(Ángime)

Seksenge tayap qaldy ghoy endi... Shóbere kórdi. Altyn qúrsaqty ana, ayauly әje. Osy qarashanyraqtyng otymen kirip, kýlimen shyghyp, bala tәrbiyelep, úlyn úyagha, qyzyn qiyaghan qondyryp, qanshama jyldar boyy toqtausyz enbek etti. Sonyng bәri endi-endi shyghyp jatyr. Jýregi, basy, beli... Solqyldap, shanshyp... Eski tehnikalardyng bir jerin jóndesen, ekinshi bir túsy búzylyp túrady emes pe?.. Sol sekildi, Kýlәnning de aghzasy әbden qajyghan. Jýrekting dәrisin iship edi, býiregi auyra bastady; býiregine operasiya jasayyn dese, jýregi kótermeydi; óti tolghan... Áne-mine Ázireyil kelip qalar dep jýrgen kisi.

Bәri búlynghyr... Bireuler hәl súrap ketip jatyr. Olar kimder? Bireui jenge, bireui apa, bireui qúrdas dep qoyady. Sózdi estiydi, әitkenmen my qorytpay ma... Songhy bes jylda bireuden estigen sózin biraz uaqyttan song baryp oilanatyn bolghan. Kenje úly Raqymbay, toydan da, ólimnen de qaldyrmay aparyp-aq jýrdi. Biraq, kimning toyy, kim ólip edi, bәri úmyt. Kýlәnning ishindegi ritm ómirden әldeqayda artta qalyp qoyghanday... Bir dybysy men qozghalysy sәikes kelmeytin kino siyaqty. Oghan qosa kózding kóru qabilettiligi tómendegenin eskeriniz. «Byj-byj» etetin, dybystyng jogharghy jiyiligin kótere almaytyn eng nashar naushnik tәrizdi estiydi dep esepteniz.

Sóite túra Kýlәnning miynyng bir aimaghy ýzdiksiz júmys jasaydy. Ghúmyry, keybir sәtteri jarqyn-jarqyn bolyp, ýzik-ýzik kýiinde zu-zu etedi. Shaly turaly oilary... Ómirding aghynynan qalyspay, qyzu tirshilikte jýrgen bir shaqtar... «Jýgirip shyqtym beleske, Beles jaqyn emes pe?» degen anda-sanda ynyldap aitatyn әni emis-emis estiledi. Beleske jýgirip shyghu qayda?.. Beles te jaqyn emes... Óng men týsting arasy... Birese shaly: «Túrsanshy tang atty» deydi, keyinnen shaly ana jaqqa attanghaly qay zaman dep oilaydy. «Shýkir, Qúdaygha shýkir, rizamyn» deydi óz dauysy ózine. Tirshilikten alystap, óz oiymen ózi onashada... Keyde bala-shaghasyna birdene aitqysy keledi de, artynan úmytyp qalady. Úl-qyzdaryn oisha bir týgendep shyghyp, shýkirshiligin aitady. Shapqynshylar qyryp-joyyp, eng sonynda bir onshaqty jauynger qorshauda qalghan ispetti, ómir Kýlәndi jep-jep, aqyrynda sananyng sol bir aimaghyn ainala qorshap túrghanday... Kórde kirgende de, sol «onshaqty jauyngermen» qalatyn tәrizdi.

Qazaqtar ólim men toygha erekshe dayyldalady ghoy, negizi. Bәrin abyroymen ótsin dey me, әlde qatyndardyng óseginen qorqa ma?.. Qorqatynday-aq bar, óitkeni toqshylyq zamanda dastarhan synaytyn halge jetti. Bireulerding ýilenip, neke qighanyna emes, bireuding O dýniyege attanghanyna emes, dastarhany qalay bolghanyna mәn beretin bolghan. Ózderi sonday «trend» jasap alyp, ózderi ósekke qalmas ýshin baryn salady. O, toba! Adamnyng abyroyyn dastarhanmen ólsheytin boldy!

Eludi ensergen Raqymbay da aldyna ala dayyndalyp jýr. Sheshesi seksenge kep qaldy, densaulyghy joq, dәrigerler auruhanadan shygharyp tastady. Ol ózining moyynynda ýlken jýk túrghanyn biledi. Erteng ayaq-asty olay-bylay bop ketse, dayyn bolmay qalsa, ol da sóz... Sondyqtan ol qarager atty bordaqylaugha kirisken. Qarager de qartaydy. ZIL búzylyp jolda qalghanda sýirep ketetin bayaghy qauqary joq. Jaryqtyq, kók ZIYL-di talay sýiredi ghoy. Ne degen kýsh! Qayran qaragerding jastyghy ótti-au! Júlqynyp, jer tarpyp túrushy edi! Dýiim júrt tanday qaghatyn. Ol dәuir kelmeske ketken.

Haling qansha mýshkil bolghanmen, Qúdaydan búiryq kelmeyinshe, adam ólmeydi eken. Kýlәn aptanyng júma kýni ózin sonday jayly sezinip, denesine әmirin jýrgizip, ózi otyryp-túryp, sóilep, adam bolyp qaldy. Kórshileri kelip: «Betiniz beri qarapty», «Shópshek kóruge jazsyn» desip, bir-bir kese shәilerin iship ketti. Olarmen qansha sóileskenimen, Kýlәndi týsinbeytindey, qúddy bir basqa әlemde jýrgendey kýy keshti. Kórshileri qyzu tirshilikte, qyzu qarqynmen ghúmyr keship jatqanday. Al Kýlәnning onday quaty joq. Qansha úmtylghanmen olardy quyp jete almaytyn siyaqty. Kórshileri zuyldaghan poyyzben ary qaray jol jýredi de, Kýlәn osy beketten týsip qalatynday...

Songhy eki apta boyy janbyr jaughan, býgingi júmada shayday ashyq. Kýlәn dәrethanagha shyqqan. Auyldyq jerde dәrethana as bólmening qasynda bolmaydy, bilesiz. Anau otyz metr jerdegi qora men sharbaqtyng ortasynda. Raqymbay demep syrtqa shygharghanymen, Kýlәn ary qaray ózi jýrip berdi. Sharbaqtyng ishindegi qaragerdi kórdi. Kózi nasharlatqanymen, qaragerdi jazbay tanydy. Álde onyng ornynda soghan úqsas jylqy túrsa da, solay oilap, solay senip qalar ma edi, kim bilsin. Jem jep túr. Qarager de búrylyp oghan qaray qaldy. Kýlәnning sanasynda qaragermen baylanysty bir oilar sharpyp ótti de, qaragerding «startta» túrghanyn «qorshauda qalghan onshaqty jauynger» týsine qoydy. Jem jegeninen-aq bәri týsinikti edi. Óitkeni onday «desertti» jaydan-jay bere bermeydi. Kýlәnning sanasynyng oyau túsynan: «Men ketkende soyady ghoy» degen óz dauysy shyqty.

Álisher Rahat

Abai.kz