(әngime)

Oqu bitirip kelgen song tura bes jyl ótken edi. Ol ókimettik bir iri mekeme basshysynyng orynbasary bolyp taghayyndaldy. Jas jigitti  qanattandyrghan da, eren erik-kýsh syilaghan da sol bir sәtti jyl túghyn. Alghash osy qyzmetting oryntaghyna jayghasqanda: 

-Endi, bir ghana saty qaldy. Birinshi basshy ózing bolasyn!

-Ósesin! Tek qana algha úmtyla ber!  

-Orynbasar degen sóz ýlken bastyqtyng orny keshikpey seniki bolady degen sóz. Kóp úzasa, myna bastyq ýsh jyldan keyin zeynetkerlikke shyghady. Seni óz ornyna dayyndap qoyghany ghoy, keyin birinshi bastyq sen bolasyn! Al, enbeging jemisti bolsyn! - desip, tilek aitqandardyng qarasy óte kóp edi. 

Óstip jii aitylghan kóp tilek pen qoldau ony algha jeteleytin tetik әri qol sozatyn armanyna ainaldy. Osylaysha, mekemening birinshi túlghasy boludy ómirlik maqsaty dep bildi. Búl jolda jan ayamay kýresip, ólip-tirilip enbek etumen boldy. Jantalasa ter tókti, bar kýshin saldy.

Júrt aitqanday-aq, ýsh jyldan keyin mekeme basshysy zeynetkerlikke shyqqanymen, onyng taghyna auysyp otyra salu baghy Orynbasargha búiyra qoymady. Sebebi, kompartiya deytin sol tústaghy alyp “mashina” ayaq astynan tas-talqany shyqty da, sol sәtte portfelisiz qalyp, qamyqqan obkomnyng kóptegen hatshylarynyng biri dәl sol mekemening aulasyna әdeyi laqtyrylghan dopsha top etip týse qalghany. 

“Jylandy ýsh ret kertseng de, kesirtkelik qauqary bar” degen sóz ras eken. Ol jay kelgen joq, mekemege bastyq bolyp qonjiya ketti. Osy aralyqta adamzat jana mynjyldyqqa, HHI ghasyrgha ótti. Obkomnan kelgen neme esh qayda ketpey omalyp úzaq otyrdy.  

Jay otyrghan joq, ainalasyna óz jaqtastary men jaqyn-juyqtaryn topyrlatyp,  irgesin qymtaumen boldy. Bar bitiretini júmysy eski kóz, tәlimdi-tәjiriybeli mamandardy yghystyryp, alastatu. On jyldan keyin zeynetkerlikke jasy jetti. Biraq, sonda da, ornyn bosatpay qoydy. Ómir boyy “auyrdyng asty, jenilding ýstimen” jýrgen, mandayy terlep enbek etpegen, eshtenege bas qatyrmaghan Birinshini qashan kórsen, beti jyltyrap, kózi kýlming qagha oinaqshyp, qutyn-qutyng etip  jýrgeni. Qorbandap tym ebedeysiz jýrse de, qimyly әjeptәuir shiraq. Sausaq qimyldatpasa da, auyzben oraq orugha kelgende aldyna jan salmaydy. Atqaratyn júmysy bólimder әzirlep әkelgen, orynbasar jan-jaqty tekserip, pysyqtaghan dayyn qújattargha qol qoy. Tómennen dayyndalyp kelgen dýniyeni jogharygha jóneltu. Jogharydan kelgen aqparat pen mәlimet, tapsyrmalargha búryshtama soghyp, tómenge syrghytu. Sodan keyin qol qusyryp, tyrq-tyrq kýlip otyrady. 

Ózi baghynyshtylargha shybyndaghan jylqysha bas shúlghidy. Al, qol astyndaghylardy ymmen yqtyryp, qas-qabaghymen qorqytyp,“Bireke, Bireke” dep bezildetip, lәppay-taqsyrlatyp qoyady. Arasynda, ózine únamaghan bireulerge jón-josyqsyz soqtyghyp, jýikesin jýndey týtip  jiberetini de bar. Oghan tózgenderi qalady. Shydamy tausylghandary basymen qayghy bolyp, tentirep ketedi. Ózi sodan әjeptәuir raqat alatyn bolsa kerek. Eshtene oilamasa da, qabaghyn qars týiip alyp, teren-túnghiyq túlghanyng obrazyn jasay qoyatyn әrtistigi de bir basyna jetedi.       

Ebin tauyp, ony zeynetkerlikke shygharyp jiberu ýshin Orynbasar ózinen keyingi bólim bastyqtarymen aqyldasyp, Birinshining alpys jasqa tolghan mereytoyyn dýrkiretip ótkizudi josparlady. Joghary jaqtan orden men ataqtyng birshama tәuirin de aldyrdy. 

Barlyq is-shara oidaghyday-aq ótti. Aldymen, Birinshining enbek danqyn asqaqtatugha arnalghan ýlken jiyn ótti. Orynbasar ony maqtap, baqanday eki saghatqa sozylghan sala qúlash bayandama jasady. Mekemede kóp jyl jemisti enbek etip, zeynetke shyqqan ardagerlerden bastap, keshe ghana oqu bitirip, janadan qyzmetke ornalasqan jas mamandargha deyin alma-kezek sóz alyp, barlyghy Birinshini madaqtaugha sóz tappay qatty qinaldy. Osy mekemege tayauda ghana baspasóz hatshysy bolyp taghayyndalghan azdaghan aqyndyghy bar jas kelinshek bar edi. Is-sharanyng sonynda әlgi sylqym sóz súray qalghany. Jiyngha moderatorlyq etip otyrghan Orynbasar rúqsat bergeni sol edi, aqynsymaq úyaly telefonyna qarap túryp, Birinshige arnaghan ólenin úzaq oqydy da, eng sonynda: 

-Qimaymyn ghoy,sizdi, dep aitugha zeynetker,

Energiyanyz úryp túrghan transformator! - dep ayaqtady. 

Jinalghan júrt du qol soghyp, úrandatyp әketti. Onysyn qoyshy, jaghympazdanghan kóp tobyr kimge qoshemet kórsetpey jatyr. Eng qiyny, әlgi oqylghan ólenning songhy eki joly pәle bolyp jabysty dersin. Odan búryn újymmen qoshtasugha, Orynbasargha ornyn bosatugha peyil tanytyp otyrghan Birinshi ayaq astynan nildey búzyldy. “Energiyang úryp túr” degen sózge qatty senip qalghan sekildi. Búl aqyn degender de birdemeni әsirelep, úlghaytyp jibermese, boyyna as darymaytyn lepirme jandar ghoy. Sodan ne kerek, saltanatty jiyndy qorytyndylap sóilegen sózinde, ózine madaq aitqan barlyq jandargha alghys aita kelip, Birinshi bylay dep tújyrymdady: 

-Bilemin, újym meni zeynetkerlikke shygharugha qimay jatyr. Men de sizderdi qimaymyn. Jana ghana taqpaq aitqan baspasóz hatshy dúrys aitty. Rasynda, mening kýsh-quatym әli jiyrma bes jastyghy kezimdegidey ekeni ózime de seziledi. “Úryp túr” dese, degendey-aq. Negizi, men pasportymdaghy jyl boyynsha alpysqa tolghan bolyp eseptelgenim  bolmasa, fizikalyq túrghydan әli elu bestemin. Sebebi, bizding kezimizde qazirgidey JSN, SON, pәlen-pәshtuan degender joq edi. “Pasportnyy stol” degen ghana boldy. Sonda otyrghan bireu tughan jylymdy shatastyryp, bayqamay bes jyl qosyp jibergen ghoy. Sondyqtan, ainalayyn újym mýsheleri! Esh abyrjymanyzdar! Mening kýsh-quatym әli de qaynap túr. Aldaghyny pәlen dep boljay almaymyz ghoy. Dese de, bir anyghy, tayau bes jylda men sizdermen birgemin, eshqayda ketpeymin! Kýsh-quatymnyng barynda sizderdi әli de basqara beremin. Oghan qabiletim jetetinin bәring bilesinder.   

Sóitip búl joly Orynbasar sәtti qadam jasay almay túmsyghy tasqa tiydi. Endi, bes jyl sarylyp kýtuine tura keldi. Osy aralyqta el kóleminde zeynetkerlik jasty ókimet 63 dep belgilep tastady. Ne ýshin ýsh jyl qosqanyn týsindirgen jan bolmady. Júrt payghambar jasyn eskergen bolar desip topshylady. Biraq, zayyrly memleketting ateysteri basymdau parlamentining ne oilaghanyn iytim bilip pe. 

Júmys bәz-bayaghyday. Mekemening barlyq sharuasy әdettegidey Orynbasardyng moynynda. Enbek demalysyna shyghugha da múrshasy joq, bas almay júmys isteydi. Qarbalas isterining basy bar da, sony joq, ýzdiksiz jalghasa beredi. “IYdeologiya, ishki sayasat” deytin birdemening ústap alatyn naqty tetigi de joq. Sóite túra ónip jatqan da eshnәrsesi bayqalmaydy. Kózge kóriner  nәtiyjesi týkke túrmaydy. Galstuk taqqandar men miny yubka kiygender jyrtylyp aiyrylady. Biraq, olardyng dәl ne tyndyryp jatqandaryn bylayghy júrt mýlde bilmeydi. Al, mekeme ishinde joghary-tómen órlep-qúldap jatqan qaghazdar tasqynynda bir toqtau joq. Tәuir atqarylghan júmys ýshin jogharydan alghys pen marapat Birinshige aitylady. Álde bir sharua aqsap, qatelik ketip jatsa, bar kinә Orynbasargha taghylady. 

Degenmen, ol qyzmet etetin mekeme qaladaghy ýzdik enbek újymynyng qatarynda. Is jýzinde Birinshi eshtene istemese de, úpayy týgel. Ýnemi madaqtalady. Joghary jaq Orynbasardyng kýlli sharuany jan-tәnimen atqaryp jatqanyn pysqyrmaydy da. Ár bir jetistik pen tabys ýshin tek  Birinshi ghana auyzgha iligip, ýnemi kókke samghap jýrgeni.    

Óstip jýrgende bes jyl óte shyqty. Orynbasar osy joly Birinshini birjolata taydyru ýshin taghy da qyzu dayyndyqqa kiristi. Onyng alpys bes jyldyq mereytoyyna arnalghan bayandamany bes minuttan aspaytyn etip dayyndaudy kómekshisine múqiyat tapsyrdy. “Energiyanyz úryp túrghan transformator” degendey ólen-jyrlardyng aityluyna qatang tiym saldy. Onyng ornyna mekemede birdeme shimaylap jýretin bir jigitke “Kórding ghoy, kóp jyl beynet, 

Endigi túraryng tek qana zeynet” degen sipatta óleng jazugha tapsyrys berip qoydy. 

Mejeli kýni Birinshining alpys bes jasqa tolghan mereytoyy atalyp ótti. Bәri oidaghyday bolghan sekildi edi. Orynbasar onyng qorytyndy sózin taghatsyzdana kýtti. “Osy joly újymgha alghys aityp, ornyn bosatatyn shyghar” dep qatty ýmittenip otyrdy. Birinshi ornynan asyqpay kóterilip, ynyranyp biraz túrdy da sózin bastap ketti: 

-Sizdermen birge ótkizip kele jatqan әr kýnim men ýshin altynnan da qymbat. Biz ghajap dәuirde ómir sýrip jatyrmyz. Bizding ótken tarihymyzda dәl osynday ghajayyp zaman bolmaghan. Ata-babalarymyz  osy kýndi ghasyrlar boyy armandap jete almay ketti. Al, biz jettik. Men alghash kompartiya taraghan song osy mekemege kelgende, múnda eshtene joq edi. Bәrin óz qolymmen jasadym. Súlap jatqan úiymdy ayaghynan tik  túrghyzdym. Mening arqamda mineki, bәring bir újym bolyp úiyp, meni tyndap otyrsyndar. 

Zeynetkerlikke shyghyp, demalayyn, enbegimning zeynetin kóreyin dep ýnemi oilaymyn. Biraq, ózimdi de ókimetti de aldaghym kelmeydi. Men pasport boyynsha ghana alpys beske tolghanym bolmasa, shyn jasym әli alpystamyn. Zang boyynsha endi ýsh jyldan keyin zeynetkerlikke shyghugha tiyispin. Búl bir. Ekinshiden, juyqta ghana enbek ministri zeynetkerlik jasty alpys jetige sozuymyz mýmkin dedi. Onysy, dúrys. Damyghan Batys elderining azamattary jetpiske jaqyndaghanda zeynetke shyghady. Tipti, shyqpay qoyamyn dese de ózderi biletin kórinedi. Adam qúqyghy, bostandyghy degen osy ghoy. Bizding el qazir sol damyghan elderding qataryna әlde qashan enip qoyghan. Olay bolsa, jetpiske de kelmegen jap-jas bola túra men qalaysha úyalmay zeynetker bolyp ýide otyramyn? IYdeologiyalyq júmysty aqsatqan el algha damymaydy. Jeke basymdy oilasam, ýide tynysh jata berer edim. Áriyne, olay bolmaydy. Sol sebepten, ózimning ómir tәjiriybemdi halqyma arnap, sizdermen birge enbek ete beremin - dep ol taghy da short kesti. 

Orynbasardyng saly sugha ketip, jýni jyghyldy. Sonda da, jetpis jasynda zeynetkerlikke keter, ornyn maghan berer dep ýmittendi. Biraq, esine birdeme týskende selk ete qaldy. Ol jetpiske tolghanda, Orynbasar ózi de zeynetkerlik jasqa jetip qalady eken. Ýstelining ýstinde túrghan kalikulyatordy qosty da, shiqyldatyp basyp-basyp qaldy. IYә, dәl solay eken. Tura alpys ýsh jasqa tolady, zeynetkerlik qyr astynda degen sóz. Tym qúryghanda, ýsh jyl birinshi basshy bolyp kórse, sodan keyin zeynetkerlikke shyqsa, bolar  edi. “Alpys kýn atan bolghansha, alty kýn bura bol” degen maqal Orynbasardyng ýnemi mazasyn alady. Biraq, Birinshiden qútyludyng da esh amalyn taba almaydy.

Uaqyt shirkindi aitsayshy, úshqan qústay zulaydy ghoy. Odan keyin de bes jyl synaptay syrghyp ótip ketti. Birinshi jetpiske toldy. Taghy da, әdettegidey mereytoy ótti. Biraq, Birinshi zeynetkerlikke shyghu bylay túrsyn, ol turaly tipti auyzgha da almady. Kerisinshe, aldaghy on jylda atqaratyn júmystarynyng strategiyalyq josparyn tanystyryp, seksen jyldyq mereytoyynda ózi esep beretinin jetkizdi. Orynbasar ishtey “myna qaqpas endi bes jyldan keyin ózimdi zeynetke quyp, shygharyp jiberetin týri bar ghoy” dep degbiri qasha týsti.

Alayda, bes jyldan keyin Birinshining jasy jetpis beske kelse de ornyn bosatpady. Biraq, bәri Orynbasar oilaghanday bolmady. Jasy alpys ýshke tolghan Orynbasardy da  Birinshi bastyghy zeynetkerlikke qumady.

Endi, Orynbasar búrynghyday mekemening naghyz basshysy boludy armandaudy birjolata qoydy. Kerisinshe jatpay-túrmay Birinshining amandyghy men saulyghyn tileytin boldy. Ol kózi tirisinde mekeme tizginin eshkimge ústatpaytyny aidan anyq edi. Eger ol ghayyptan tayyp, ayaq astynan olay-búlay bolyp ketse, zeynetkerlikten jasy asyp ketken Orynbasardy mekemege naghyz basshy etip eshkim taghayyndamaydy. Ózge jaqtan әlde bir jas peri keledi de, Orekendi qúimyshaqtan bir tebui ghajap emes. Jasy kelgen adamnyng qyzmetten bosap, zeynetkerlikke shyghuy zandylyq qoy. Janadan kelgen kim bolsa da, osy zandylyqty algha tartady.  

Sóitip jýrgende, Birinshi ayaq astynan shúghyl jinalys shaqyrdy. Songhy jyldary ol kisi jiyn ótkizudi mýlde dogharghan bolatyn. Barlyq sharua Orynbasardyng qolymen atqarylyp jatatyn. Óte bir tótenshe jaghdayda bolmasa, Birinshining eshkimge aldyn ala tis jarmay kenetten jinalys shaqyruy mekeme tarihynda búryn-sondy bolmaghan. Onyng ýstine Birinshining mereytoyyna әli baqanday bir jyl bar. 

“Nege kenetten búlay boldy? Bәlkim, maghan zeynetke shyq demekshi shyghar. Eger olay deytin bolsa, “ózing shyq” dep tura betine aitamyn. Ómir boyy osy mekemening otymen kirip, suymen shyqtym. Nege әli de bir-eki jyl túra beruime bolmaydy  eken?” - dep Orynbasar ishtey airan asyr bolyp, janyn qoyargha jer tappay ketti.

Saghatyna qarasa, jinalysqa deyin әli tórt saghat uaqyt bar eken.  Osy mekemede ómirbaqy ekinshi adam bolyp, barlyq qara júmysty atqarghanyn oilasa ókinishten ózegi órtenedi.Mәn-maghynasyz ótken qayran esil uaqyt. Kensede kórtyshqansha qaghaz kemirip, mәnsiz kóp jiyndargha bayandama dayyndap, joghary-tómen ótirik-shyndy esep berip jýrgende jastyq shaghy óte shyqty.

Endi, alpystan asyp, jetpiske tayaghan shaghynda búralqy ittey quylyp zeynetkerlikke shyqqaly otyr. Ótken ómirin oilasa, otbasyna, bala-shaghasyna da kónil bólmepti. Tang sәride bәri shyrt úiqyda jatqanda ketedi. Týn aughanda, olar tәtti úiqygha bas qoyghanda ýiine keledi. Balalary túrmaq әielimen de siyrek sóilesken eken. Qazir jeke otau tigip, ýili-barandy bolyp ketken úl-qyzdary, ýiindegi kenje úly men kelini, nemere-jiyenderi Orynbasar ýshin beytanys jandar sekildi bolyp ketken. Senbi, jeksenbi kýnderi jәne merekelik demalystardyng ózinde ol kabiynetine kelip, buma-buma qaghazdargha kómilip otyratyn әkesin balalary úmytpasa da, kórgende jay bir týs tanys adamday ghana keyip tanytady. Ábden  jat bolyp ketken. Ýilerinde de jýzdesui, bir dastarhan basynda otyruy siyrek bolsa, sóitpegende qaytsin. Múny oilaghanda Orynbasardyng jýregi qan jylady. “Qayran uaqyt. Qayta oralmas ótken ómir” dep, sybyrlap otyrdy. Oiy ongha, sanasy sangha bólindi. 

Bәlkim, mekemege bir jas peri bastyq bolyp kelgeli jatuy da yqtimal degen de oy sap ete qaldy. Búl jerde de Orynbasar eshtene útpaydy. “Japalaqty taspen úrsang da, tasty japalaqpen úrsang da japalaq óledi” degenning keri. Qay núsqasy bolsa da, onyp túrghan joq. Búl Orekenning kýni bitip, tiri ólik bolyp ýide otyratyn uaqyty jetti degen sóz. Osyny oilaghanda Orynbasardyng jýregi shanshyp ketti. Jalma jan tartpasyn ashyp, dәri-dәrmek salynghan qobdishasyn aldy. Kabiynetining sol jaq búryshynda túrghan shaghyn ýstelding ýstindegi grafindegi sudan stakangha qúiyp alyp, dәrisin iship, sәl tynystap otyrdy. 

Hatshy qyzdan súrap edi, Birinshi әli oralmapty. Ol týs mezetinde joghary jaqqa shaqyrylyp ketken. Jinalysqa bir saghattay ghana uaqyt qalghanda Birinshining kóligi mekemening aulasyna kelip toqtaghanyn Orynbasar terezeden kórip qaldy. Mashinadan asyqpay týsken bastyq sol jerde túryp temeki tartyp biraz túrdy. Qasynda  ózimen tuys júraghat bolyp keletin ýsh qyzmetker.Tórteui sóilesip kóp túrdy. Týrleri anyq kórinbegenimen әlde bir manyzdy nәrseni talqylap jatqanday kórindi. Ózara birdemelerdi sybyrlasqanday boldy da, tórteui de Orynbasar túrghan terezege qarady. Orekeng ózin kórip qalmasyn dep keri qaray shegindi. Biraq, olardyng әr qimyldaryn kóz almay baqylap túrdy. Ózi turaly birdeme aityp jatqanyn sezgendey boldy. Dәu de bolsa qazir ótetin jinalystyng ózine qatysy bar siyaqty.Álgi tórteu Orynbasardyng terezesine taghy bir kóz tastady da qarqyldap kýlgendey boldy. Eki ezuleri eki qúlaqtaryna jetkendey mәz. 

“Men turaly aityp jatqandary kórinip túr. Zeynetkerlikke quyp shyghyp, ornyma ana túrghan ýsheuding biri qoymaqshy ma eken. Ol da mýmkin. Songhy kezde búlardyng kýbir-sybyrlary tym kóbeyip ketken. Bәse... Nesi bolsa da, nar tәuekel. Osy joly aitarymdy aityp ketemin. Shyndyqtan qasha almaysyndar!” - dedi, ishtey Orynbasar. Auladaghy tórteu ishke engen song újymdy jappay jinalys zalyna shaqyrdy.

Tórdegi oryngha jalghyz ózi jayghasqan Birinshi qasyna Orynbasardy shaqyryp, otyrghyzdy da jinalystyng ashyq ekenin jariyalady. Býkil újym bastyqtyng ne aitaryn taghatsyzdana kýtip, qúlaq týrip otyr.

Birinshi mekemening arghy-bergi tarihyn qozghap, úzaq sóiledi. Orynbasardyng úiymgha sinirgen enbegin erekshe atap ótip, alghys jaudyrghan sәtte “Al, endi bittim. Meni zeynetkerlikke shygharady eken. Jaqsylap sybaghandy berermin, qaqpas!” dep ishtey dayyndalyp otyrdy. 

-Qúrmetti әriptester! Mening aitayyn degenim - býginnen bastap, qyzmetten ketpekshimin. Joghary jaqpen kelistim, ótinishimdi aittym. Rúqsat berdi - degende júrttyng bәri antarylyp qaldy. 

Múndaydy kýtpegen Orynbasar ornynan atyp túryp: 

-Bireke, múnynyz ne? Bizdi tastap... - dep, tútyghyp sóiley almay qaldy. Ózining ersi qylyghyn bayqaghanda ynghaysyzdanyp ta qalghan edi. Sony juyp-shayghanday Birinshi: 

-Otyr, otyr qaraghym! - dep kýlimsiredi de: - Men óz ornyma Orynbasardy taghayyndaymyn. Joghary jaq batasyn berdi. Al, Oreke, qyzmet qútty bolsyn! - dep, qolyn úsyndy.

Orynbasardyng esi shygha quanyp, jópeldemede ne aitaryn da bilmey qatty sasyp qaldy. Odan keyin de Birinshi kóp sóilegen. Qatty tolqyghan Orekeng onyng bir sózin de úqqan joq. Zal birde qol soghyp, endi, birde du kýlip otyrghany ghana esinde. Eki qúlaghy shynyldap sóz estuden de qalghan. Qatty tolqyghan adam esinen tanyp qalatyn sekildi ghoy. Sәlden keyin ghana Birinshining sabyrgha shaqyruymen boyyn tiktep, ornyn úsynghan bastyghyna jәne újymgha alghys bildirip, qysqasha sóz sóiledi. 

Mekemening ashanasynda jasalghan saltanatty basqosugha býkil újym týgel qatysty. Osy otyrysty Orynbasar ózining qúrmetine arnalghan banket dep qana úqty. Quanyp ketip bir neshe bokaldy qatarynan tartyp-tartyp jibergen song birshama masayyp ta qaldy. Úzyn-sonar tost aitylyp jatsa da onyng mәnin úqpady. “Sol ýshin alyp qoyayyq!” degendi ghana anyq estiydi...    

Ádettegisinshe, keshtetip jetken Orynbasar ýiine kelgen song býgingi quanyshyn bólisuge óz otbasynan jaqyn jandaryn izdedi. Bәibishesi, kenje úly men kelini, nemereleri týgel tereng úiqyda eken. Bәrin oyatyp әuirelemeyin dep sheship, tósegine kelip jantaya bere quanyshty habardy bәibishesine aitty. 

Úiqysyn asha almay jatqan bәibishe: 

-Sen búrynnan beri sol mekemening basshysy emessing be? Múnyng nesi quanyshty habar, nesi janalyq? - dedi esinep. 

-Jogha, bizding Birinshi býgin ghana óz erkimen zeynetkerlikke shyqty ghoy.

-A, senderding Birinshilering tiri me edi? Men ony bayaghyda ólgen shyghar dep jýrsem - dedi de, qor etip úiyqtap ketti. 

Orynbasar úiyqtay almay әri tym qúryghanda jarty ghasyr otasqan әielining ózi onyng jýrekjardy quanyshyn bólispegenine sәl renjip, biraz uaqyt oyau jatty. 

Ádettegisinshe, erte túrghan Orynbasar júmysyna qaray tartty. Mekemesi ornalasqan ghimarat ýiinen onsha alys emes. Sondyqtan, jayau baryp, jayau qaytudy ol ejelden әdetke ainaldyrghan. 

Mekemening esigin tartsa, jabyq túr. Búryn ashyq túrushy edi, býgin ne bolghan dep tandanynqyrap, qonyrau basyp edi. Ar jaqtan kýzetshi jigit kelip  esikti ashty. Orynbasarmen sәlemdesken onyng tandanyp qarap túrghanyn bayqasa da onsha mәn bermedi. 

Ishke kirse, hatshy qyz da joq. Ádettegi kýnderi dabyr-dúbyr bolyp qaynap jatatyn úzynnan úzaq dәliz de óli tynyshtyqqa oranghan. Ýirengen әdetinshe, óz kabiynetine qaray búryldy da, kilt toqtady. Birinshining kabiynetine qaray búrylyp, ishke endi. Ómir boyy armandaghan júmsaq kreslogha baryp jayghasty. Ýsteldi sipady. Jan-jaghyna qarap mәz bolyp úzaq otyrdy. 

Bir kezde kóp adamnyng tars-túrs etken ayaqtarynyng sybdyry estildi. Ózara shan-shúng sóilesken dybystary da jaqynday bastady. “E, bizdikiler endi ghana jinalyp jatyr eken ghoy. Keshe toyda biraz siltegen-au. Saghat onnan asyp barady. Jinalys ótkizuim kerek. Álgi hatshy qyz qayda jýr?” - kýbirlegen orynbasar ornynan túra berip edi. Sau etip bir top beytanys adam kirip keldi. 

-Sender kimsinder? Qaydan jýrsinder?  

-Aghasy biz taratu komissiyasynan keldik! - deydi, әlgiler. 

-Taratqany nesi? Men osy mekemening bastyghymyn. 

-Agha, endi sizding mekeme joq. Qauly shyqqan. Memlekettik budjetten qarjylandyryp kelgen artyq qúrylymdardyng bәri taratylyp jatyr. Mine, qaulynyng kóshirmesi! - dep, әlgi topty bastap kelgen jigit bir japyraq qaghazdy úsyndy. 

Orynbasar jalmajan Birinshige telefon soqty. Ol qarqyldap túryp kýledi. Jyndy ma dep oilap, jón súrasa:

-Oreke, keshe men sózimning sonynda qaljyndaghanymdy aityp edim ghoy. Úqpay qalghansyng ba? Keshki dastarhannyng mәnin de týsinbegensin-au. Kóp ishtin. Bizding mekemeni osydan ýsh kýn búryn qauly shyghyp, taratyp jibergen. Senen basqasynyng bәri biledi. Keshe bәrimiz qoshtasu toyyn jasaghanbyz. Sen qyzyp qaldyng da sóz úqpadyn. Endi, ýiine qayta ber! Ekeuimiz de zeynetkermiz - dedi. 

Orynbasar kenseden qashan qalay shyqqanyn da bilmeydi. Bir qarasa, qalalyq sayabaqta tentirep jýr eken. Saghatyna qarasa, taltýs bolypty. Ýiine qaray ayandady. 

Esikten kirgende, ýsh nemeresi dәlizge jýgirip keldi de, eng kenjesi:  

-Áke, bir beytanys kisi kelip túr! - dep aighay saldy. 

-Qoyshy-ey! Qaydaghy beytanys? Bizding ýidegi alibomda fotosy jýrgen aghay ghoy - dedi, ortanshysy. 

-Ekeuinde my bar ma? Búl atamyz ghoy. Ákemning әkesi! - dep, inilerin jazghyrghan túnghyshy: 

-Assalau, ata! - dep qos qolyn úsyndy. Oghan erip eki kishisi de qos qoldaryn úsyndy. Orynbasar ýsh nemeresin qapsyra qúshaqtay alyp, alma-kezek iyiskedi de, tereng kýrsindi. Arghy bólmeden úly men kelini de shygha keldi. Kýni keshe ghana myna nemereleri qyzylshaqa nәresteler edi ghoy. Qalay tez ósip ketken dep oilap qoyady. Úly men kelini de alghash ýilenu toyy kezindegidey uyzday jas emes. Birshama egdelenip, eseyip qalghan sekildi. 

-Al, balalar! Men býginnen bastap zeynetkermin - dedi, Orynbasar.

-Áke, siz bayaghydan beri zeynetker emes pe ediniz? - dep, úly iyghyn qiqang etkizdi. Atasyn kórmegeli kóp bolghan kelini men nemereleri tosyrqap qarap túr. 

Onyng zeynetkerlikke shyqqanyna bәibishe ghana tandanghan joq. 

-Nege bóten adamsha esikting kózinde túrsyn, shal-au? Shәigha kel! Demalatyn uaqytyng boldy ghoy. Júmysta basyng qalyp pa edi? - dep, jas kezindegidey synqyldap kýlgende, Orynbasar da ezu tartty. 

Quandyq Shamahayúly

Abai.kz