Jýsip ata kesenesi jergilikti manyzy bar eskertkish. Týrkistan qalasynan 25 shaqyrym qashyqtyqta, Eski Iqan auylynyng ortalyghynda ornalasqan sәulettik qúrylys. Koordinattary: 43˚10.682΄, 068˚32.082΄ Teniz dengeyinen biyiktigi 233 m. Kesene Iqan kalasy qirandysynan 500 metrdey ontýstik-shyghysta ornalasqan, búryn múnda eshkanday arheologiyalyq zertteu jýrgizilmegen, tek 2005 jyly kesene irgesine zertteuler jýrgizilgen bolatyn. 1994 jylghy «Qazaqstannyng tarihiy-mәdeny eskertkishter shejiresinin» Ontýstik Qazaqstan oblysy  boyynsha jinaghyna №632 sandy nómirimen engizilip, memleket qarauyna alynghan. Jalpy qorghau aumaghy 1,5 ga.

Jýsip atanyng ómirine qatysty derekterdi saralay kele, HII ghasyrda ómir sýrgen diny túlgha ekendigi anyqtaldy. Ol turaly tolyq derekter kóp saqtalmaghan. Anyz, әpsanalar men jergilikti kónekóz qariyalardyng aitularyna jýginuge tura keledi. Jýsip atany jergilikti halyq «Ghashyq Jýsip» dep te ataydy. Onyng mәnisi «Allagha ghashyq» degendi bildiredi. Ol Qoja Ahmetting zamandasy, shәkirti, taghy bir anyzda jiyeni bolyp esepteledi. Jýsip ata kózi tirisinde әuliyelik dәrejege jetken. Anyz boyynsha Qoja Ahmet Yasauy birde Jýsip atanyng ýiinde bolyp «Sening tórtinshi úrpaghyng Kamaliddin shayyq keremet zor әuliyelikke jetedi», - deydi. Sol Jýsip atadan taraghan úrpaqtary Kamaliddiyn, Sýleymen, odan Omar, Jiyen, Syddyq degen úrpaq qalady. Jiyennen Iqan Qoja, odan Ata qoja, odan Sharafuddin taraydy.

Jergilikti kónekóz qariyalardyng aituynsha, Jýsip ata kesenesinde 1930 jyldary diny kitaptardyng óte kóp saqtalghandyghyn tilge tiyek etedi. Ókinishke oray, Kenes ýkimeti ornaghannan song birshama kitaptar órtengendigin jergilikti halyqta rastaydy. Alayda kesene ishinde jerlengen túlghalardyng qúlpytastary tolyq saqtalghan. Olar: Sabyr ata, Qúrban ata, Jýsip ata, Halil ata (Jýsip atanyng úly), Ibrahim ata, Ábdijalil ata, Asan ata, Ábdi Áziz ata qúlpytastary. Kesene ishindegi jerlengen túlghalar «Jýsip atanyng úrpaqtary nemese shәkirtteri boluy», - tiyis degen tújyrymgha keldik.

Anyz-әpsana jinaqtaushy O.Dastanovtyng «Áuliyeli jerler turaly shyndyq» degen enbeginde Jýsip ata kesenesi HVI ghasyrda túrghyzylghan jәne kesene búzylyp qalghan song jergilikti halyqtyng qarjysymen 1905 jyly qayta túrghyzylghan degen derek kezdesedi. 2007 jylghy jýrgizilgen qazba júmystary kezinde ghalymdar kesene qúrylysynda paydalanylghan kirpishter 27h27h5 sm, eshbir patsha kirpishi ekeni bayqalmaytyndyghyn, sonymen qatar portal pilondary men joghary shyghatyn baspaldaqqa paydalanylghan aghashtardyng asa kóneligi HH ghasyrda qayta túrghyzyldy degen boljamgha sәikes kelmeytindigin atap ótken. Jýsip ata kesenesi eki bólmeden jalpy úzyndyghy 22-23 m, eni 12,87 m. Ziyarathana bólmesining ishki ólshemderi 9,24 mh9,21 m, qúraydy. 2008 jyly Jýsip ata kesenesine tolyq  restavrasiyalyq jóndeu júmystary jýrgizildi. Týrkistangha әlemning týkpir-týkpirinen kelgen qonaqtar da Jýsip ata kesenesine arnayy baryp, ziyarat jasaydy.

Berik Qystaubayúly, Qazaqstan Jurnalister Odaghynyng mýshesi

Abai.kz