Analardyng namysyna tiygishter kóbeyip ketti... Ásirese kópbalaly Analardyn... Anadan tumaghandar...
«Ber-ber» deydi, tilenshekter, súranshaqtar, qayyrshylar.... asyray almasan, nege tudyn?... bydy-bydy....»

Búlay aitatyn adamdar aqyl-parasattan, analitikalyq óreden, meyirimnen júrday robottar. Miyna jazylghan "baghdarlamamen" ghana sóileydi, júmys isteydi...

Búlar alpauyt kompaniyalar men bankterding memleketke 30 jyl boyy "ber-ber" dep, qazynany jan-jaqtan emip, soryp kele jatqanyn, jyl sayyn millardtar, tipti trilliondar alatynyn, olardyng ailyqtary 1-3-4 milliongha deyin baratynyn bilse de - bilmegensiydi, kórse de - kórmegensiydi... óitkeni ózderi solardyng sýiekterin mýjuge mәjbýr...

Al sender bilesinder me, halyqty, әsirese balapandardy eng aldymen memleket asyraugha MINDETTI!!! Túraqty júmys oryndarymen, túraqty, layyqty jәrdemaqymen!!!

Nebәri 18 mln halqy bar, asty-ýsti túnghan baylyghy bar Qazaqstanda nege kedeyler kóp? Nege baspanasyzdar kóp? Nege júmyssyzdar kóp? Nege memleketke qaryz adamdar kóp? Nege qayyrshylar kóp? Nege sauatsyzdar, nadandar, mәdeniyetsizder kóp? Nege halyqtyng arajigi barghan sayyn "baylar" men "kedeyler" bolyp eki tapqa bólindi? Nege orta tap az? Nege..., nege..., nege?...

Súraq kóp, jauap ta bar...

Ol analarda namys, ar-úyat joq emes! Bar! (Namys, ar-úyat bireude joq bolsa - ol biylikte joq!!! Memleketti dúrys basqara almay, baylyqty dúrys iygere almay, tek alypsatarlyqpen, jemqorlyqpen ainalysqan biylikte namys joq! Olarda ar-úyat, namys bolsa, halyqty, memleketti, qazaqty osynshalyqty dәrejege jetkizer me edi??!!... )

Ol Analar memlekettik budjetten sol balalargha bólingen qarjyny talan-tarajgha salmay, sol balalardyng ózderine júmsaudy ghana súrap jýr. Budjetten qomaqty qarjy alyp, "balalargha kompiuter aldyq" dep, әr kompiuterding qúnyn milliondap kórsetip, eski-qúsqy kompiuter berip, "ony sosyn qaytarasyndar, búzylghan bolsa, aqshasyn óteysinder" dese, әkimdikke barmaghanda ne isteydi? Olar óz qúqyqtaryn qorghap jýr! Vseobuch ta, AÁK de, balalargha mektepte tegin tamaq ta - memleketting ózi qabyldaghan baghdarlamalar men zandar. Analardyng tilegi - sol zandardyng oryndaluy!
Onsyz da bú biylik 30 jyl boyy halyqtyng baylyghyn tonap, balapandardyng nesibesin úrlap keldi!..

Al endi sauatsyzdyqqa, mәdeniyetsizdikke salynyp, aighay-úighay shygharatyn әielder bolsa, onyng týpki sebebine ýnilinizder.

Eng aldymen halyqtyng sauatsyz, mәdeniyetsiz, nadan bolghany - biylikting halyqty dúrys oqytyp, tәrbiyelemegeninen. Adamdardyng bәri Talghat Janysbay emes. Árkim әrtýrli taghdyrdy basynan keshiredi. Der kezinde oqy almaydy, oqysa da, júmys tappaydy, ómir boyy qu tirshilikting kýibenimen jýredi, basyna tartsa, ayaghyna jetpeydi, ayaghyn japsa, basyna jetpeydi, krediyt, arenda, kvartplata jan-jaqtan jabylyp jan alqymnan alady, ishkish, sabaghysh kýieu bolady, otyrsang opaq, túrsang sopaq qylatyn ata-ene, qayyn әpke, qayyn sinliler bar.... Sauattylyqty, etika-estetikany mektepten oqytyp ýiretpese, ómirinde kitap oqymasa, ómir sýretin ortasy qiyn bolsa, ómirden teperish, qaghaju, satqyndyq kóp kórse, әrtýrli jaghdaylar, tragediyalar basynan ótse - onday әielderge tek týsinistikpen qarap, psihologiyalyq kómek beru kerek. Bireu bireuding "shkurasyna" kire almaydy. Árkimde jýrek, sana, taghdyr әrtýrli. Jalpy halyqtyng әleumettik psihologiyasyn qalyptastyratyn mehanizm - memleketting tandaghan joly, jýru baghyty. Memleketti basqarushy biylik adassa, halyq on ese adasady.... Ár basshy óz ónirining Dankosy bolmasa, halyq qaranghy týnekte qalyp, qúrdymgha ketedi...

* Býgingi Analardyng әkimdikterge baryp shyryldap talap qoyyp jýrgenining mәnisin erteng onlayn-sabaq bastalghanda týsinesizder! Aldyn-ala sebeptermen kýresudi, kemshilikterdi aldyn-ala boldyrmaudy, joydy bilmeytin basshylyq erteng bir aidan keyin-aq saldarmen "kýresken" bolyp, bastary qatyp jýretin bolady. Sol problemalargha ózderining jemqorlyghymen, qate sheshimderimen sanaly týrde ózderi keledi. Olar ayaghy solay bolaryn, týbi ýlken mәselege úlasaryn jaqsy biledi. Bile túra, solay isteydi. Óitkeni olar halyqqa qastandyq jasaudyng týrli tәsilderin mengergen. Parasatty, janashyr, qayyrymdy, sauatty, isker basshylar óte az... ókinishke qaray...

Halyq sany Qytay, Indiya siyaqty 2 mlrd demey-aq qoyayyn, Ózbekstan siyaqty 35 mln bolghanda qayter edi???

Sәule Ábildahanqyzynyng jazbasy

Abai.kz