Qazaqstan Preziydenti Qasym-Jomart Toqaevtyng tóraghalyghymen Qazaqstan halqy Assambleyasynyng «El birligi – janarghan Qazaqstannyng tiregi» atty otyz birinshi sessiyasy ótti. Memleket basshysy qanday manyzdy mәselelerdi atap ótti?

«Birlik, tatulyq jәne beybitshilik – bizding myzghymas qúndylyqtarymyz. Onyng airyqsha manyzdy ekenin qantar oqighalary kezinde aiqyn sezindik. Qazir qaterli kýnder artta qaldy. Sol kezde qanday qauippen betpe-bet kelgenimizdi uaqyt ótken sayyn úghyna týsemiz. Shyn mәninde, biz memlekettiligimizdi joghaltyp ala jazdadyq. Halqymyz qantar qasiretinen sabaq ala bilui kerek. Endi onday jaghday qaytalanbauy ýshin qoldan kelgenning bәrin jasaugha tiyispiz»,- dedi memleket basshysy.

Álemdegi geosayasy jaghdaydyng ushyqqanyn da tilge tiyek etti. «Qazir geosayasy ahual ushyghyp túr. Jana syn-qaterler payda boluda. Múnday jaghdayda elimizding azamattyq biregeyligin nyghaytyp, otanshyldyq ruhyn kóteruge basa mәn beruimiz kerek. «Birligimiz – әraluandyqta» degen basty qaghidatymyz eshqashan ózgermeydi. Biz jas úrpaqty naghyz otanshyl azamat etip tәrbiyeleuimiz kerek»,-dedi preziydent. Rasymen әlem elderi arasyndaghy jaghday ushyghyp barady. Álem qayta qyrghiy-qabaq soghys kezenine ayaq basqan synayly.

Assambleya jiyny bolghandyqtan, sózding basym bóligi Assambleya qyzmetine baghyttaldy.

«Assambleya búrynghysynsha bizding beybitshilik pen kelisim sayasatymyzdyng berik institusionaldyq tiregi bolady dep senemin. Býgingi sessiyanyng mindetteri – Assambleyanyng sayasy jýieni reformalaudaghy orny men rólin aiqyndau, onyng odan әri damu vektoryn belgileu. Biz sayasy janghyrtudyng irgeli qúramdas bóligi retinde "Biz әrtýrlimiz biraq birgemiz" qaghidatyn negizge alamyz»,- dedi preziydent. «Mәjilistegi Assambleya kvotasyn joiy demokratiyalyq saylau standarttaryn saqtaugha qatysty birqatar mәselelerdi sheshedi. Búl rette Assambleya atynan saylanghan senatorlar jalpyúlttyq integrasiya men etnomәdeny sanaluandyq negizinde Qazaqstannyng etnostyq toptary mýddelerining jiyntyghyn bildiretin bolady. Múnday ýlgi halyqaralyq tәjiriybeni jәne Qazaqstannyng parlamenttik jýiesining ereksheligin kórsetedi", - dedi memleket basshysy óz sózinde.
«Osyghan baylanysty Assambleya Senat deputattyghyna kandidattardy irikteuding tiyimdi әri ashyq rәsimderin әzirleui kerek. Osy mәselelerding barlyghy janarghan "Qazaqstan halqy Assambleyasy turaly" zanda kórinis tabugha tiyis», - dedi ol.

Preziyden sayasy reformalar jayynda da aita ketti. «Partiyalyq jәne saylau jýiesin reformalau barlyq azamattardyng saylau prosesterine qatysuyna jana mýmkindikter ashady. Barlyq elektoraldy landshaftty qamtityn jana partiyalar payda bolady dep boljanuda. Partiyalyq tizimder, sonday-aq bir mandatty okrugter boyynsha kandidattar saylauy Qazaqstannyng etnostyq әraluandyghyn is jýzinde kórsetedi dep senemin”,- dep atap ótti preziydent.

Sonymen qatar, Preziydent eshbir jaghdayda etnosaralyq faktordy sayasilandyrugha, osy taqyrypta jaghymsyz jәne arandatushylyq pikirtalastargha jol beruge bolmaytynyn aitty. «Elimizde túratyn barlyq etnos ókilderining jalpyazamattyq qúndylyqtarmen bólisip, ózderin Qazaqstanmen baylanystyruy óte manyzdy. Búl bizding tәuelsizdik jyldaryndaghy orasan zor jetistigimiz jәne biz ony jan-jaqty nyghaytugha mindettimiz», - dedi memleket basshysy.

«Mәdeniyetimiz әraluan ekenin kórsetetin erekshe aqparatty әzirleu qajet. Sonyng ishinde, qazaq tildi auditoriyamen júmys jýrgizgen jón. Qazaq tildi auditoriyanyng auqymy keneyip jatyr. Búl – jaghymdy, ong ýrdis. Qazaqstandy damytugha ózge etnostardyng qosyp jatqan ýlesin memlekettik tilde nasihattau manyzdy. Biz osy baghytta júmys isteytin aqparat qúraldaryn barynsha qoldauymyz kerek», - dedi memleket basshysy. «Bir aidan keyin jana dialog alanynyng alghashqy otyrysy – "Últtyq qúryltay" ótedi. Qúryltay el damuynyng ózekti mәselelerin talqylau ýshin qoghamdy júmyldyrugha arnalghan. Ol jalpyúlttyq dialogtyng әmbebap modeline ainalady. Qúryltay qúramyna deputattar, Assambleya mýsheleri, sarapshylar men qúqyq qorghaushylar, sonday-aq Azamattyq aliyanstyn, qoghamdyq kenesterdin, ýkimettik emes úiymdardyn, biznes-qauymdastyqtardyng jәne óndiris salasynyng ókilderi kiredi",- dedi ol.

"Men Konstitusiyagha elding sayasy jýiesin týbegeyli ózgertetin ózgerister engizuge bastama kóterdim. Biz jana memlekettik modelige, memleket pen qogham arasyndaghy ózara is-qimyldyng jana formatyna kóshudemiz. Múny Ekinshi respublika dep ataugha bolady. Júmys toby Negizgi Zannyng 33-babyna týzetuler dayyndady, al búl býkil Konstitusiyanyng ýshten biri. Atalghan ózgeristerdi engizu turaly zang jobasy Konstitusiyalyq keneske berildi, ol jaqyn arada óz ýkimin shygharady", - dedi preziydent

«Osy reformalar qolgha alynghan kezde Konstitusiyagha engiziletin ózgerister men tolyqtyrulardyng jobasyn Parlament qaraydy dep oilaghan edik. Búl – qoldanystaghy zannamada ornyqqan rәsimning biri. Alayda, aldaghy auqymdy әri manyzdy ózgerister el bolashaghyna airyqsha әser etedi. Sondyqtan, men Ata zangha ózgerister men tolyqtyrular engizu jóninde respublikalyq referendum ótkizudi úsynamyn. Referendum әrbir azamatqa el taghdyryn sheshuge tikeley qatysugha mýmkindik beredi jәne jan-jaqty demokratiyalandyru men jana Qazaqstandy qúru jónindegi baghytymyzdy nyghaytady», -dedi memleket basshysy.

«Biz barlyq josparymyzdy mindetti týrde jýzege asyramyz. Men búghan kәmil senemin. Biz Ekinshi Respublikany birge qúramyz, Jana Qazaqstandy birge órkendetemiz! Ár azamatqa birdey mýmkindik beretin әdil әri damyghan memleket bolamyz! Sóz sonynda sizderdi alda kele jatqan Qazaqstan halqynyng birligi kýnimen jәne Oraza ait merekesimen qúttyqtaymyn»,- sózin qorytyndylady preziydent.

Abai.kz