Býgin Mәjilis otyrysynda «AMANAT» fraksiyasynyng deputaty Jarqynbek Amantayúly QR Premier-Ministrdin orynbasary Tamara Dýisenova men QR Ishki ister ministri Erjan Sadenovting atyna deputattyq saual joldady.

Deputattyq saualda mektep oqushylarynyng arasynda nasybay qoldanudyng keng etek alyp bara jatqanyna toqtalady.

«Búl deputattyq saualda kóteriletin mәsele emes edi. Alayda 4-5 synyp oqushylarynyn esh kedergisiz nasybay atyp jýrgenin kórip, eriksiz dabyl qaghugha mәjbýrmiz.

Zanda shekteu qoyylghanyna qaramastan, búl ziyandy zat sauda oryndarynda, bazarlar men dýkenderde bala dep, jas dep qaramay, erkin satyluda. Baghasy da qoljetimdi, al ziyany shash etekten. Onyng ýstine, býginde formasyn ózgertip, kәdimgi qaltashadaghy shay sekildi qoraptap, shaqshalap, týrlendirip úsynuda. «Jevatelinyy tabak», «Snus», «Shayba» degen ataularmen taraluda.

Nasybay – ne mәdeniyetke, ne әdepke, ne gigiyenagha say kelmeytin jiyirkenishti qaldyqtardan jasalatyn zat. Ókinishke qaray, búryn ony tek ýlken adamdar atatyn bolsa, qazirgi kezde múnymen balghyn jastar, tipti bolashaq ana bolar qyzdar da әuestenetin bolghan. Olardyng sany jyl sayyn artuda», - deydi Deputat.

Búghan qosa, el ýmit kýtip otyrghan sportshy jastar arasynda da búl keri әdetting qalypty jaghdaygha ainalghanyna toqtalady.

«Keybir derekter boyynsha, halyqtyng 10 payyzdan astamy nasybaydy qoldanady eken. Eng qauiptisi – onyng qúramynda qanday uly zattardyng bar ekenining belgisiz boluy.

Ádette, onyng qúramynda himiyalyq zattar, әk, sekseuil, arsha, tobylghy aghashtarynyng kýli bolady. Uytyn arttyru ýshin tauyqtyng sanghyry, týiening tezegi de qosylady eken. Nasybaydy múqiyat zerttegen mamandar búdan bólek, oghan esirtki men psihotropty zattardyng da qosylghanyn anyqtaghan. Búlardyng tútynghan adamdy tez tәueldilikke úshyratatyny sózsiz.

Shved ghalymdary da búghan zertteu jýrgizip, nasybaydyng qúramynan hrom, niykeli, kadmiy, qorghasyn, kýshәla sekildi himiyalyq zattardy tapqan. Búlardyng barlyghy da qalypty mólsherden әldeqayda artyq bolghan.

Elimizding dәrigerleri nasybay atudyng adamdy tәueldilikke úshyratumen qatar, týrli aurulargha da dushar etetinin aitady. Tipti ol qaterli isikke, úrpaqsyzdyqqa aparatyny ghylymy dәleldengen.

Qazaq onkologiya jәne radiologiya ghylymiy-zertteu instituty mamandarynyng aituynsha, nasybay tútynu auyz quysynyng qaterli isigining damuyna әkeledi eken. Olar songhy kezderi nasybaydyng saldarynan qaterli isikke shaldyqqandar arasynda jastardyng kóbeyip ketkenin jetkizdi.

Sondyqtan eldi ulap otyrghan búl qaterli dertti auyzdyqtap, onyng taraluyna mýldem tosqauyl qong qajet», - deydi Mәjilis deputaty.

Odan әri: «Atap ótkenimizdey, elimizde nasybaygha zang jýzinde shekteu qoyylghanymen, oryndaluynda osaldyq tanytyp otyrmyz.

Mәselen, nasybay saudasymen ústalghandargha әueli eskertu jasalyp, keyinnen nebәri 5 ailyq esepti kórsetkish mólsherindegi aiyppúl salynady eken. Al shaghyn jәne orta kәsipkerlerge salynatyn aiyppúl mólsheri – 20 ailyq eseptik kórsetkish qana. Saudagerler múny shybyn shaqqan qúrly kórmey otyr.

Sondyqtan últ densaulyghyna núqsan keltiretin, úrpaghymyzdy ulaytyn, qazaqqa jat әdetten aryluymyz kerek. Arnayy organdar sauda oryndaryna qatysty sheshim shygharyp, jas úrpaqty ulap otyrghandargha qatysty keshendi shara qabyldauy tiyis.

Kezinde jat elding «nosovoy» degen sózinen «nasybaygha» ainalyp, qoldanysqa engen búl ziyandy әdet turaly babalarymyz bylay degen eken:

«Jigitter, atpanyzdar nasybaydy,
Nas atsang las bolarsyng basybayly».

Endeshe, besikten beli shyqpaghan jas buyndy las әdetten qorghayyq!», - dep dabyl qaghady.

Abai.kz