2019 jylghy 19 mausym kýni Núr-Súltandaghy QR Últtyq akademiyalyq kitaphanasynda «Dóngelek ýstel» dep atalghan basqosu ótti. Kýn tәrtibindegi mәsele «Kórisu dәstýrin (amal) Qazaqstan Respublikasyndaghy merekelik kýnderding tizbesine engizu mәselesin qoghamdastyqpen, azamattyq qogham ókilderimen jәne deputtarmen birlesip pysyqtau turaly» dep kórsetilipti.

Negizdeme:

QR Parlamenti Senatynyng deputattarynyng Qazaqstan Respublikasynyng Premier-Ministri A. Maminge joldaghan saualy (18.03.2019 j. № 15-13-72 d/s) jәne QR Ýkimetining 10.04.2019 jylghy № 20-8/662 dz tapsyrmasy eken.

«Dóngelek ýstelge» QR Mәdeniyet jәne sport ministrliginin, deputattyq korpustyn, mәdeniyet úiymdarynyn, ziyaly qauymnyng biraz ókilderi shaqyrylghan eken. Ókinishke qaray, olardyng basym kópshiligi kelgen joq.

Jiyndy QR Últtyq akademiyalyq kitaphanasynyng basshysy Ýmithan Dәurenbekqyzy Múnalbaeva ashyp, jýrgizip otyrdy.

Alghashqy sóz Atyrau oblysynan saylanghan QR Parlamenti Senatynyng deputaty Sәrsenbay Qúrmanúly Ensegenovke berildi.

Senator kirispe sózin ózining Parlamentte otyrghanyna on jyl tolyp otyrghanyn, alghash deputat bolghan kezde jasy 45-te bolsa, qazir 55-ke kelgenin maqtanysh sezimmen aityp aldy da, sodan keyin «dóngelek ýstelge» shaqyrylghan qonaqtardy senatorlar M. Júmaghaziyev, M. Taghymov jәne N. Tóreghaliyevpen birge tórteui qol qoyghan, QR Premier-Ministri A.Ú. Maminge arnalghan, osydan ýsh ay búryn, yaghny 2019 jylghy 14 nauryzda joldanghan deputattyq saualynyng mazmúnymen tanystyryp shyqty.

Deputattyq saualda tórt senator «Qazaq elining batys ónirinde san ghasyrlardan sanamyzgha sinisti bolyp, úrpaqtan - úrpaqqa jalghasyp, býgin de keninen atalyp, bolashaqta da ýzilmeytin atauly kýnning biri, әr jyldyng on tórtinshi nauryz kýni toylanatyn «Kórisu merekesi» ekenin taratyp jaza kelip, Ýkimet basshysynan «halqymyzdyng salt-dәstýrin qoldau jәne ony dәripteu maqsatynda 14 nauryzdy «Kórisu kýni merekesi» dep belgileu jóninde» úsynys engizgen jәne «tiyisti memlekettik organdargha tapsyrma berudi» ótingen.

Bizdi tang qaldyrghan bir jayt – jiyndy basqaryp otyrghan Ýmithan Múnalbaevadan bastap, senator Sәrsenbay Ensegenov jәne taghy basqa sóz sóileushiler kýn tәrtibindegi mәselege baylanysty halqymyzda búrynnan kele jatqan kelinning sәlem saluy jәne basqa da salt-dәstýrler tek qana Qazaq elining batys ónirinde ghana saqtalyp qalghanday, al basqa aimaqtardyng túrghyndary múnday últtyq erekshelikterimizden maqúrym qalghanday etip bayandaghandary boldy.

Mynaday birjaqty, synarjaq pikirge shyday almay, arnayy shaqyrylghan qonaq jәne azamattyq qoghamnyng ókili retinde biz de ózimizding oi-tújyrymdarymyzdy ortagha salyp, QR Parlamenti Senatynyng deputattary S. Ensegenov, M. Júmaghaziyev, M. Taghymov jәne N. Tóreghaliyevting 14 nauryzdy «Kórisu kýni merekesi» dep belgileu jәne ony kәsiby jәne ózge de merekelik kýnder tizbesine engizu turaly bastamalaryna ýzildi-kesildi qarsylyq bildirdik.

Memlekettik dengeyde 14 nauryzdy «Kórisu kýni merekesi» dep belgileu jayyndaghy bastamalargha qarsy bolyp jýrgen aghayyndar az emes.

Bir ghana mysal keltireyik.

Osydan bes jyl búryn abai.kz aqparattyq portalynda «Kórisu kýni» deytin qazaq etnografiyasynda kýn joq!» atty ghylymiy-tanymdyq maqala jaryq kórgen edi.

Maqala avtory etnograf Serik Erghaly uikiypediyada jәne basqa da enbekterde jariyalanyp jýrgen «Kórisu» turaly mәlimet shyndyqqa say emes ekenin aita kelip: «Nauryzdan bólip alyp, taghy bir merekening úshyn shygharu últtyq qúndylyqty búrmalau», - dep jazdy.

Biz de etnograf Serik Erghalidyng osy tújyrymdamasyn qolday otyryp, jogharyda aty-jónderi atalghan senatorlardyng Ýkimet basshysyna joldaghan úsynystaryn «Qazaqstan Respublikasyndaghy merekeler turaly» Qazaqstan Respublikasynyng 2001 jylghy 13 jeltoqsandaghy № 267-II Zanynda memlekettik mereke dep belgilengen Nauryz meyramynan bólip alyp, halqymyzdyng últtyq qúndylyqtaryn búrmalau dep esepteymiz.

Birinshiden, dәl qazirgi kezde qazaq qoghamynda 14 nauryzdy «Kórisu kýni merekesi» dep belgilep, ony kәsiby jәne ózge de merekelik kýnder tizbesine engizuge degen sonshalyqty qajettilik te, súranys ta joq! Ertengi kýni onday memlekettik merekelerdi jer-jerlerde layyqty dәrejede atap ótu ýshin budjetting qarjysy da az júmsalmaytyny taghy bar.

Onyng ýstine «kórisu» úghymynyng mәn-maghynasy da әr jerde әrtýrli. Mәselen, ontýstik ónirinde «kórisu» dep qayghy jamylyp otyrghan jandargha jylap, qúshaqtasyp, kónil aitudy aitady (Qúday saqtasyn onday «kórisuden»!). Bala kýnimizden sanamyzgha solay sinip ketken. Orta jasqa kelgende óz basym «Kórisu kýni merekesi» degendi qansha jerden tyryssam da, mýldem qabylday almaymyn!

Ekinshiden, eger Parlament senatorlary Ýkimetting aldyna manyzdy deputattyq saualdarmen talap qoyamyz dep jatsa, dәl býgingi kýni qazaq qoghamyn tolghandyryp otyrghan odan da ótkir, sheshimin kýtken ózekti mәseleler jetip artylady!

Atap aitsaq, alystaghy qazaq audandary men auyldarynyng ayanyshty ahualy, qalalargha ýdere kóshken, kóp jaghdayda júmyssyz jәne ýisiz-kýisiz jýrgen jastarymyzdyng mýshkil jaghdayy, kóp balaly jәne az qamtylghan otbasylardyng talap-tilekteri, qoghamdy dendep alghan jemqorlyq, jas úrpaqqa sapaly bilim beru, halyqty әleumettik qorghau, densaulyq saqtau mәseleleri jәne taghy basqalar.

Ýshinshiden, halqymyz ýlken senim artyp otyrghan Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Senatynyng deputattary ózderi tuyp-ósken tek belgili bir ónirding ghana emes, býkil el-júrtymyzdyng janashyry boluy qajet!

Senatorlar onsyz da aldaghy kýnderge airyqsha alandap otyrghan qazaq halqyn jer-jerge, ru-rugha, jik-jikke bólmey, kerisinshe, bәrimizdi ortaq iske júmyldyryp, biriktiretin mәselelerdi kóteruge tiyis!

Aytpaqshy, QR Últtyq akademiyalyq kitaphanasynda ótken osy jiynnyng bas kezinde shabyttana sóz sóilegen QR Parlamenti Senatynyng deputaty Sәrsenbay Ensegenov óz úsynystaryna azamattyq qogham ókilderinen qarsy pikirler estiymiz dep oilamaghan bolsa kerek, mәseleni talqylau kezinde basqosudyng sonyna deyin ýndemey otyrdy da qoydy.

Qysqasha anyqtama:

Ensegenov Sәrsenbay Qúrmanúly – Ekonomikalyq sayasat, innovasiyalyq damu jәne kәsipkerlik túraqty komiytetining hatshysy.

Atyrau oblysynan saylanghan Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Senatynyng deputaty.

1963 jyly 26 nauryzda tughan, qazaq, bilimi joghary. Guriev pedagogika institutyn, әl-Faraby atyndaghy Qazaq memlekettik Últtyq uniyversiytetin bitirgen. Tariyh, qoghamtanu jәne sovet qúqyqtanu pәnderining oqytushysy, zanger. Atyrau oblysy әkimining birinshi orynbasary bolyp qyzmet atqarghan. «Qúrmet» ordenimen, alty medalimen marapattalghan.

Júmaghaziyev Múhtar Sabyrúly – Agrarlyq mәseleler, tabighatty paydalanu jәne auyldyq aumaqtardy damytu komiytetining mýshesi. Senat deputaty bolyp Aqtóbe oblysynan saylanghan. 1956 jyly 5 jeltoqsanda tughan, qazaq, bilimi joghary. Almaty zooveterinariya institutyn, Almaty ekonomika jәne statistika akademiyasyn bitirgen. Zooinjener, ekonomist. Aqtóbe oblysy Isatay, Qobda, Qarghaly, Oiyl audandarynyng әkimi, Aqtóbe oblysy әkimining orynbasary bolyp qyzmet atqardy. «Qúrmet» ordenimen, «Eren enbegi ýshin» medalimen marapattalghan.

Taghymov Marat Myrzaghaliyúly – Konstitusiyalyq zannama, sot jýiesi jәne qúqyq qorghau organdary komiytetining mýshesi.

Aqtóbe oblysynan saylanghan Qazaqstan Respublikasy Parlamenti Senatynyng deputaty. 1952 jyly 7 qantarda tughan, qazaq. Bilimi joghary. Qazaq himiya-tehnologiya institutyn bitirgen, injener, himiyk-tehnolog. Aqtóbe qalalyq partiya komiytetining bólim mengerushisi, Aqtóbe oblystyq әkimshiligi apparatynyng bólim mengerushisi, Mәrtók audany әkimining birinshi orynbasary, Algha audanynyng әkimi, Aqtóbe oblysy ishki sayasat departamentining diyrektory, Aqtóbe oblysy әkimining kenesshisi, Aqtóbe qalasy әkimining orynbasary, Aqtóbe oblysy әkimining orynbasary bolyp qyzmet istegen. Qúrmet» ordenimen, «Eren enbegi ýshin» jәne mereytoylyq medalidarmen marapattalghan.

Tóreghaliyev Nariman – Áleumettik-mәdeny damu jәne ghylym komiytetining mýshesi. Senat deputaty bolyp Batys Qazaqstan oblysynan saylanghan.

1964 jyly 19 shildede tughan, qazaq, bilimi joghary. Jambyl gidromeliorativtik qúrylys institutyn, Kaspiy qoghamdyq uniyversiytetin bitirgen. Injener-ekonomist, zanger. Batys Qazaqstan oblysy Aqjayyq audanynyng әkimi, Batys Qazaqstan oblysy әkimining orynbasary, Oral qalasynyng әkimi bolyp qyzmet atqardy. «Qúrmet» ordenimen marapattalghan.

Myrzantay Qojabayúly Jaqyp

Abai.kz