Qorabaydy maghan Qazaq mәdeniyetining qamqory, qogham qayratkeri Dýisen Kaseyinov tanystyrdy.. «Mening papam ghoy ol, әkem». Dýisekeng sylq-sylq kýledi. Dýisen Kaseyinovting әkesining aty Qorabay ekeni eske týsken...

...Qorabay.... Qorabay Esenov... Bizding jastyghymyzgha, balang kezimizge, gýl jarghan kóktemgi qyzghaldaytay alghashqy mahabbatymyzgha kuә bolghan, sebepker bolghan Qorabaydyng әnderi-tin...

«Kezdesseng núrlana qaraymyn.
Asauday tulaydy jas jýrek.
Men seni janyma balaymyn
Sen ýshin mende bar bir tilek...
Seni artyq kóremin basqadan.
Sýiem dep aitugha jasqanam.
Jetkize alar ma jýrektin
Jan syryn jasyryn jas qalam?..»

Auyldaghy qonyr keshting birinde ýidegi kishkentay radiodan osy әndi alghash estigem. Búl men estimegen, tyndamaghan әuez, tylsym ólen, tang qaldyrghan gitaranyng ýni bolatyn. Biz óren edik... Taudan qúlaghan tasqynday oida joqta kelgen, esken jeldey elirgen jastyq bizding kózimizdi ashty. Klasstaghy ýrkek qyzdy, aq fartukti arudy endi tanyghan, jana ghana kórgendey búla kez edi. Bizder ghashyq emes, sau da emes, qalyng túman ishinen adasqan qúlynday kisinep túrghan kezimiz eken...

Aspandaghy aq búlttyng kempirqosaq siyaqty týrli týsti ekenin, týngi barqyn aspanda qús jolynyng ishinde sening sýiikti júldyzyng baryn, tipti sarghaldaqtyng sary emes, onyng da san týrli bop ózgeretinin osy kóktem bizge ýiretken...

Bizder - tabaldyraqtan attaghan jastyqtyng buyna masayghan jigitterge gitaranyng dauysy erekshe әser etken. Búryndary estip jýrgen әnshigelerge úqsamaytyn dauys. Ýninde sәl-pәl qyryl, qazaqy әuen. Bayaghy tanystay... Qorabaydyng qonyr ýni apam jaqqan oshaqtyng týtinindey bizding aulagha emes, auyldyng kógine kóterilgen...

Mine, Qorabay Esenovpen biz osylaysha tanysyp, tabysqan edik... Basqany bilmeymin, bizding auylda Qorabaydyng әninsiz birde-bir kesh bolmaytyn. Kez-kelgen toy jiynda Esenovting әni esikten kirip, tórge ozatyn. Óitkeni Esenov bizding qazaq ekenimizdi eske týsirgen alghashqy әnshi boldy. Býkil atqaminer orys bola almay, bala shaghasyn basqa mektepke sýirelep jýrgende, gitarasyn qolyna alghan beytanys jigit bizderge basqa әlemdi kórsetti...

Apyrmay?.. Mahabbattyna, suygenine, suyiktine qazaq tilinde til qatudan asqan baqyt joq ekenin men endi týsindim.

Áriyne, ol kezde әnshi-kýishiden kem emes edik. Deytúrghanmen, biz ýshin Qorabay etene tanys, bir kóshening boyyndaghy qatar ósken dosymyzday kóringen. Jәne qúlay sýigen әdemi qyzgha tura bizding jayymyzdy, kónil-kýiimizdi qalay bildirgen desenshi?.. Myng jasa, biz bilmeytin Qorabay!

Kóp úzamay Esenovting әnderi kóktemgi janbyrday radiodan, teledidardan, toy-jiynda, otyrysta, kóshede, baq ishinde tógile berdi...

«Seni artyq kóremin basqadan...»

Naghyz mening kýiimdi qalay tapqan, Qorabay ?

«Sýiem dep aitugha jasqanam...»

Qanday ghajap sóz! Sýiiktine «sýiem» dep aitudan jasqanu, әlemdegi eng ýlken erlik pen órlik ekenin biz onda bilmegen edik...

Esenov men sekildi esi kirmegen essizderge dabyrlamay, dauryqpay, eshkimge aitpay, bildirmey, jar salmay jaqsylyqty ymdaghan eken...

Iy, tuma aqyn, ghúlama jazushy, talantty әnshi, daryndy sazger óz oqyrmandaryn, tyndarmandaryn osylay tәrbiyeledi. Qazirgi aityp jýrgen jogharghy oqu oryndaryndaghy «distansionnoe obucheniyeniz» meninshe, osy bolar... Ómir mektebinde qansha sabaq oqysang da, eng ýlken dәris – mahabbat pәni ekenin endi ghana bildik qoy... Jәne búl auditoriyada sezimnen «eki» alyp, sýiisten «bes» qoyghyzu mýmkin emes. Sebebi – sening dekanyng – ómir!

«Jas edim, ómirge erte boylamaghan,

Kýn erteng ne bolaryn oilamaghan.

Sharyqtap ketsemdaghy qanat qaghyp

Ózindey qamqor adam qayda maghan?..»

«Bizding halyqta әke men balanyng mahabbaty, syilastyghy, qarym-qatynasy ózge eldegidey emes. Bәrin, bәrin sózben emes, kózben úghasyn, bilesin, sezesin, senesin.

«Alystap ketsem daghy qanat qaghyp. Ózindey qamqor adam qayda maghan?».

«Qazaqta tughan әkesin agha, tәte, kóke, әke, papa dep te atay bergen. Kim qay jerde, qalay ataghany qazir manyzdy emes. Biz papa dep ósken úrpaqpyz.

Osy әndi estisem mening әkem ýiden shyghyp, eki qolyn artyna ústap, kóshe boylap júmysyna ketip bara jatqanday kýige týsem. Nege ekeni belgisiz papamnyng iyisin sezem. IYә, әkemning iyisi... Ter men birge Belomor papirosy aralas papamnyng ghana hosh iyisi. Men ýshin әlemde búdan artyq eshtene joq shyghar. Tipti Parijdegi dýkenderding qúny maghan bes tiyn. Múny biz eshqashan aitpaytyn, tek kózben úghysatyn, syilaytyn, qúrmetteytin, ishtey sonyng amandyghyn tileytin, keyde bir jeri auyrsa, birge kýizeletin әkenning bolghany qanday ghajap. Oghan arnaghan óleng tipti, ystyq!

IYә, iyә... Búl әnning avtorlary Núrghisa Tilendiyev pen Múhtar Shahanov. Alayda búl әuen Qorabaydyng janynan, jýreginen qorghasynday balqyp shyqqan tuyndy! Qazaq halqy talay alasapyrandy basynan ótkizgen el. Bizde tughan el, tughan jer, anasyna, ghashyghyna, jengesine, tipti qúdasha-qúdasyna da shygharghan әnder az emes. Tek әkemizge әn búiyrmapty... Óitkeni biz attyng jaly, týiening qomynda ósken elding úrpaghymyz. IYә, biz eseygen kezde eshqashan kóz jasymyzdy әkemizge de, balamyzgha da kórsetpegen kóshpeli elmiz, ermiz...

«Ózinnen tughan jas bala.

Saqaly shyghyp jat bolmay

Erlerding isi biter me?!», - dep aitqan Mahambetting úrpaghymyz.

IYә, sondyqtan da búl әn әr qazaqtyng jýregine jaqyn әn. Álemdegi eng qamqor kisine arnalghan әuen. Ásirese, sol jaqyn jan endi qasynda bolmaghanda, búl әuezdi qayta-qayta tynday berging keledi.

Qorabay Esenovting ekinshi erligi de, ereksheligi de osynda shyghar...

Aman jýriniz әnshi agha! Qatigezdeu uaqyttan sharshamanyz!

Salemmen, Talghat Temenov

Abai.kz