Kremliding qojayyny Vladiimir Putin búrynghy Sovet odaghyn qayta qúrghysy keletinin búl joly ashyqtan ashyq aitty. «Rossiya 1» arnasyna. «Moskva. Kremli. Putiyn» deytin baghdarlamada. «Birigu - búrynghy Sovet odaghy elderining barlyghyna payda әkelmese, ziyany joq», - dep sóiledi.

Putin 2019 jyldyng 1 qazanynda Eravanda jýrgen saparynda, ózine tikeley baghynyshty, pro-kremlidik propogandanyng aitaqtaghy aitarshysyna ainalghan «Rossiya 1» arnasynyng tilshilerine súhbat bergen. Qyp-qysqa әngime. Al ony әlgi arna mine, shygharyp otyr eken.

Sonymen Putin búl joly ne dedi? Ret-retimen jazayyq...

«Ótken shaqtyn, әsirese Sovet odaghynyn, Sovet imperiyasynyng qayta qúryluyna qatysty qanday da bir ýrey-qorqynyshtan arylghan son, kýsh biriktiruding barlyghy ýshin paydaly ekeni turaly týsinik tuady. Búl mýmkindikti, búl basymdyqty prosessting barlyq qatysushylary kórip, bilip otyr. Biz әri qaray jyljyp, jana qadam jasap, algha basyp kelemiz», - depti Vladimir Putiyn.

Putiyn: Ortaq tilimiz - orys tili

Resey preziydenti óz sózinde: «birikken kezde ghana bәsekege qabilettilik degen bolady. Búrynghy KSRO elderi ýshin de solay», - dep sóilepti.

«Bizding ortaq tilimiz bar. Últaralyq, memleketaralyq qarym-qatynas tili - orys tili. Barlyq elde oryssha erkin sóileydi. Búl ýlken basymdyq. Bizde búrynghy ortaq memleketimizden qalghan ortaq transport, ortaq energetika,  ortaq baylanys infraqúrylymdary bar. Búl taghy bir basymdyq», - deydi Vladimir Putiyn.

Ásili, orys aqparatynyn, aqparatshylarynyng eki auyz sózinde bir soqtyghyp, sýikenip sóileytini - AQSh pen Batys, odan qalsa ukrain ghoy. Búl joly da Batystaghylardy, Europany bir sýzip ótipti. Orystyn, Kremliding ainalasyna toptasugha kәri qúrlyqtaghylar qarsy bolatynyn aityp, «alan» bopty. Al bәrin bilgish Bәkeng (Vladimiyr) ony da bir jayghap qoyypty. «Bizdi kóre almaydy», - dep kónil júbatypty.

«Olar ózderining basty bәsekelesterining damyghanyn, óskenin qalamaydy. Al biz qalaymyz. Sondyqtan, búl bizding azamattarymyzdyng túrmys-kýiin jaqsartugha jasalapy otyrghan qadam. Búl túrghydan, tang qalatyn eshtene joq. Biz búdan da qarqyndy júmys jasaytyn edik», - depti Putiyn.

Byltyr... 

Byltyr ghana, 2019 jyldyng jeltoqsanynda Vladimir Putiyn qasyna qyruar tilshini toptap alyp, súhbat ótkizgen. Sonda Ekinshi dýniyejýzilik soghystaghy jenisting 75 jyldyghyn toylau taqyryby da sóz boldy.

«Biz soghys jayly faktilerdi búrmalap, Kenes әskerining tarihy jenisin qaralap, ótirikti qosyp, bizdi nasizmmen teng qoyghysy keletinderding auzyn jauyp, ýnin mәngige óshiremiz. Biz olargha búltartpas aighaqtar men tarihy qújattar, filimderdi úsynatyn bolamyz»,- dep sóilegen Putiyn.

Putinning paradyna qatysu mindet

Odan sәl búrynyraqta Resey preziydenti 75 jyldyqtyng qúrmetine qolyndaghysy men qorasyndaghy bar qaruynyng tegi jaqsylaryn terip, әskery әleuetin әlemge әigileytin әlemet bir parad ótkizetinin aitqan eken.

Maqúl ghoy, otty qarudyng týr-týrin Qyzyl alanda sappen tizip, әskery parad ótkizu – Kremli iydeologiyasynyng búljymas dәstýrine ainalghaly qashan. Sondyqtan, eren sanamay, «jyldaghysynsha óter» dep qoya salar ma ek. Joq. Búl joly Vladimir Putiyn «búrynghy bodan elderding basshylarynyng barlyghy Mәskeuge kelip, paradty birge kórui kerek», - dep sóilegen.

Putiyn: Men Sovet odaghynyng joqtyghyna ókinemin

«Men Sovet odaghynyng joqtyghyna ókinemin. Búl olardyng qúqyghy. Biraq eger bizding memleketaralyq qatynastarymyzdyng býgingi erekshelikterine baylanysty keybir memleket basshylary kelmese, olar ýshin búl ýlken qatelik bolady dep oilaymyn. Sebebi búl olardyng óz Otandarynyng tәuelsizdigi ýshin soghysyp, ómirlerin qighan adamdargha layyqty qúrmet kórsetpeytindigin bildiredi», - depti Putiyn.

Sonymen, Putinning pikirinshe eger Sovet armiyasy jaghynda soghysqan nemese búryn odaqtas bolghan, Kremliding shaqyrtuyn alghan elderding basshylary Mәskeuge әskery parad kóruge kelmeytin bolsa – onda búl ýlken qatelik eken. Tipti, soghysta sheyit ketkenderge degen qúrmetsizdik bolady-mys.

Putinning júmaghy

Esterinizde bolsa, 2018 jyly orys preziydenti Vladimir Putin kýlli әlemge kýlki boldy. IYә, Kremliding 2000-jyldan bergi qojayyny, KGB-nyng týlegi, eli senbese de, Elisiyni sengen Putin kýlli әlemning kýlkisine qaldy. Qalay deysiz ghoy, aitayyq.

Reseyde «Valday» forumy degen bir jiyn ótti. Sol jerde sóztalqygha qatysyp, oy bólisken orys preziydenti halqynyng jarym bóligi qayyrshylyqqa salynyp, ekonomikasy qúldyrap, óndirisi ólimshi bolghan qazirgi Reseyding óktemdigin, әlde jeke ambisiyasyn tanytqysy keldi me, әiteuir, beysayasy sózder aitty.

Reziydensiyasy mәiithana men molagha ainalghan Putiyn: «Endeshe agressor bilsin. Bәribir kek, esening qaytarylatynyn bilsin. Ol jer betinen joq bolady. Al biz she? Biz sol agressordyng qúrbanymyz. Biz azaptalushy retinde júmaqqa kiremiz. Al olar, olar – óledi. Óitkeni, olar keshirim súrap ta ýlgermeydi», - dedi.

«Oybay-shynymen, solay dep pe?», deytinder bolsa, mine orysshasy: «Nu da, no togda agressor, on vse ravno doljen znati, chto vozmezdie neizbejno, chto on budet unichtojen, a my jertvy agressii, y my kak mucheniky popadem v ray, a ony prosto sdohnut, potomu chto ony daje raskayatisya ne uspeyt».

Aytpaqshy, Putin osy sózderdi aitqan forumnyng taqyryby – «Biz ómir sýretin әlem: XXI ghasyrdaghy túraqtylyq pen damu», dep atalady.

Sóitip, alda-jalda  yadrolyq soghys bola qalsa, Putinning jaulary tozaqqa, al ózi júmaqqa barady eken. Putin janaghy sózderdi aitqanda zaldan qarqyldaghan kýlki estildi. Óitkeni, Kremliding túrghyny qansha kijinip sóilese de, búl kýlkili edi.

Týiin. Jatsa, túrsa esilderti eski odaq bolghan Kremliding qojayyny KSRO-ny qayta qúru turaly býgin ghana aityp otyrghan joq, rasynda. Búghan deyin de birneshe jerde shúbarlap sóilep, shet jaghasyn aityp júrdi. Odan qalsa, salghylasqanda óz týkirikterine ózderi shalala sóileytin әlgi sarjaghal sayasatker symaqtardyng auzyna sap beretin.

Orysta Sovet odaghyn qayta qúru turaly kimder aitpady deniz... Jirinovskiy, Zuganov, Limonov, Bogdasarov, Kalashnikov, Soloviev, Skabeeva, Kiyselev... Búl tizimning týbine býgin jetpeysiz. Putinnen bastap, Dumanyng deputattary, Medvediev pen Mishustinning ministrleri men olargha tәueldi jaldamaly jazarmandar... Ayta bersen, tipti kóp.

Bolashaqty soghyspen baghalaytyn adamnyng әuelgi ambisiyasy - ekonomikalyq odaqty syltauratyp, eski odaqty tiriltu! Dúrysy jogharyda: «Biz júmaqqa baramyz», - dep sóilegen Putinning ansaghan «júmaghy» - KSRO bolsa kerek. Qosh, múny qazaqtaghy azamattyq qogham men ondaghy esti jýrt eki bastan bilip otyr ghoy. Tek, eski shekpennen shyqqan bizding biyliktegi biraz dәu bilse deymiz... «Estiytin memleket», - dedi ghoy. Estip qalar...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz