Keshe Resey preziydenti Vladimir Putin «Valday» pikirtalas klubynyng plenarlyq sessiyasynda sóz alyp, «Talibandy» tyiym salynghan úiymdar qatarynan alyp tastaugha kýsh salatynyn aitty.  «Múny әueli BÚÚ Qauipsizdik kenesi jasauy tiyis», - dedi Putiyn.

«Soghan say, biz de  «Talibandy» terroristik úiymdar tiziminen alyp tastau turaly sheshim qabyldaymyz. Meninshe, biz búghan birte-birte kele jatyrmyz. Reseyding ústanymy – osy baghytqa qaray jýru. Biz búl úiymdy terroristik úiymdar tizimine qosarda qalay sheshim qabyldasaq, qazir de tizimnen alyp tastaugha qatysty tura solay sheshim qabyldauymyz kerek», - depti Putiyn.

Búghan deyin preziydent Putin Aughanstangha qatysty birneshe mәrte mәlimdeme jasaghan. Resey men Qytay Aughanstandaghy ahualdyng túraqtaluyna mýddeli ekenin, tipti, eldegi qauipsizdikti qayta ornatugha kómektesuge әzir ekenin aitqan.

Al 20 qazan kýni Reseyding Syrtqy ister ministri Sergey Lavrov «Taliban» delegasiyasyn Mәskeude qabyldap, Kremliding Aughanystangha gumanitarlyq kómek jiberetinin mәlimdegen.

«Taliban» radikaldy qozghalysy kóptegen elderde, sonyng ishinde Qazaqstanda terroristik úiym retinde tanylghan. Biyl 15 tamyzda «Taliban» Aughanstan astanasy Kabuldy úryssyz basyp alghan.  Al Aughanstan preziydenti Ashraf Ghany elden qashyp ketken. Sóitip, Aughanstan is jýzinde tәlipter baqylauyna kóshken.

Batys elderi «Taliban» biyligin moyyndamaytynyn mәlimdedi. Al Resey biyligi resmy týrde moyyndamaghanmen, «Taliban» delegasiyasyn birneshe mәrte Mәskeude qabyldap, jiyn ótkizdi. Al keshe Resey preziydenti  «Talibandy» tyiym salynghan úiymdar qatarynan alyp tastau kerektigin mәlimdedi.

Al Qazaqstan biyligi qaytpek?

Kýni keshe Qazaqstan Preziydenti әkimshiligi jetekshisining orynbasary Dәuren Abaev «Ashyq dialog 2,0» baghdarlamasynda:

«Tәlipter kórshi memleketterdi jaulap aludy josparlap otyrghan joq, sonyng ózi jaqsy. Osy túrghydan alghanda, «Talibanmen» kelissóz jýrgizu – ony jasamaghannan góri әldeqayda aqylgha qonymdy sheshim», - dep mәlimdedi.

Álginde Qazaqstan Preziydentining syrtqy baylanystar boyynsha arnayy ókili Erjan Qazyhan Kabulge attandy (17-18 qazan). Kabulde Qazaqstan delegasiyasy tәlibtermen kezdesip, taraptar arasynda arnayy kelissózder ótti. Kelissózder gumanitarlyq kómek kórsetu jәne qauipsizdik mәselesi ayasynda órbidi.

Qazaqstannyng tәlibtermen kezdesu ótkizetini uaqyt enshisinde bolatyn. Erte me, kesh pe múnday formattaghy kezdesuler bolatyny anyq edi. Oghan qalyptasqan geosayasy shyndyq iytermelep otyr. Aughanstandaghy jana biylikpen qatynas ornatugha qatysty birneshe mәrte biyik minberden de aityldy. Ol Aughanstandaghy etnikalyq qazaqtardy elge kóshiru, Ortalyq Aziyadaghy qauipsizdik mәselesi men esirtki tasymalyn azaytu jәne ózara әriptestik arqyly aimaqtyq túraqtylyqty qalyptastyru ýshin qajet bolatyn.

Al 8 qyrkýiek kýni Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyng Aughanstangha qatysty ústanymyn aitty:

«Aughanstandaghy kýrdeli daghdarys jaghdayynda Qazaqstannyng pragmatikalyq syrtqy sayasaty manyzdy bolyp otyr. Soghystan toz-tozy shyqqan búl elmen ortaq shekaramyz bolmasa da, Almaty men Kabuldyng arasy úshaqpen bir-aq saghattyq jer.

Men TMD, Europalyq Odaq jәne Tayau Shyghystaghy әriptesterimmen tyghyz baylanysta otyrmyn. Eger sizderding memleketteriniz ben ýkimetterinizding basshylary niyet bildirse, olarmen oi-pikir almasugha әrqashan dayynmyn.

Ázirge Aughanstandaghy dýrbeleng ónirlik qauipsizdik problemalaryna nazar audartyp túr. Qazaqstan zorlyq-zombylyqtyn, zansyz esirtki ainalymynyng jәne Aughanstannan tys jerlerge baqylausyz kóship ketuding aldyn alu maqsatynda búl elmen yntymaqtastyq ornatugha dayyn.

Tәlipter birtútas, inkluzivti jәne ókiletti últtyq ýkimet qalyptastyryp, ózderinin, shyn mәninde, baysaldy pozisiya ústanatynyn jәne kelissózderge beyildi ekenin dәleldeydi dep ýmittenemin.

Qazaqstan Aughanstannyng óz ishinde jәne kórshilerimen tatu-tәtti, beybitshilikte ómir sýretin túraqty, egemen jәne birtútas memleket bolghanyn qalaydy. Biz birinshi kezekte eldegi qalyptasqan gumanitarlyq qiynshylyqtardy sheshu ýshin jana biylikpen konstruktivti iskerlik baylanystar ornatugha dayynbyz.

Halyqaralyq qoghamdastyq Aughanstandy qazirgidey daghdarys kezinde qiynshylyqtarmen betpe-bet qaldyrmauy kerek.

Kerisinshe, biz bolashaqta Aughanstannyng ekonomikalyq jәne ornyqty damuy ýshin barlyq is-әreketterimiz ben josparlarymyzdy júmyldyruymyz kerek», - dedi ol. Búl aldaghy tanda Qazaqstan biyligi Aughanstanmen qarym-qatynas ornatatynyn aiqyn kórsetken messedj bolatyn.

9 qyrkýiek kýni Aughanstannan arnayy bort keldi. Onda 35 qandas bar bolatyn. Búl Aughanstandaghy biylikti tәlibter basyp alghannan keyingi alghashqy reys bolatyn. Qandastar arnayy tekserilip, virusqa qarsy tekseristen ótip, belgilengen oryndargha ornalastyryldy. Qandastardy Aughanstannan әkelu ýshin sózsiz tәlibtermen kelissóz ótkizu kerek bolghany týsinikti.

27 qyrkýiek kýni Qazaqstannyng Aughanstandaghy elshisi Álimhan Esengeldiyev Kabulda Aughanstannyng syrtqy ister ministrining mindetin atqarushy Ámir Han Mottakiymen kezdesti. Ol Talibannyng bedeldi mýshesi sanalady.

«Kezdesu barysynda taraptar eki el arasyndaghy sauda qatynastaryn damytudyng manyzdylyghyn atap ótip, sauda salasyndaghy ekijaqty yntymaqtastyqty keneytuge uәdelesti», - dep mәlimdedi Taliban ókili Twitter paraqshasynda.

QR Syrtqy ister ministrligi búl kezdesu turaly eshtene habarlaghan joq. Tek kezdesu ótkennen keyin arnayy aqparat ornalastyrdy.

Sonan son, Erjan Qazyhan bastaghan top Aughanstannyng qazirgi biyligining tizginin ústaushy Abdul Ghany Baradar jәne Ámir Han Muttakiymen kezdesti. Erjan Qazyhan Qazaqstan preziydentining tapsyrmasy boyynsha Aughanstangha 5 myng tonna úndy kómek retinde jetkizgenin mәlimdedi. Sonymen qatar, Qazaqstandyq vaksina QazVac-ty da jetkizu jaghyn úsyndy.

Qazaqstan men Aughanstan arasyndaghy alghashqy kezdesu osylaysha Qazaqstan tarapynan gumanitarlyq kómek kórsetu, al tәlibter tarapynan Ortalyq Aziyagha terrorlyq toptardy ótkizbeytini jayly uәdemen ayaqtaldy. Taraptar aldaghy uaqytta baylanysty keneytudi josparlauda. Biraq sheshimin tappaghan súraqtar bar. Ol Qazaqstan «Taliban biyligin resmy moyynday ma» jәne «Talibandy terrorlyq toptar tiziminen alyp tastay ma» degen saualdar haqynda.

Ka Myrza

Abai.kz