250 myng tonna oramjapyraqtyng jyry hәm budjetting 2 milliard tengesi
Sәuir aiynyng sonynda Týrkistan oblysynyng әkimi Ómirzaq Shókeev sharualardyng 250 myng tonna oramjapyraqty ótkize almay otyrghanyn aitqan. Jay aitqan joq, Ýkimet otyrysynda Premier-ministr Asqar Maminning ózinen kómek súraghan.
-Bizde 300 myng tonna oramjapyraq ósirildi. Qazir Resey tarapynan súranys kýrt tómendedi, biz barlyq aimaqtarmen memorandumdar jasadyq, alayda onyng bir kelisining qúny 10-15 tengege deyin tómendedi. Múndaghy fermerler osy mәseleni kóterip otyr. Qazir 250 myng tonna oramjapyraq dayyn túr. Ony bir jerge ornalastyru kerek. Áytpese ýlken problema bolady. Qazir olar shulap jatyr, - degen bolatyn Shókeev.
Shókeev Maminnen kómek súrardan 15 kýn búryn, sәuir aiynyng ortasynda Auyl sharuashylyghy ministrligi әr oblystyng әkimdikterimen kenes ótkizip, Týrkistan oblysynda óndirilgen 50 myng tonna oramjapyraqty el ishinde satudy josparlaghan. Al 250 myng tonna ónim Reseyge esh kedergisiz satylady dep sengen.
Alayda karantin búl jospardy búzdy. Reseyge oramjapyraq satu mýmkin bolmady. Sóitip atalghan 250 myng tonna oramjapyraqty qayda qoyaryn bilmey, Shókeev «shyryldap» premier-ministrden kómek súraghan. Ómirúzaq ótinish jasaghan ýkimet otyrysynda Asqar Mamin Auyl sharuashylyghy ministri Saparhan Omarovqa «Oblysqa kómek kórsetu kerek. Birge júmys isteniz» degennen әri eshtene aita qoymady.
Osydan keyin elde ótpey jatqan qyryqqabattyng jyry bastaldy. 15 kýn búryn ghana bar ónimdi esh kedergisiz satamyz dep jinikken AShM da, ýkimet te, ýkimetten kómek súraghan Týrkistan oblysy әkimdigi de amal tappay daghdardy. Ónirdegi diqandar qyp-qyzyl ziyangha batty. Biri ónimining az bóligin kelisi 10 tengeden bolsa da satty. Al biri tegin taratyp berdi. Tez búzylatyn qyryqqabat qazaq biyligining jaybasarlyghyna qarap túrmasy anyq, birden kerekten shyghady. Sol ýshin bosqa shirigenshe dep tegin taratugha tura keldi.
Aqparat qúraldarynda әlgi ónimning 500 tonnasy Belarusi eline eksporttalatyny jazyldy. Al 250 tonnasy «Degdar» qayyrymdylyq qory arqyly elimizdegi barlyq balalar ýilerine jәne túrmysy tómen otbasylargha tegin taratylghan. Taghy bir 300 tonna oramjapyraq Almaty qalasyndaghy bazarlargha jóneltilgeni habarlandy. Osynyng bәrin qosqanda ótpey jatqan 250 myng tonna oramjapyraqtyng 1%-yna da jetpeydi.
Al qalghan ónimning qalay birjaqty etilgeni, sharualardyng shyghynyn kim tóleytini jayly esh aqparat aitylmay qalghan. Tipti ózi bastap ýkimet otyrysynda kótergen Shókeevten de esh habar bolmady.
Osyghan baylanysty, kópshilik Reseyge satylmay qalghan 250 myng tonna ónim týgelge juyq kerekten shyqty ma dep qauiptengen. Qolda túrghan dayyn ónimdi paydagha asyra almaghan ýkimetti synap, eginshilerding taban et, manday terin dalagha tókkenine ókinish bildirgen.
Búl daugha elimizding alghashqy premier-ministri Sergey Tereshenkonyng agroónerkәsiptik keshendi damytu jónindegi onlayn-brifingte aitqan sózi qosyldy. Qazirgi tanda omartashylar odaghynyng preziydenti bolyp otyrghan Tereshenko myrza 300 myng tonna qyryqqabatty ishki naryqqa ótkize almaghan ýkimet shirip ketken ónimdi kómu ýshin 2 mlrd tenge qarjy júmsady degen.
-Juyrda ontýstikte 300 myng tonna qyryqqabat búzylyp ketti. Ony kómu ýshin Ýkimet 2 mlrd tenge bóldi. Qyryqqabatty әkelip, elimizding basqa qalalaryna tegin taratugha eshkimning fantaziyasy jetpedi, - degen Tereshenkonyng sózi kóp adamnyng nazaryn audarghan bolatyn.
Sergey Tereshenkonyng qatardaghy jay omartashy emes, búrynghy premier-ministr ekenin eskergen júrt, onyng oidan aqparat qúrastyrmaytynyna sengen. Sóitip, oramjapyraqty der kezinde satudy oilamay, ónim әbden shirigen song ony kómuge eki mlrd tenge bólgen shendilerge narazy bolghan.
Osy mәselege baylanysty Týrkistan oblystyq Auyl sharuashylyghy basqarmasy «Azattyq ruhy» saytynyng saualyna jauap berip, mәn-jaydy bayandaghan eken.
Ákimdik taratqan mәlimetke sensek, 300 myng tonna qyryqqabat týgel býlinip ketpegen, 150 myng tonnasy satylghan eken. Onyng 104 myng tonnasy ishki naryqqa satylsa, 46 myng tonna qyryqqabat Resey, Belarusi jәne Qyrghyzstangha eksporttalghan.
Al Tereshenko aitqan 2 mlrd tenge shirigen qyryqqabatty kómuge ghana júmsalmaydy eken. Auyl sharuashylyghy basqarmasy ol qarajat basqa da maqsatqa júmsaytyn kórinedi.
-Al, qalghan 150 myng tonna qyryqqabatty Qazaqstan Ýkimetining tapsyrmasyna sәikes respublikalyq manyzy bar qalalar men oblystardyng túraqtandyru qorlary arqyly satyp alu josparlanuda. Sonymen qatar, qyryqqabat ekken auyl sharuashylyghy tauaryn óndirushilerge ekinshi ónim egu ýshin 0,01% nesie beru maqsatynda, Ýkimettik qordan 1 600,0 mln tenge (1,6 mlrd tenge – avt.) qarjy bólu qarastyryluda, - deydi Týrkistan oblysy auyl sharuashylyghy basqarmasynyng basshysy Núrbek Badyraqov.
Osylaysha, oblystyq әkimdik jyr bolghan 300 myng tonna qyryqqabat ýshin de, 2 mlrd tenge ýshin de esep bergendey bolypty.
Biraq әu basta Shókeevting ózi ótpey túrghan ónim 250 myng tonna ekenin aitqan. Búl Reseyge eksporttaluy tiyis ónim. Jogharyda biz diqandardyng ónimin su teginge satyp nemes tegin taratyp jatqanyn aittyq. Shirip kerekten shyqqan ónimning bar ekenin de eshkim joqqa shygharmaydy. Endeshe oblys әkimdigining «150 myng tonnasy satyldy, qalghan 150 myng tonnany da satyp alu josparlanyp otyr» dep aqparat taratqany qalay? Ákimdik 300 myng tonnagha tolyq esep berip qoydy. Sonda tegin taratylghan jәne shirigen ónimning esebi qayda qaldy? Álde ónimnen shashau shyqqan joq pa?
Quanysh Qappas
Abai.kz
