Qújattyng eng qúndysy, qymbaty derek pen dәiekke negizdelgen suret. Kózi tirisinde Qazaqstannyng halyq suretshisi Áubәkir Ysmayylov «búl portret meniki» dep edi. Qolynda rastaytyn qújattary da bar bolyp shyqty. Aqsaqaldyng sondaghy aitqan sózin qaz-qalpynda berip otyrmyn.

– Búl portretti men osydan 50 jyl shamasy búryn saldym (әngime 90-jyldardyng basynda jazylyp alynghan). 1941–46-jyldary birneshe ret derbes kórmeme qoyyldy. Sonau jyldary týpnúsqasy Mәskeude me, bir tústa qalyp qoydy. Biraq, qolymda kuәger qújattar bar. Q.Sәtbaev, I.Omarov, E.Ysmayylov qatysqan komissiya qabyldap, ong baghasyn bergen. Portretti salu onaygha týspedi. Ýlken kisiler Kenekenning Tashkenttegi nemeresi, gidrogeologiyanyng iri mamany, akademik Natay Kenesarin Sadyq tórening aitqandarynan kóp, nәrse týige bolady degen edi, sonyng kóp kómegi tiydi. Búl portret ol kezde Qazaq KSR tarihynda Kenesarygha baylanysty materialmen birge basylyp shyqty. Al qazir әldekimder onyng basyna dulygha kiygize salghan. Tek ishinara ózgerister jasaghan. Biraq, týr-týsi, bet-әlpeti sol qalpy. Men jez telpek kiygizip salghan edim. «Kiyiz qalpaq, jez telpek, handar kiyse jarasar» dep jyrlaghan ghoy ejelgi jyraularymyz. Maghan Sәkenning әkesi Seyfollanyng aitqan әngimesining әseri erekshe boldy.

Atalmysh portretting ystyq kórinetini – qanshama jýike tozdyryp, týn qatyp, KGB-nyng qyspaghynda jýrip salghan edim. Ókinishke qaray, búl aralyqta Kenekeng de tarihymyzdan alastaldy ghoy. «Baytal týgil bas qayghy» zamanda týpnúsqanyng qayda qalghanyn da bilu mýmkin emes edi. Tek bir ghana ýmit eterim – qolymdaghy búrynghy KSRO Suretshiler odaghy basqarmasynyng kórkemdik qory qazaq bólimshesining mórimen bekitilgen etalon, kuәger-qaghaz. Onda «Portret 1500 somgha baghalanghan. Kólemi 60×40. Avtory – Á.Ysmayylov. «Qazaq halqynyng batyry Kenesary Qasymov» dep jazylghan.

Suretshi Áubәkir Ysmayylov osylay degen. Olay bolsa, basylymdarda jariyalanyp jýrgen portretting avtoryn da kórsetip otyrghanymyz jón bolar. Áriyne, suretshi uaqytynda tarihy dýniyelerde saqtalghan foto qújattardy da paydalanuy kәdik. Onda Ábekeng ony qalpyna keltirushi bolyp sanalmay ma? Oilandyratyn tústar kóp. Deytúrghanmen de, kezinde tanymal suretshi ótinishin jerge qaldyrmay, fototilshi Shýkir Shahay týsirgen portretting kóshirmesin oqyrmandar nazaryna úsynyp otyrmyz.

Qaly SÁSENBAY

"Almaty aqshamy" gazeti