Abaydyng «Atadan altau, Anadan tórteu, Jalghyzdyq kórer jerim joq» degen óleng joldaryn bilmeytin qazaq joq. Biraq, tarihy jazbalarda atadan jeteu ekenine asa mәn berilmey keledi.

Qúnanbay kóp әieldi bolghan. Ýlken әieli - qyzday alghan Kýnkeden tughan balasy Qúdayberdi. Ekinshi әieli – Úljannan tughan balalary: Tәnirberdi, Ybyray (Abay), Ysqaq, Ospan, ýshinshi әieli - Ayghyzdan Haliolla, Ysmaghúl degen balalary bolghan. Qúnanbaydyng tórtinshi әieli - Núrghanymnan bala bolmaghan.Qúnanbay balalarynyng ishinde eki balasyna ýlken ýmit artqan. Haliollany jastayynan orys oquyna berse, Abaydy músylmansha oqytady. Qúnanbay balalaryna óz atyn jazdyryp otyrghanymen  Haliolla men Ábdirahmangha әkesi Óskenbaydyng esimin beredi.  «Haliolla Óskenbaev» dep jazdyrghany turaly kuәlik qaghaz (sviydetelistvo) múraghattarda  saqtalghan.Haliollany aghayyn tuy­sy - Halel dese, onyng aty-jóni orys basylymdary men arhiv derekterinde «Haliulla Uskenbaev» dep kezdesedi.Búl jóninde Árham Ysqaqov­tyn  kólemdi esteliginde: «Sóitip, (Qúnan­bay) Ayghyzdy eki әiel ýstine toqaldyqqa alady. Beri kelgende bala­lary appaq әje desedi eken. Osy Ayghyzdan 1848 jyly Abaydan ýsh jas kishi úl tusa, Qú­nanbay onyng atyn taghy da payghambar atymen Haliolla qoyady» – dep jazady.

M.Áuezov óz enbekterinde Haliolla turaly jazbaghanymen, ol jayynda jaqsy bilgeni sózsiz. Jasynda, barlyq Qúnanbay balalary siyaqty auyl moldasy Ghabiyt­han­nan dәris alyp, músylmansha hat tanidy.   Keyinnen Haliolla Semeydegi Kamaliyden haziretting medresesinde 3 jyl oqyp, oghan qosa ózi ynta qoyyp, oryssha sauatyn ashady. Búl turaly Árham Ysqaqúly ózining esteliginde aitady.   Omby qalasyndaghy «Kadet korpusyna» oqugha beru ýshin kóp qarajat jinaghanymen, búl oqugha qara halyqtyng balasyn almaydy.  Ne tóre túqymy, ne agha súltan, ne patshadan shen alghandardyng balasy boluy shart eken.  Sonyng anyghyn bilgen Abay Haleldi agha súltan Óskenbaydyng nemeresi degen kuәlik qaghaz alyp, Halilollanyng tegin atasy Óskenbaydyng atyna jazdyrady.  Ombygha oqu­­gha aparyp ornalastyrmaq niye­ti de bolghan Abaydyng el ishindegi sharualargha baylanysty Ha­liollany Ombygha aparu mәselesi orys tilin biletin Ghabithan mol­dagha tapsyrylady. Árham: «Haliolla sabyrly, kóp sói­lemeytin, túiyq bolady.  Abay Ysqaqtan Haliolla artyq, oily aqyldy, dana adam bolar dep ýmit artady» deydi. Abaydyng ómiri men әdeby múrasyn tanytuda eleuli enbek etken, Abaydyng alghashqy ólenderin jinaqtaushy  Kәkitay Ysqaqúly da  Haliollanyng Ombydaghy oquy jayly derekter keltirip: «Ózge júrt orystan balasyn jasyryp jýrgende, balalaryna oryssha oqu oqytyp, Haliolla degen balasyn Omskiy kadetskiy korpustan oqytyp, onan song Moskvadaghy Pavlovskiy kaveleriskiy shkoldan oqytyp, sabaqty jaqsy bitirip, kornet bolyp, qyzmette jýrgende, auyryp dýniyeden qaytyp edi» deydi.

Haliolla 1848 jyly dýniyege kelip, nebary 22 jasynda 1870 jyly ómirden ozghan.Qaytys bolghanda Qúnanbay Ombygha kisi jiberip, onyng denesin elge alghyzyp, Sary qatyn qystauyna jerleydi.

M.Áuezovtyng «Abay joly»  roman-epopeyasynda  kishkene qaryndasy ýsh jasar Kamshatty erkeletip oinatyp jýrgen Abaydyng beynesi suretteledi.  Kәmshat Qúnanbaydyng ýshinshi әieli Ayghyzdan tughan Smaghúldyng qaryndasy. Osy Kәmshat Abay úrpaqtary tarihy shejiresinde kórsetilmeydi.  Qúnanbay men Bójey arasyndaghy tartysta  bitim ýshin Bójeyge berilgen kishkentay Kәmshat ru aralyq shejirege engizilmese de tarihy shejirede Abaydyng qaryndasy ekeni ras.

Qúnanbay Qarqaralydan kelgen son, Bójeymen tatulasu maqsatynda Jiydebayda bas qosyp, Ayghyzdan tughan ýsh jasar Qamshatty  Bójeyge beretini tarihta ayan.

Sondyqtan Abaydyng ata-anadan tughan aghayyndastary segiz ekenin aituymyz qajet.

Almahan Múhametqaliqyzy,

Astana

Abai.kz