Endi apta kýnnen keyin әriptesterimiz kәsiby merekelerin toylap, arqa-jarqa kýy keshedi. Bireu el Preziydentining qolynan marapat alar, bireudi ministr nemese óz aimaghynyng әkimi tórge ozdyrar, endi bireuler qoghamdyq úiymdardyng gramotasyn iyelener, qalay bolghanda da izetke nayza boylamaydy. IYә, elding bәrine taratylghan shýlennen eshnәrse tiymey, kónili qonyltaqsyp qalatyndar da kezdespey qalmas. Ol ýshin bireuleri renishin bildirer, bireuleri esh nәrsesin de bildirmey, yzasyn júmystan alar. Búl - jylda qaytalanatyn kórinis. Kózimiz de, kónilimiz de ýirenip ketken. Ertesine qalypty ómir bastalady. Qalay qalypty ómir bastalady, keshe ghana minberlerden "bizding Qazaqstan qoghamynyng damuyna sizder - jurnalister qosyp otyrghan ýles erekshe" dep jalyndata sóilegen biylik ókilderi sol jurnalisterdi tars esinen shygharady. Múnday kәsip týri bar-au dep oilamaydy da. Esesine әleumettik jelide әlem-jәlem sóz jazyp otyrghandargha jayylyp jastyq, iyilip tósek boludyng qamyna kirisedi. Sebebi, qorqady. "Auzy jaman neme bir nәrseni býldirer" dep taysaqtaydy. Taysaqtaytyny - kópshiligining arty týskiri taza emes...

Al, naghyz jurnalisting auzynan birinshi kezekte jaqsy sóz shyghady. Ol syn jazyp otyrghanda da barlyq mәselege obiektivti qaraugha tyrysady. Problemanyng sebebin, saldaryn izdeydi. Hal-qaderinshe odan shyghudyng joldaryn qarastyrady. Kópshilikke oy salghysy keledi.

Ókinishke qaray, bizding biylik onyng jazghanyn oqymaydy da. Eger pәnәii bir sebeptermen oqy qalsa... Ásirese, problemany memlekettik basylymdar kóterse, әkimder qynaptan qylyshyn qalay suyryp alghanyn ózderi de bilmey qalady. Olardyng kópshiligining miynyng qauashaghynda "ózimiz qarjylandyryp otyrghan gazet nege ózimizdi synaydy?" degen jalghyz-aq oy túrady. Ol әkimge bәribir "gazetti siz óz qaltanyzdan qarjylandyryp otyrghan joqsyz, memlekettik basylymdar qazaqstandyqtardyng salyghynan týsken aqshagha shyghady" degendi týsindire almaysyz. Áure bolmanyz.

Sóite túra erteng kәsiby merekesi atalyp ótiletin jurnalister memlekettik mәselelerdi kóteredi. Basqasyn aitpay-aq qoyayyn, osy ózim qyzmet atqaratyn "Ontýstik Qazaqstan" gazetining betinde talay dýniyelerdi birinshi bolyp aittyq. Mektepterde er múghalimderding azayyp bara jatqandyghyn, múnyng ózi jas úrpaq tәrbiyesine keri әser etetinin alghash biz kóterdik. Er adam - otbasynyng asyraushysy. Mektepte er múghalimderdi kóbeytu ýshin birinshi kezekte olardyng jalaqysyn kóteru kerek ekendigin aittyq. Ol kezde "Pedagog mәrtebesi turaly" zannyng ózi týgili elesi de joq bolatyn. Bir maqalamen toqtamay, kópshilikting osy mәsele jónindegi oi-pikirlerin úiymdastyrdyq. Nәtiyjesi elding bәrine belgili.

Pedagogtyng mәrtebesi demekshi, qazaq tili men әdebiyeti pәnining múghalimderining bedelin kóteru ýshin mektep oqushylary arasynda batyrlar jyryn jatqa aitudan "Jaqsylar, dastan aitayyn..." atty oblystyq bayqau úiymdastyrdyq. Bas bәige alghan oqushynyng múghalimine ýsh jyl qatarynan "temir túlpar" mingizdik. Aldynghy eki jylynda ol ýshin budjetten bir tiyn da alghan joqpyz. Tabanymyzdan tozyp, demeushilerge alaqan jayyp ótkizdik. Bar maqsatymyz - múghalimning bedelin bir aspandatu boldy. Múghalimderding bedeli aspandaghany sonsha, qazir olar "oybay, mynalar bizdi gazetke jazyl dep zorlap jatyr" dep aiqaylasa, býkil qúzyrly organdar solardyng sózin sóilep shygha keledi. Olargha býginde "sen auyldaghy ziyaly qauym ókilisin, ziyaly qauym ókili gazet oqyp otyruy kerek, kitap oqyp otyruy kerek" degendi batyp eshkim aita almaydy.

"Qazaqstan jer kólemi jaghynan әlemde toghyzynshy oryn alady, al, qazaqtyng qoy baghatyn jeri joq" dep jayylym mәselesin kóterip, shyryldadyq. Aqyrynda búl mәsele de qogham talqylauyna týsip ketti. Qazir búl salada biraz sharualar qolgha alynyp jatyr.
Jurnalister elge qalamymen ghana qyzmet etpeydi.

Byltyr elimizding batys, ontýstik ónirlerinde quanshylyq oryn alghany belgili. Manghystau men Qyzylordanyng mal baqqan sharualary keshegi kýnderdi úmyta qoymas. Manghystaudyng týielerining karton jep túrghanyn býkil Qazaqstan kórdi. Osy kezde Shymkentten Qúrmet degen myng bolghyr bala shyghyp, ózining Feysbuk paraqshasy arqyly "aghayyndar-au, Manghystaugha kómek qolyn sozayyq ta" dep shyryldady. Sol kezde dostyghynda tirkelgen adamdar az ba edi, әlde basqa da sebepteri boldy ma, әuelgide Qúrmetting janayghayyna eshkim mәu dey qoymady. Sosyn iske bizding újym - "Ontýstik Qazaqstan" gazetining qyz-jigitteri kiristi. Lezdemede "bәrimiz qolymyzgha shalghy, oraq alyp, Qúrmetke kómek kórseteyik, osy arqyly býkil otandastarymyzdyng nazaryn quanshylyqqa audarayyq" dep sheshtik. Ertesine azanymen aidalada bir ózi ne isterin bilmey otyrghan Qúrmetting qasynan tabyldyq. Bir kýn boyy qamys ordyq. Sol jerden әriptesimiz Erbolat Aynabekov Feysbuk paraqshasy arqyly reportaj jýrgizdi. Nәtiyjesinde sol kýni-aq býkil Qazaqstan Qyzylorda men Manghystaugha shóp dayynday bastady. "Meshit jamaghatynan edik" dep kelgen jigitter 1000 presting aqshasyn audaratyn bolyp ketti. Saryaghash audanynyng әkimi Múhit Otarshiyev qarap jata almay, qasymyzgha tehnikalarymen onshaqty júmysshy qosty. Ertesine "Ontýstiktin" jigitteri qaltamyzdan kishkene qarajat jinap, traktormen 5 gektar jerding shóbin taghy orghyzdyq. Al, sodan býkil Qazaqstan naghyz yntymaqtyng ýlgisin tanytty. Nәtiyjesin bilesizder.
Men múnday isterdi basqa aimaqtardaghy әriptesterimning de atqaryp jýrgenine kәmil senemin.

Aytayyn degenim, ýiining qamynan búryn elining qamyn oilaytyn jurnalisterdi bizding biylikting tipti de kózge ilmeytindigi. Jurnalisterding myna memleketke kerek bolmay qalghandyghy. Kózge ilgenining týri jylyna bir ret danghazalatyp, shýlen ýlestiretini. Eger myna biylikke jurnalisting qyzmeti qajet bolsa, onyng mәrtebesin belgilep berer edi ghoy! Bilesizder me, jurnalister ne budjet salasynyng qyzmetkerine, ne mәdeniyet salasynyng qyzmetkerine, ne memlekettik qyzmetshige jatpaydy. Budjet salasy qyzmetkerinin, mәdeniyet salasy qyzmetkerinin, memlekettik qyzmetshining jalaqysy kóterilgende oblystyq gazetting bildey tilshisi Úlas Ýsenbaydyng jalaqysy 80 myng tenge bolyp túra beredi. Búl - kóterilgendegisi!

Memlekettik gazetting qyzmetkerleri statusy aiqyndalmaghandyqtan pәter kezegine de túra almaydy. Qazaqstandaghy memlekettik gazetting qyzmetkerleri tura Qytaydaghy jospardan tys tughan sәbiyler siyaqty memleketten eshnәrse dәmete almaydy. Tipti shygharyp otyrghan gazetin jazdyrta almaydy. "Gazetke jazyl" dese basy daugha qalady. Myna qogham "anasha tart!" dep aiqaylaghan adamgha qaraghanda "gazetke jazyl!" dep aitqan adamdy kóbirek tayaqtaydy. Soghan qaraghanda biylik Jana Qazaqstandy iydeologiyasyz, iydeologiya qyzmetkerlerinsiz qúrmaq pa eken! Týsinbedim...

Osydan keyin be, jurnalister merekesi degenge búrynghyday elpildep túrmaytyn bolyppyn. Degenmen, kele jatqan merekeleriniz qútty bolsyn, әriptester!

Abay Balajan

Abai.kz