Bizding oblysta songhy eki jylda jeke balabaqshalar sany kýrt artty: byltyr 13 jekemenshik balabaqsha ashylsa, biyl jalpy 37 jeke balabaqsha ashu josparlanyp otyr. Onyng 33-i qazirding ózinde el iygiligi ýshin paydalanugha berildi. Jospar boyynsha biyl bizding ónirde 42 balabaqsha ashylady. Qazirding ózinde sonyng 37-si (3815 oryn) ense tiktedi. Qalghan beseui jyl ayaghyna deyin boy kóteredi, - dep jazady "Aqtóbe" basylymy.  

Jalpy songhy jyldary oblysta balabaqshalar kóptep ashylyp jatyr. Mәselen, 1991 jyly oblys boyynsha 433 balabaqsha bolghan-dy. 1999 jylghy kórsetkish — 68. Qazir 555 balabaqsha bar! Yaghni, balabaqshalardyng sany segiz ese artyp otyr.

Oblysta qazaq balabaqshalarynyng da sany aitarlyqtay artty. Mysaly, 1991 jyly ónirdegi 433 balabaqshanyng 160-y qazaq balabaqshasy bolyp, balapandardyng nebary 26 payyzy ghana qazaq toptarynda tәrbiyelense, qazirgi kórsetkish — 67,2 payyz. Qazir qazaq balabaqshalarynyng sany 373-ke jetip otyr!

Tәuelsizdikting arqasynda jeke kәsipkerlerge de memleket tarapynan kóptegen qoldau, kómek kórsetilip jatyr. Elbasy Núrsúltan Nazarbaevtyng tapsyrmasymen memlekettik-jekemenshik әriptestik  tetigi engizildi. Sonyng nәtiyjesinde, jekemenshik balabaqshalardyng da sany artty. 2000 jyly bizding ónirde jalpy 4 qana jeke balabaqsha bolghan edi. Al býginde 66 jeke balabaqsha bar. Yaghni, jeke balabaqshalardyng ýlesi 16 esege artyp otyr. Múnyng bәri — Tәuelsizdikting tartuy!

Biz oblystyq bilim basqarmasynyng bas mamany Rahima Jamansarinamen Tәuelsizdikting arqasynda balapandardy mektepke deyingi tәrbiyemen qamtuda qol jetkizgen jetistikterimiz turaly әngimelesken edik.

555 Balabaqsha. 46 448 Balapan

— Bilim berudi damytudyng 2016-2019 jyldargha arnalghan memlekettik baghdarlamasynyng basym baghyttarynyng biri — 2019  jylgha deyin elimizdegi mektep jasyndaghy balalardyng barlyghyn birdey balabaqshamen qamtu. Osy maqsatta jýieli júmys jasap jatyrmyz, — deydi Rahima Jamansarina.

Jyl sayyn balabaqsha sany artyp otyr. Mysaly, ótken jyly oblysta 530 mektepke deyingi mekeme bolghan-dy. Qazir oblysta 555 mektepke deyingi úiym bar. Onyng 299-y balabaqsha. Qalghany — shaghyn ortalyq. Jalpy búl mekemelerde 46 448 balapan tәrbiyelenip jatyr (byltyrghy kórsetkish —  43 982 bala).

1-6 jastaghy baldyrghandardyng mektepke deyingi úiymdarmen qamtyluy — 65,4 payyz. Al 3-6 jastaghy balapandardyng balabaqshalarmen qamtylu kórsetkishi — 91,6 payyz.

Biyl ashu josparlanghan 42 balabaqshanyng 37-si qazirding ózinde paydalanugha berildi. Onyng 33-i (2996 oryn) Aqtóbe qalasynda boy tiktedi. Nәtiyjesinde,  3-6 jastaghy balalardy mektepke deyingi tәrbiyemen  qamtu 3,7 payyzgha ósti.

— Jyl sonyna deyin taghy bes balabaqsha ense tikteydi.  Onyng bireui  Últtyq qordan qarjylandyrylyp otyr. 320 oryndyq búl nysan Batys-2 shaghyn audanynda salynyp jatyr. Al qalghan tórteui — jeke balabaqsha. Onyng ishinde  Batys-2 shaghyn audanynda «Nektar» óndiristik kooperatiyvi salyp jatqan 320 oryndyq balabaqsha da bar. Búl ghimarat jeltoqsannyng 1-i kýni ashylady. Sonday-aq, әrqaysysy jýz orynnan ýsh balabaqsha paydalanugha beriledi, — deydi oblystyq bilim basqarmasynyng qyzmetkeri.

Oblysta qazaq balabaqshalarynyng da sany artyp otyr. Búl turaly Rahima Saghiqyzy bylay deydi:

— Balabaqshada tәrbiyelenip jatqan 46 448 baldyrghannyng 52 payyzy qazaq balabaqshalaryna baryp jýr. Jalpy oblystaghy 555 balabaqshanyng 67,2 payyzy,  yaghny 373-i — qazaq balabaqshalary. 163 aralas balabaqsha bar. Orys balabaqshalarynyng ýlesi — 19.  Býginde qazaq balabaqshalarynda 600-ge juyq basqa da últ balalary tәrbiyelenip jatyr.

Memlekettik-jekemenshik әriptestikting jemisi

Memleket basshysynyng tapsyrmasyna baylanysty memlekettik balabaqshalarmen qatar jeke balabaqshalardyng da sany artty. El Tәuelsizdigining arqasynda, jeke balabaqshalardyng ýlesi 16 esege artyp otyr.

— Búdan tura 16 jyl búryn oblysta 4 qana jeke balabaqsha bolghan-dy. Memleket basshysy Núrsúltan Nazarbaevtyng tapsyrmasymen engizilgen memlekettik-jekemenshik seriktestigi tetigining arqasynda jeke balabaqshalardyng sany artty. Oblysta qazir 66 jeke balabaqsha bar. Onda 8433 balapan tәrbiyelenip jatyr.

Biyldyng ózinde oblysta 33 jeke balabaqsha ashyldy. Onyng 25-i— oblys ortalyghynda ense  tiktedi. Qalghany Algha, Múghaljar, Mәrtók, Shalqar, Hromtau audandarynda ashyldy. Jyl sonyna deyin taghy 4 jeke balabaqsha paydalanugha beriledi, — deydi Rahima Jamansarina.

Jeke balabaqshasy kóp audan — Shalqar. Múnda 4 jeke balabaqsha bar. Aqtóbe qalasynda 56 jeke balabaqsha júmys isteydi. Onda 7168 balapan tәrbiyelenip jatyr.

— 2012 jyly elimizde birinshi bolyp bizding oblysta jekemenshik balabaqshalargha memlekettik tapsyrys beru bastaldy. Sol jyly mektepke deyingi tәrbie men oqytugha memlekettik bilim beru tapsyrysyn jәne әr balagha 20 myng tenge bóludi bekitu turaly qauly qabyldandy.

Qazir oblystaghy 66 jeke balabaqshanyng basym bóligine  memlekettik tapsyrys berilip otyr. Auyldardaghy jeke balabaqshalardyng bәri memlekettik tapsyrys negizinde júmys isteydi, — deydi oblystyq bilim basqarmasynyng bas mamany.  Onyng aituynsha, memlekettik tapsyrysty ornalastyru jalpy oblys boyynsha balalardy mektepke deyingi tәrbiyemen qamtu kórsetkishining 7 payyzgha ósuine mýmkindik berdi.

Memlekettik-jekemenshik seriktestik tetigin damytugha aqtóbelik jeke kәsipker Zәmzәgýl Baymaghambetova ýlken ýles qosyp otyr. Ol Aqtóbe qalasynda 4 balabaqsha salypty. Búdan bes jyl búryn boy kótergen «Balaqay» mektepke deyingi mekemesin memleket satyp aldy. 2013 jyly «Er Tóstik» jәne «Erkemay» dep atalatyn qos balabaqshany paydalanugha berdi. Byltyr ýsh qabatty «Ayliyn» balabaqshasy boy týzedi. Zaman talabyna say ense kótergen búl bilim beru mekemelerinde 1200-ge juyq balapan tәrbiyelenip jatyr. Ýsheuining de materialdyq-tehnikalyq bazasy myqty. Ýsheuinde de balalar ýshin barlyq jaghday jasalghan: balanyng damuy ýshin týrli ýiirmeler júmys isteydi. Jeke kәsipker  osy ýsh 3 balabaqshada 200-ge juyq adamgha júmys tauyp berip otyr. Jas úrpaqtyng sanaly tәrbiye, sapaly bilim aluy ýshin jasaghan iygi isi eskerusiz qalghan joq. Zәmzәgýl Baymaghambetova el Tәuelsizdigining 24 jyldyghyna baylanysty memlekettik jәne qoghamdyq qyzmette sinirgen enbegi, elding әleumettik-ekonomikalyq jәne mәdeny damuyna qosqan eleuli ýlesi ýshin Elbasy Jarlyghymen memlekettik marapatqa ie bolyp, «Qúrmet» ordenining iyegeri atandy.

Qobda audany kósh bastap túr

90-shy jyldardaghy qiyndyqtyng saldarynan bizding oblysta kóptegen balabaqshalar jabylyp qaldy. Sóitip, 1999 jyly oblysta nebary 68 ghana balabaqsha boldy. Sol jyly balapandardyng 9,3 payyzy ghana mektepke deyingi tәrbiyemen  qamtyldy. Al qazir balabaqshalardyng sany 8 esege artyp otyr.

— Byltyr 38 610 balapan balabaqsha kezeginde túrghan bolatyn. Jana balabaqshalardyng ashyluynyng arqasynda jәne eresek toptaghy baldyrghandardyng mektepke qabyldanuyna baylanysty kezek birshama jyljydy. Kezektegi 1955 bala balabaqshamen qamtyldy. Qazir jalpy sany 36 655 bala balabaqsha kezegin kýtip jýr. Olardyng 30 573-i (83,4 payyz) Aqtóbe qalasynynda túrady, — deydi Rahima Jamansarina.

Oblysta balalardyng balabaqshamen qamtyluy jóninen Qobda audany kósh bastap túr: 99,6 payyz. Odan keyingi kezekti Mәrtók audany iyelenedi. Búl audandaghy  baldyrghandardyng 97,7 payyzy balabaqshada tәrbiyelenip jatyr. Ýshinshi oryndy Oiyl audany enshileydi. Atalghan audannyng kórsetkishi — 95,4 payyz.

Jalpy Qobda, Mәrtók, Oiyl, Áyteke bi, Bayghaniyn, Temir audandaryndaghy baldyrghandardyng balabaqshamen qamtylu kórsetkishi 90 payyzdan joghary.

Aqtóbe qalasynda 128 mektepke deyingi úiym bar. Onda 23 019 bala tәrbiyelenip jatyr. 1-6 jastaghy balalardyng balabaqshamen qamtylu kórsetkishi — 52,5 payyz.

Jyl sayyn balabaqshalar kóptep salynsa da, kezekting ilgeri «jyljymau» sebebin Rahima Saghiqyzy demografiyalyq ósimmen baylanystyrady.

P.S:

Oblystaghy 555 mektepke deyingi mekemede 4289 pedagog enbek etedi. Onyn  teng jartysynyng joghary bilimi bar. Joghary jәne I sanattaghy pedagogterding ýlesi — 863.

 Gýljan BAZYLQYZY

Abai.kz