Ótken ghasyrdyng 70-shi jyldarynyng ishi bolsa kerek. Kenes odaghynyng qaynap túrghan kezi. Jazushy Ákim Tarazidyng bir bauyry sol tústa Jambyl oblysynda sovhoz diyrektory bolyp dýrkirep túrsa kerek. Bir kýni әlgi bastyq kóbirek «iship-jep» qoyghan ba, isti bolyp, temir torgha qamalatyn bolady. Endi ne isteu kerek? Almatyda túratyn, әjeptәuir lauazymy bar jazushy inisi olay da, búlay da shapqylaydy, biraq aghasyn qútqaratynday qoldan keler qayran joq. Jany qysylghan jazushy «búl isti jabu bir kelse, osy batyr kisining ghana qolynan keledi» dep, ataqty kompozitor Núrghisa Tilendiyevke jata jabysyp, qolqa salady. Jan-jaghyna sharapatyn shashyp jýretin keng qoltyq Núraghang jazushy inisining sózin jerge tastamay, tas-týiin bolyp jolgha shyghady.

Jambyl oblysy partiya komiytetining birinshi hatshysy sol tústa Hasan Bektúrghanov eken. Núraghang búrynghy maydandas dosy, býginde týkirigi jerge týspey túrghan oblys basshysynyng aldynan bir-aq shyghady.

Jastayynan el biylep, әbden ysylghan Hasan Shayahmetúly Bektúrghanov kórnekti óner qayratkerlerin bir kisidey syilaytyn syrbaz basshy eken. Qan maydanda birge soghysqan dosy, onyng ýstine qazaqtyng әni men kýy ónerining kiyesi qonghan ataqty Núraghannyng ózi kelip qolqa salghan son, birinshi basshynyng sheginer jeri qalmaydy. Biraq memleketke shyn berilgen, tumysynan әdil kisi adaldyqtan attay almaydy. Ózi erekshe qadirleytin kisi aitty eken dep, qylmystyq isti jaba salu qyzyl partiyanyng qylyshynan qan tamyp túrghan kezde mýmkin emes. Qúitaqanday nәrsening bәri Kremliding baqylauynda. Qadalghan jerinen qan alatyn Núraghang әiteuir tilin tapsa kerek, qaytpas qaysar oblys basshysy әlgi sovhoz diyrektorynyng qylmystyq isin aldyryp, Núraghana tanysyp shyghugha beredi. Oghan qosa, kabiynetine oblsot pen oblprokurordy qosa shaqyrady. Lauazymdy túlghalar Núraghana sovhoz diyrektorynyng qylmysker ekenin dәleldep, alghan betinen keri qaytaruy kerek qoy.

Sonymen, Núraghang tórt kózi týgel jinalghan dókeylerding qaq ortasynda kózine kózildirik ilip, qylmystyq is tizilgen qobyraghan kóp qaghazgha shúqshiyp otyrady. Bir kezde qaltasynan «zajigalkasyn» shygharyp, әlgi jazushygha ústatyp qoyghan is qaghazdyng búryshyna jalma-jan ot qoyady. Sot pen prokurordyng kózderi baqyrayyp ketedi. Bektúrghanov ne isterin bilmey, qolyna qalamyn alyp, ýstelin toqtausyz tyqyldata beredi. Barghan sayyn qattyraq tyqyldatqannan basqa qolynan keler qayran joq. Tyqyldaghan qalamdy lap ete qalghan ot tynday ma, qobyraghan qaghaz lezde ýlbiregen kýlge ainalyp barady. Jazushynyng qoly kýiip barady. Oblys basshysynyng kabiyneti kók týtinge kómilip, otyrghandar qaqalyp-shashalyp jatyr. Qalamyn әli tyqyldatyp otyrghan oblys basshysy janghan qaghazdyng qaldyghyn «urnagha tasta» degennen basqa sóz aita almaydy.

Apyr-ay desenizshi, kókbet kompartiyanyng zamanynda búl ne degen jýrek jútqan erlik desenizshi! Múnday irilik tek Núraghannyng ghana qolynan kelse kerek.

Odan beri de jiyrma-otyz jyl uaqyt zyrghyp ótedi. Shamasy, Núraghang dýniyeden óter 1998 jyl bolsa kerek. Áygili kompozitor qatty syrqat mendep, auruhana tósegine tanylghan. Bir kýni ishinde jazushy Ákim Tarazy bar bir top qalamger Núraghanyng kónilin súrap barady.

Kelgender ishke kirip, amandasyp jatqanda, Ákim agha kibirtiktep, nege ekenin, esik auzynda bógelip qalady. Ony bayqap qalghan Núragha: «Akimchiyk, beri kel» deydi súq sausaghymen ózine shaqyryp. Ákim agha jaqyndap kelgende: «Qúlaghyndy әkel» deydi. Sóitip, enkeye bergen jazushynyng qúlaghyn shap berip tistep, qyrshyp alady... «Bәrin keshirdim, jaqsy kórgen adamymnyng qúlaghyn tisteytin osynday әdetim bar» deydi sodan son.

Eki túlghanyng arasynda ne bolghany osy oqighagha kuә bolghandargha da, olardan estigen bizge de júmbaq. Áriyne, jogharydaghy oqighadan keyin Ákim aghanyng aghasy sottalmay aman qalghan. Esesine ol kezde jap-jas esepshi buhgalter, býginde auylda túratyn seksendegi qart sottalyp, 12 (on eki) jyl otyryp qaytqan eken. Bәlkim, eki túlghanyng arasyndaghy biz sheshe almaghan júmbaq kiltipannyng bir úshy sonda jatqan bolar...

Tóreghaly Tәshenov

Abai.kz