Tómendegi maqalada aitylghanday, 23-nshi qantarda Fransiya parlamentining jogharghy palatasy «armyan genosiydin» joqqa shygharushylardy zang jýzinde jauapkershilikke tartu jóninde zang jobasyn maqúldaghan bolatyn. Zang Nikoliya Sarkoziyding qol qongyna jiberilgeni mәlim bolghan. Osy oqighagha baylanysty Týrkiya respublikasy Fransiyagha eki el arasyndaghy diplomatiyalyq qarym-qatynas әlsireytinin resmy mәlimdegen edi.
Mine, osy halyqaralyq mәselege oray, Núrghaly Jýsipbay myrza ózining azamattyq kózqarasyn, narazylyghyn bildirgen materialyn jiberipti. Biz óz kezegimizde ony jariya etudi maqúl kórdik.
«Abay-aqparat»

Fransiya Senatynyn  2012 -jyldyng 23- qantarynda qabyldaghan negizsiz «armyan genosiydin» teristeushlerdi zangha tartu turaly zang jobasyna
Narazylyq Maniyfestim

2012 jyldyng 23- qantarynda Fransiyanyng Senaty (Fransuz parlamentining jogharghy palatasy) negizsiz «armyan genosiydin» teristeushlerdi zangha tartu turaly zang jobasyn qabyldaugha sheshim shyghardy. Búl sheshimge «qarsy» dauys bergen senatorlardyng sany-86, «qoldaghandardyn» sany 127. Búl zang jobasyna sәikes «armyan genosiydin» teristeushi túlghalar 1 jylgha deyin bas bostandyghyna aiyrylyp, 45 myng euro aiyppúl tóleuge mәjbýr bolmaq.
Armyan halqy men armyan lobbiylerining pikirinshe, 1915 jyly Osman Imperiyasy Anadolyda ómir sýretin armyandargha «genosiyd» jasaghan.

Tómendegi maqalada aitylghanday, 23-nshi qantarda Fransiya parlamentining jogharghy palatasy «armyan genosiydin» joqqa shygharushylardy zang jýzinde jauapkershilikke tartu jóninde zang jobasyn maqúldaghan bolatyn. Zang Nikoliya Sarkoziyding qol qongyna jiberilgeni mәlim bolghan. Osy oqighagha baylanysty Týrkiya respublikasy Fransiyagha eki el arasyndaghy diplomatiyalyq qarym-qatynas әlsireytinin resmy mәlimdegen edi.
Mine, osy halyqaralyq mәselege oray, Núrghaly Jýsipbay myrza ózining azamattyq kózqarasyn, narazylyghyn bildirgen materialyn jiberipti. Biz óz kezegimizde ony jariya etudi maqúl kórdik.
«Abay-aqparat»

Fransiya Senatynyn  2012 -jyldyng 23- qantarynda qabyldaghan negizsiz «armyan genosiydin» teristeushlerdi zangha tartu turaly zang jobasyna
Narazylyq Maniyfestim

2012 jyldyng 23- qantarynda Fransiyanyng Senaty (Fransuz parlamentining jogharghy palatasy) negizsiz «armyan genosiydin» teristeushlerdi zangha tartu turaly zang jobasyn qabyldaugha sheshim shyghardy. Búl sheshimge «qarsy» dauys bergen senatorlardyng sany-86, «qoldaghandardyn» sany 127. Búl zang jobasyna sәikes «armyan genosiydin» teristeushi túlghalar 1 jylgha deyin bas bostandyghyna aiyrylyp, 45 myng euro aiyppúl tóleuge mәjbýr bolmaq.
Armyan halqy men armyan lobbiylerining pikirinshe, 1915 jyly Osman Imperiyasy Anadolyda ómir sýretin armyandargha «genosiyd» jasaghan.
Alay da búl zang jobasy adamzat tarihynda jasalghan demokratiyalyq prinsipter men adam qúqyqtaryna jasalghan qysym, zorlyq jәne tejeu, sonday-aq, tek qana týrkiyalyq týrikterge emes, sonymen qatar  Úly Týrki Órkeniyeti men barsha Týrki Álemine jaghylghan kýie dep baghalaymyn.
Óitkeni:
1. Adam qúqyghynyng halyqaralyq konvensiyasynyng 19-baby jәne  Adam qúqyghynyng europalyq konvensiyasynyng 10-babyna sәikes kez kelgen adam óz pikiri men oilaryn erkin aitu qúqyghyna ie bolyp tabylady.  Osy qúqyqtardyng qamtamasyz etilui Fransiyanyng da óz konstitusiyasynda kórsetilgen. Sondyqtan da, búl sheshim, fransiya zandaryna qayshy bolyp tabylady.
2. Al Fransiya senatynyng atalmysh zang jobasyn qabyldauy  adamnyng erkin oilauyna, әsirese, salagha qatysty filosofiyalyq, sosiologiyalyq t.b. ghylymy izdenis pen ghylymy zertteu júmystaryn jýrgizude ýlken qiyndyq tudyryp, shyndyqty býrkemeleu  arqyly, búdan bylay adamzat tarihynda ghylymy pikirding birjaqtylyghyna, sayazdyghyna jәne qateligine jol ashpaq.
3. «Ejelden Týrkistandy Túran desken, Túranda er týrigim tuyp ósken» dep M.Júmabay jyrlaghanday býgingi týrkiyalyq týrikter Úly Týrki Órkeniyeti men barsha Týrki Álemining bólinbeytin býtini, halyq retinde tili bir, dili bir, dini bir, tirligi bir, pikiri bir halqymnyng bauyry hәm mәngige ajyramas dosy bolyp tabylady. Sondyqtan da, qazirgi kezde tәuelsiz bolyp tabylatyn barlyq týrki respublikalardy resmy týrde alghash tanyghan, alghash elshiligin ashqan jәne alghash bolyp bauyrlyq kómegin úsynghan osy Týrkiya Respublikasy.
Bauyrlastyghymyzdyng dәleli retinde Atatýrik «Kezi kelgende qazirgi temir perde alynar (SSRO-avtor), sondaghy bizding bauyrlarymyz óz tәuelsizdigine qauyshar. Biz sol kezde, bauyr retinde, tuystyq kómek qolymyzdy sozuymyz kerek» degen bolatyn.  Atatýrikting osy ósiyetin týrik júrty әsirese Úly Týrkistannyng shyghysynda kommunistik qytay imperiyasynyng sayasy zorlyghy, qylmysy jәne qysymynan óz ólkelerin tastap,  jat jerdi panalaugha mәjbýr bolyp, onnan biri ghana aman qalghan Qazaq júrtyn memleketting arnayy sheshimimen Týrkiyanyng eng shúrayly jerlerine qonystandyryp, qúshaq jayyp qarsy aldy.
Qazaq tarihyndaghy osynday qily-qystau kezenderinde kómek pen qoldau kórsetken týrik júrtyna dostyghymnyng dәleli men zeketi retinde býgingi kezde týrik halqyna jaghylghan kýie men adam qúqyqtarynyng taptaluyna baylanysty búl sheshimning tek týrkiyalyq týrikterge qarsy emes, sonymen qatar, barsha týrik әlemine baghyttalghandyghyn aita otyryp, azamat retinde óz narazylyghymdy bildiremin.
4. Búl zang Fransiyanyng jәne EO-nyng qanshalyqty «demokratiyanyng altyn besigi» ekendigin tek Týrik Álemine emes, barsha jahangha  anyq kórsetpek.
Meninshe, búl zan, armyan lobbiylerining senatorlargha jasaghan yqpalymen  qabyldanghan boluy mýmkin. Adam qúqyqtaryna, demokratiya pinsipterine jәne fransuz qoghamdyq pikirin eki polusqa bóletin jәne eshqanday adamy moraldik kodeksterge sәikes kelmeytin búl zang jobasyn saliqaly fransuz senaty men  barsha senatorlargha qayta qaraugha shaqyra otyryp, 1992 jyldyng 26-aqpanynda  Hodjaly qalasynda Armyan qaruly kýshterining әzirbayjan halqyna jasaghan adam týrshigerlik genosiydin moyyndauyn talap etemin.
Búl soraqy qylmys pen genosidting nәtiyjesinde 613 beybit túrghyn óltirildi, oqqa úshqan 1000-gha juyq adam jarymjan mýgedekke ainaldy. 106 әiel, 63 sәbi, 70 aqsaqaldyng ómiri qiyldy. 8 әulet týgelimen óltirildi. 25 bala әkeden de shesheden de airylyp,  jetim qaldy, 130-bala әkesiz yaky anasyz qaldy. Tútqyndalghan 1275 adamnyng 150-i turaly mәlimet osy kýnge deyin mýldem joq.

Úly dala Túrandy mekendegen qúrmetti týrkistandyqtar!
Fransiya Senatynyng qabyldaghan búl zang jobasy býgin týrkiyalyq týrik bauyrlarymyzgha jaghylghan jala bolsa, erten әzirbayjandargha qarsy qoldanylatyn shara bolmaq. Al odan keyin kezek kimge kelerin dәl qazir dóp basyp aitu qiynnyn qiyny.
Býgin de týrki elderining barlyghynyng óz ishinde sayasiy-qoghamdyq mәseleler qyzu talqylanuda, búl bәrimizge mәlim. Biraq dәl býgingidey sheshushi tústa, bir sәtke bolsa da,  syrtqy ruhany mәselelerimizge mәn berip, tәuelsizdikti qayta alghan kýnnen bastap jiyrma jyl boyy týrki әlemi men órkeniyeti boyynsha týzilgen kelisim-sharttardyng negizinde  júmys isteytin әrtýrli úiymdar zandy túlgha retinde, ózin týrkilik órkeniyetting ókili retinde sezinetin әr adam azamat retinde «bas basyna by bolghan ónsheng qiqym bolmay», bir jaghadan bas, bir jennen qol shygharyp óz pozisiyasy men mәlimdemesin bildiruge shaqyramyn.
Osynday syn sәtte, Maghjan Júmabaevtyng «Alystaghy bauyryma» óleni  sanany serigtip, ruhty terbetip eriksiz eske týsedi:

Alysta auyr azap shekken bauyrym,
Quyrghan bәisheshektey kepken bauyrym,
Qamaghan qalyng jaudyng ortasynda
Kól qylyp kózding jasyn tókken bauyrym.
Aldynda auyr qayghy jatqan bauyrym,
Ómirinshe japa shekken jattan bauyrym.
Týksiygen jýregi tas jauyz jandar,
Tiridey tering tonap jatqan bauyrym.
Apyrmay, emes pe edi altyn Altay -
Anamyz bizdi tapqan asau tayday!
Bauyrynda jýrmep pe edik salyp oinaq,
Jýzimiz emes pe edi jarqyn aiday!
Alaly altyn saqa atyspap pa ek,
Tebisip bir tósekte jatyspap pa ek.
Altayday anamyzdyng aq sýtinen
Birge emip, birge dәmin tatyspap pa ek.
Túrmap pa edi, biz ýshin móldir búlaq
Syldyrap, sylq-sylq kýlip, taudan qúlap.
Dayar bop úshqan qústay soqqan qúiyn,
Tilegen bir-bir túlpar beyne pyraq!
Altaydyng altyn Kýni erkeletip,
Kelgende jolbarys bop, jana erjetip,
Aq teniz, Qara teniz ar jaghyna,
Bauyrym, meni tastap qaldyng ketip.
Men qaldym - jas balapan qanat qaqpay,
Úsham dep úmtylsam da damyl tappay.
Jón silter, jol kórseter jan bolmady,
Jauyz jau qoysyn ba endi meni atpay.
Qorghasyn jas jýrekke oghy batty,
Kýnәsiz taza qanym suday aqty.
Qansyrap, әlim qúryp esten tandym,
Qaranghy abaqtygha berik japty.
Kórmeymin keshe jýrgen qyr-saydy da,
Kýndiz - Kýn, týnde - kýmis núrly Aydy da.
Ardaqtap, shyn jibektey araygha orap
Ósirgen altyn anam - Altaydy da.
Apyrmay, airyldyq pa qalyng toptan,
Shabylyp qaytpaytúghyn jaughan oqtan.
Týrikting jolbarystay jýreginen
Shynymen qorqaq qúl bop jaudan búqqan.
Sharq úryp, erikke úmtylghan Týrik jany,
Shynymen auyrdy ma bitip hali?!
Ot sónip jýrektegi, qúrghady ma
Qaynaghan tamyrdaghy ata qany?!
Bauyrym, sen o jaqta, men bú jaqta,
Qayghydan qan jútamyz.
Bizding atqa
Layyq pa qúl bop túru?
Kel, ketelik
Altaygha, ata miras, altyn taqqa!
«Abay-aqparat»