Qazaqstan jemqorlyqty jenudegi tәjiriybesin Aughanstangha ýiretpek. Yaghni, sybaylas jemqorlyqqa qarsy is-qimyl jýiesin qalyptastyruda Qazaqstan Aughanstangha kómek beredi. Búl turaly QR Sybaylas jemqorlyqqa qarsy is-qimyl agenttigi habarlady.

Tarqatyp aitsaq, atalghan agenttik tóraghasynyng orynbasary Oljas Bektenov júmys saparymen Aughanstan astanasy Kabulgha barghan. Ol sapar barysynda Aughanstannyng Bas prokurorymen, Ádilet ministrimen, sybaylas jemqorlyqqa qarsy ortalyq pen Jogharghy sottyng sot basqarmasynyng basshylarymen kezdesken. Odan bólek Bektenov myrza, Aughanstannyng amerikalyq uniyversiytetining studentterimen jәne oqytushylarymen jýzdesken.

Agenttikting aituynsha, sol kezdesude studentter men oqytushylar Qazaqstannyng sybaylas jemqorlyqqa qarsy keshendi sayasat qalyptastyrudaghy tәjiriybesine qyzyqqan. Jәne, memlekettik qyzmetti sifrlandyru men qoghamda parasattylyq iydeologiyasyn qalyptastyru tәjiriybesi de auditoriyany bey-jay qaldyrmapty.

Sonymen qatar, Bektenov Aughanstannyng sybaylas jemqorlyqqa qarsy ortalyq mamandaryn Qazaqstanda qysqa merzimdi oqytu, onlayn-seminarlar men biliktilikti arttyrudyng basqa týrlerin úiymdastyru arqyly jan-jaqty qoldaytynyn aitqan. Osymen aqparat tәmam.

Endi taqyrypty tarqatyp kóreyik...Shyn mәninde, Qazaqstannyng sybaylas jemqorlyqpen kýres tәjiriybesi ózgelerge ýlgi bola ala ma?

1998 jyly "Kazahstanskaya pravda" gazeti 21 qyrkýiek kýni shyqqan sanynda Britandyq konsaltingtik kompaniyalardyng zertteuin jariyalaghan. Onda, Qazaqstan sybaylas jemqorlyq dengeyi boyynsha әlemde 7-oryn alatyny jazylypty.

Al, 2018 jyly Transparency International úiymy sybaylas jemqorlyq boyynsha kórsetkish indeksin jariyalady. Onda Qazaqstan 100 balldan 31 úpay jinap, 180 elding ishinde 122-oryngha túraqtaghan. Al, biyl búl kórsetkish eki satygha tómendep, 124 oryn oryn bolghan. Úiymnyng dereginshe, Qazaqstan songhy 6 jylda jemqorlyq boyynsha eng tómengi satylarda.

Al, osydan alty ay búryn Sybaylas jemqorlyqqa qarsy is-qimyl agenttigining tóraghasy Alik Shpekbaev Qazaqstan sybaylas jemqorlyqtyng saldarynan songhy ýsh jylda 40 milliard tengeni joghaltqanyn aitty.

Odan bólek, Qazaqstannan zansyz úrlanyp, shygharylghan offshordaghy aqsha 168 mlrd.dollar bolghan.  Al, 2016 jyly Panama offshorlarynyng tizimi jariyalanyp, onda bizding biraz sheneunikterding attary atalghan edi.

Týiin. Biz jyl sayyn jemqorlyqqa qarsy kýresting jospary jariyalanyp jatady. Dúrys. Jemqorlyqpen jan salyp kýresuimiz kerek! Janaghy Shpekbaev myrza tóraghalyq etetin agenttik jyl sayyn birli-jarym sheneunikti nemese sheneunik toruyldap jýrgen irili-úsaqty memqyzmetkerding ústalghanyn habarlap jatady. Milliondap para berip, para alyp jatqan kadrlargha qarap, bәrekeldi deymiz. Dese de, osynday qarqyndy júmys jýrgizilip jatqanyna qaramastan qyruar qarjy offshorgha ketkeni jәne fakt! Ol turaly agenttik tóraghasynyng ózi de aitypty, әne.

Endeshe, bizdegi sol sybaylas jemqorlyqpen kýres qanshalyq effektivti? Ol ózgelerge ýlgi bola ala ma?

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz