Qazaqstan Respublikasynda qazaq jazuynyng latyn әlipbiyine ótuine baylanysty arnayy úiymdastyrylghan halyqaralyq konferensiyalarda, súqbat alandarynda, ghalymdar jiyndarynda, internet jelilerinde kóptegen ghylymi, halyqtyq pikirler bildirilip jatyr. Latyn әlipbiyining qazaq jazuyndaghy tanbalary jayly ghylymi, kópshilik tarapynan kóptegen talqygha týsti, jetkilikti uaqyt barysynda elekten ótti dep bilemiz.

Búl pikirlerding kóbi derlik qazaq jazuynyng latyn әlipbiyinde tanbalanuyn qoldap-quattap, ereksheligi men artyqshylyqtary jayly ong pikirler bildirdi. 

Áriyne, búl jazudyng janaruy, ol boyynsha múghalimderge seminar-sabaqtar ótu, oqushylar men studentterge ýiretu, kópshilik qauymnyng qabyldauy, jazugha qalyptasuy boyynsha kýtip túrghan kóptegen mәseleler kezdesui mýmkin. Sebebi, latyn әlipbiyin 1994 jyly qabyldaghan qaraqalpaq tili 1995 jyly búl zangha ózgeris kirgizdi, 2009 jyly jәne ózgeris jәne qosymshalar engizdi. Al, 2016 jyly әlipbiyge azdap taghy ózgeris kirgizdi. Degenmen, qazir latyn әlipbiyin qabyldaghan qaraqalpaq tili jazudy tolyq mengerip, qazirgi kýnde eshqanday mәseleler joqtyng qasy. Bizding qazaq tilinde oqityn mektep oqushylarymyz da, studentterimiz de kirill alifaviytinde jýrgenimen, oghan qosa latyn jazuyn sauatty jazady, tolyq mengergen. Uaqyt ótuimen latyn әlipbiyinde jazu pәlendey qiyndyq tughyzbaydy degen oidamyz. 

Sondyqtan, qazaq jazuyna latyn әlipbiyining engizilui praktika barysynda artyqshylyqtary men kemshilikterin uaqyt kórseter. Degenmen, latyn әlipbiyine ótuge baylanysty qiyndyqtar kóp kezdese qoymas degen oidamyz. Jana latyn әlipbiyinde búrynghy emledegi tilimizding tabighatyn sipattaytyn negizgi erejeler ózgere qoymaghandyghy, qazaq tilining orfoepiyalyq zandylyqtary saqtalghandyghy, qazaq tilining tól dybystaryna negizdelip jasalghandyghy, jazudaghy qolaylyghymen qiyndyq tudyrmaydy degen oidamyz. Búl boyynsha kóterilgen memlekettik úsynystar men qoldaular ong baghasyn aluyna at salysu kerek jәne dúrys dep sanaymyz.

Túrsynay Tortkulbaeva

Ózbekstan respublikasy,  Ájiniyaz atyndaghy Nókis memlekettik pedagogikalyq instituty, Qazaq tili jәne әdebiyeti kafedrasy, f.gh.d., dosent (PhD)

Abai.kz