Ádette, biz sport jayly әngime qozghay qalsaq, Jetisu ólkesin talanttar mekeni deymiz. Rasynda da solay. Sporttyq salada talaydy tanghaldyryp, әlemde atoy salghan úlandarymyz az emes. Áytse de, futbolgha kelgende kenjelep qalamyz.

Jetisu jerinde futbolshy joq deuge kelmeydi. Bar, biraq olar ózge ónirlerde dop teuip jýr. Mәselen, Jetisu futbol mektebinen qanattanghan Serikjan Mujikov, Berik Shayhov, Rafhat Aslan sekildi ýzdikterimiz ózge klubtarda. Olar alghashynda «Jetisu» komandasynda óner kórsetip, sheberlikterin tanytqan song basqa klubtar «qúda týsti». «Bolayyn degen balanyng betin qaqpa, belin bu» degendey,  negizgi qúramda óner kórsetemin degen oiynshylargha batamyzdy berip, shygharyp saldyq. Búl qalypty jaghday.

Al songhy uaqytta Premier-liga qatarynan jetisulyq jerlesterdi bayqay almay jýrmiz. «Jetisu» komandasynyng ózinde taldyqorghandyq futbolshylar sausaqpen sanarlyq. Olardyng ornyn ózge ónirden, bolmasa syrttan kelgen oiynshylar almastyrghan. Sonda qalay, «auyldaghynyng auyzy sasyq» bolghany ma?!

«Jetisu» komandasynyng sapynda bar bolghany jetisulyq eki bala ghana bar: Aybar Jaqsylyqov pen Rauan Orynbasar. Qalghan balalargha oryn joq. Mәselen, Aybar ótken mausymda 24 oiyn ótkizip, 6 gol soqqan. 33 turda 678 minut oinaghan. Eger Aybardyng statistikasyna ýniletin bolsaq, alandaghy eng kóp kórsetkishi 90 minut. Qalghany kezdesuding ortasynda almasqan.

Múny futboldyng zandylyghy dep atayyq. Degenmen de, jetisulyq jalghyz oiynshy kimning kónilin jamaydy? Rauan Orynbasar alangha mýlde shyqpaghan. Tek jergilikti oiynshy bolu kerek degen әngimening ornyn toltyru ýshin komanda sapyna engizip, mausym boyy alangha shygharmaghan.

Osy jerde bir mәseleni qozghay ketkendi jón kórip otyrmyn. Jana mausym bastalar aldynda Almaty oblysynyng basshysy Amandyq Batalov «Jetisu» klubynyng basshylary men jattyqtyrushylaryna naqty tapsyrma bergen bolatyn. "Komanda sapyna jergilikti oiynshylardy tartu kerek. Birinshi, ekinshi ligadaghy oiynshylar oblystan qúralghan jәne negizgi qúramgha ýmitker oiynshylar boluy tiyis", - degen.

Búl tapsyrmany klub jattyqtyrushylary nege eskermeydi? Eger «Jetisu» sapynda jerlesteri joq bolsa, jergilikti jankýierler kimge qoldau kórsetedi? Mening osyghan tanym bar. Áriyne, Dmitriy Ogay men Ruslan Baltiyevting sheberligine shek keltirmeymin. Óz isterining mamandary. Óz dәuirinde el namysyn qorghaghan talantty futbolshylar. Áytse de, jergilikti jas jetkinshekterding jolyn baylaugha bolmaydy dep esepteymin.

Birinshi liga men ekinshi ligada myqtylarymyz joq emes. Onda da negizgi qúramgha jaraytyn oiynshylar bar. Sol futbolshylarymyz nege qúramgha tartylmaghan?! Óz jerining negizgi qúramynan oryn tappaghansyn basqa klubtargha auysugha mәjbýr.

Mysaly, 2018 jyly Elaman Beysembaev, Núrjan Jenisbekov, Didar Mәrlenov, Shynghyshan Kenjebekov, Asylbek Qapanovtar naghyz shiyrshyq atqan shaghynda komandagha shaqyrtu almaghasyn futboldy mýldem tastap ketuge mәjbýr boldy. 2019 jyly Álibek Batyrbekov, Sarqyt Imanghazy da aldynghy әriptesterining kebin kiydi. Búl azamattar da basqa komandalardyng esigin qaghuda. Jelpildep Jetisudan barghan úlandargha ózge klubtar esigin asha qoysa jaqsy, ashpasa olar da futboldy dogharady.

2020 jyly Erkebúlan Músabekov, Rahat Otyzbaev Taldyqorghannyng komandasynan auysyp jatyr. Búl eki ýzdigimiz de tabandarynan tausylyp, panalaytyn komanda qarap jýr. Talanttardy tartyp, talabyn úshtay almasaq, qyruar qarjy júmsap, komanda jasaqtaudyng qajeti qansha? Odan da sol qarajatty basqa salagha salu kerek shyghar? Eger óz jerlesterimizdi ózimiz jarylqamasaq, ózge klubtar qúshaghyn asha qoyady degenge sene qong qiyn.

Múny jalghyz mening ghana emes, kýlli jetisulyq jankýierding kókeyinde jýrgen saual dep úghu qajet. IYә, bir kezderi «Jetisu» klubynyng kórsetkishi tym tómendep ketken bolatyn. Qarjylyq daghdarystardy da kórip, qúramyna kóp rette ortanqol oiynshylar jinaqtalghan kez boldy. Bir mәrte Premier-liga sapynan da týsip qaldy.

Jalghyz Ogay kelip kóterdi deuge bolmas. Amandyq Ghabbasúly ýlken qoldau bildirip, qarjy mәselesin sheship, jer bauyrlap jatqan klubtyng tamyryna qayta qan jýgirtti. Býginde 3 mlrd.tengege juyq qarajaty bar. Biraq qarjy bólindi degen osy eken dep ózge elden kelgen oiynshynyng qaltasyn toltyrugha negiz joq. Mysalgha, birinshi men ekinshi liganyng teng jartysy ózge ónirding oiynshylary. Olar klubtyng negizgi bazasynda ornalasqan. Al negizgi qúram «Saltanat sarayy» degen qonaqýide túryp jatyr.

Búl - qarajatty bekerge shashu. Meninshe, birinshi men ekinshi liganyng oiynshylary tolyqtay oblys oiynshylarynan qúralu kerek. Sonda olar óz ýilerinen kelip, jattyghu men oiyndardy  ótkizip túrady. Al negizgi qúramnyn klub bazasynda túrghany jón. Sonda qarjy ýnemdeledi.

IYә, qarjy ýnemdeu mening mindetim emes shyghar. Oghan jauap beretin basshylyq bar. Tek jergilikti jerding oiynshylary syrt qalyp jatyr. Bas bapker men sporttyq diyrektor osyghan kónil bólse deymin. Tizgin qolda, qalay tartsam da óz erkim degendi qoyghan jón. Al siz ne deysiz, jetisulyq jankýier?

Rishad Túrghanbaev

Abai.kz