyin preziydent mindetin Jogorku Kenesh (Parlament) spiykeri atqarady. Eger Parlament spiykeri atqara almaghan jaghdayda, uaqytsha biylik tizgini premier-ministrge nemese premier mindetin atqarushy adamgha beriledi.

Qyrghyzstan tarihynda eshbir preziydentke impichment jariyalanbaghan. Parlament 2019 jyly mausymda eks-preziydent Almazbek Atambaevty erekshe preziydenttik statusynan (sayasy immuniyteti) aiyrghan. Al búl status paketine preziydentterge beriletin materialdyq iygiliktermen qatar, «preziydentter qudalanbaydy», «olardyng ózderi men otbasylary erekshe qorghalady» degen sekildi airyqsha tarmaqtar kiretin. Óz uaghynda Atambaevty búl statustan aiyru prosessi – impichment prosessine úqsas bolghan. Búl mәsele Parlamentte 15 kýn boyy qaralghan.

Ayta keteyik, 4 qazanda Qyrghyzstanda parlament saylauy ótti. «Jogharghy Kenestin» saylauyna barlyghy 16 sayasy partiya qatysqan. Caylau qorytyndysy boyynsha birinshi orynda «Birimdiyk» partiyasy, ekinshi orynda «Mekenim Kyrgyzstan» partiyasy, ýshinshi orynda «Kyrgyzstan» partiyasy túrghan bolatyn. Sóitip saylau esebimen kelispey, qarsy bolghan halyq mitingige shyqty.

Narazy halyq «Aq ýi» men Parlament ghimarattaryn basyp alghan. Premier-ministr Kubatbek Boronov pen Parlament spiykeri Dastan Júmabekov otstavkagha ketken. Al preziydent Sooronbay Jeeenbekov eki mәrte jedel ýndeu jasap, taraptardy kelissózge shaqyrghan. Alayda eshqanday resmy kelissózder ótpegen.

Oppozisiyalyq top jetekshileri biylik tranziytin ótkizetin koordinasiyalyq kenes qúrghan. Búl koordinasiyalyq kenes eks-deputat Sadyr Japarovty premierlikke úsynghan. Shúghyl jinalyp, jasyryn otyrys ótkizgen Parlament deputattary Japarovtyng kandidaturasyn maqúldaghan.

Alayda oppozisiyalyq toptyng jarty bóligi búl sheshimmen kelispey, óz aldaryna bólek koordinasiyalyq kenes qúryp, óz premierlerin saylaytynyn mәlimdegen. Olar sonday-aq, preziydent Jeenbekovting otstavkasyn talap etken.

Al Sooronbay Jeenbekov osydan birneshe kýn búryn BAQ-qa súhbat berip, ózining legitimdi preziyden tekenin aitqan.

«Búl – biylikti zansyz basyp alu. Mitingige shyqqandardyng maqsaty – saylaudyng qorytyndylaryn jong ghana emes, elding tynysh ómirin búzu! Múnyng barlyghy – meni biylikten ketiru ýshin jasalyp jatyr.

Men legitimdimin. Legitimdi preziydent retinde mende qúzyret bar. Men olardyng bastaryn biriktirip, әrqaysysymen jeke-jeke kelissóz jýrgizuge dayynmyn. Búl mening mindetim! Men dayynmyn», - degen Sooronbay Jeenbekov.

Abai.kz