Memlekettik rәmizderimizdi qorlau әreketteri songhy kezderi jiyilep barady. Tuymyz qoqys tasityn dorbagha ainaldy. Bir kezderi dambaldyng yshqyryna jәne qytaydyng dorbasyna suret bolyp jabysqanyn da bilemiz. Ánúranymyz Borattyng boqtyghyna tanylghanyn da úmytqan joqpyz. Múnyng bәri - memlekettik rәmizderimizdi qorlaghandargha qoldanylatyn jazanyng salghyrttardy sabasyna týsiretindey dengeyde emestiginen.

Keshe Parlament Mәjilisining ple­narlyq otyrysynda «Qazaqstan Res­publikasynyng memlekettik rәmiz­deri turaly» Qazaqstan Res­pub­liy­ka­sy­nyng konstitusiyalyq zanyna ózge­rister men tolyqtyrular engizu tu­raly» Qazaqstan Respublikasy kons­titu­siyalyq zanynyng jobasy birin­shi oqylymda maqúldandy.

Osyghan deyin zanda memlekettik Tu men memlekettik Eltanbany dayyn­dau qyzmetin liysenziyalaudy alyp tastau turaly Ýkimetting úsynysy bar bolatyn. Deputattar búl úsy­nys­ty qoldamady. Sebebi liysen­ziya­laudy alyp tastaghan jaghdayda standarttar saqtalmay, memlekettik rәmizderdi jasauda salghyrttyq tany­tushylar kóbeyedi. Osynyng bәrin eskere kelip, halyq qalau­ly­la­ry liysenziyalaudy joi turaly úsy­nys­qa kelispey, mem­le­kettik rәmiz­der­di dayyndau qyz­me­tin liy­sen­ziyalaudy sharttaudy kóz­dey­tin tý­zetuler engizildi. «Ýkimet búl týzetulermen kelisip, Mәjiliske tiyisti qorytyndy engizdi», - dedi Baqytjan Saghyntaev.

Búghan qosa Mәjilis komiytetteri men deputattary zang jobasyna mem­lekettik rәmizderdi paydalanu, mem­lekettik Ánúrandy oryndau tәrti­bine qatysty da týzetuler engiz­gen.

Endi, qyzyghy, búl rәmizder tek Qazaqstanda ghana jasalmauy mýmkin ghoy. Mәselen, múnday dýniyelerdi jasau jaghynan Qytay sheber bolyp alghan. Býginde kóptegen de­pu­tat­tyng ústap jýrgen ongly portfeli de, ýstelining ýstinde túrghan qazaqy ór­nek­tegi qalamsaptar da, mem­le­ket­tik qyzmetkerlerding kelgen qo­naq­ta­ryna tartu etip jýrgen qazaqy kә­de­syi­lar­ynyng bәri de - qytay qol­she­ber­le­ri­ning tuyndylary men enbekteri. Sol se­kildi memlekettik rәmizderdi aqsha ýnemdep ýirenip qalghan úiym­dar Qytaydyng arzan qyzmetin pay­da­lanyp, solargha jasa­ta saluy da bek mýmkin. Al sonday jaghdayda Qytay júr­ty stan­dar­ty­myz­dy syryp qoysa, qaytemiz?! Par­lament Mәji­li­sining deputaty Baqytbek Smaghúlovty osy jaghy alandatady eken. «Qúrmetti Baqyt­jan Ábdirúly, memlekettik rәmiz­der­di dayyndaytyn óndirister Qazaq­stannan tys jerlerde de bar. Olardyng Qytayda dayyndalatyny da jasyryn emes. Osynday jaghdayda uәkiletti memlekettik organdar she­tel­de әzirlenip, memleketimizge әke­line­tin Qazaqstan Respublikasynyng mem­lekettik rәmizderining últtyq stan­dart­qa kelu-kelmeuin qalaysha baqy­lay­tyn bolady?!» - deydi Baqytbek Smaghúlov.

Baqytjan Saghyntaevtyng aituynsha, memlekettik rәmizderding últtyq standartqa say keluin baqylau Industriya jәne jana tehnologiyalar ministrligine qarasty ko­miy­tetting qúzyrynda eken. Sol komiytet qazirgi kezde jergilikti memlekettik organ­dar­daghy rәmizderding qalay jasalghanyn teksermek. «Standarttardy búzghan mem­le­kettik jәne basqa da organdargha aiyppúl salu jóninde komiytet ózining tara­py­nan úsy­nystar engizedi», - deydi Baqytjan Saghyn­taev. Onyng aituynsha, býginde aiyp­púldyng da kólemi kóterilip otyr. Ayyppúl aqsha­men ghana ótelmeydi, ministrding sózi­ne sensek, bir jylgha deyin bas bos­tan­dy­ghynan aiyru turaly jaza da qoldanylady. Baqytjan Saghyntaevtyng aituynsha, mem­le­kettik rәmizderdi qorlaghany ýshin aiyp­púl mólsheri de úlghaytyldy. «Memlekettik rәmizderdi, sonday-aq olar beynelengen materialdyq obektilerdi dayyndau kezin­de últtyq standarttardy búzghany ýshin әkimshilik jauapkershilik belgilendi. Memlekettik rәmizderdi paydalanu tәrtibin búzghany ýshin jauapkershilik qataytyldy. Sport jәne deneshynyqtyru jónindegi uәkiletti organnyng rólin kýsheytu maq­sa­tynda Qazaqstan Respublikasynyng au­ma­ghynda jәne shetelde sporttyq is-sha­ra­lar­dy ótkizu kezinde «Memlekettik rәmizder turaly» zannamany saqtaudy qamtamasyz etu jóninde qúzyret engizildi», - dedi Baqytjan Ábdirúly. Zangha qatysty biraz deputat ong pikirin bildirdi.

Aldan SMAYYL, QR Parlamenti Mәji­lisining deputaty:

- Rәmizder turaly búl zang jobasy qyzu talqylandy. Mәjilis deputattary airyqsha jauapkershilik pen belsendilik tanytty. Negizinde, solay bolugha tiyis edi. Sebebi memlekettik Tu, Eltanba men Ánúran - halyqtyng ar-namysy. Al múnday kiyeni dayyndau, paydalanu jәne qorghau - tútastay últtyq mәsele. Sondyqtan biz «Tu men Eltanba tek liysenziya arqyly ghana jasaluy tiyis» degen bapty dúrys saqtap qaldyq. Naryq bәrin baghyndyrmauy tiyis, naryqty ózine baghyndyratyn qúndy­lyq­tar da bar. Búlar - Tu, Eltanba men Ánúran hәm solardyng mәni men maz­mú­nyna ainalghan últtyq sezim, últyq mú­rat pen últtyq qadir-qa­siyet. Sondyqtan da zang jobasyn birauyz­dan maqúl­dauy­myz kerek.

Rozaqúl HALMÚRADOV, QR Parlamenti Mәjilisining deputaty:

- Memlekettik rәmizder - qay elding bolsa da eng basty qasiyetti qúndylyghy. Sondyqtan bolar, Túnghysh Preziydent N.Nazarbaev óz sózinde: «Biz Tәuel­siz­di­gimizding nyshandaryn kózding qara­shy­ghyn­day saqtauymyz kerek. Elimizding әrbir azamaty Qazaqstannyng Tuyn, Eltan­basy men Ánúranyn erekshe qúr­metteuge mindetti. Óitkeni olar - hal­qy­myzdyng maqtanyshy, bizding eng kiyeli qúndylyghymyz», - dep aitqan bolatyn. Shyndyghynda, memlekettik rәmizderge degen qúrmetti әrqaysymyz ózimizding jýregimizge úiytyp, jastarymyzdyng qúlaghyna, jýregine, sana-sezimine de sinirsek qana olar Otanynyng naghyz patrioty bolyp ósedi. Memlekettik rәmizderge degen qúrmet elge, jerge, Otangha degen qúrmetti bildiredi. Sol sebepti Kók Tuymyz kógimizde jel­bi­re­gende, Ánúran oryndalghanda tik túryp, ong qolymyzdy jýrekke ústap tyndaudy nasihattau sayasattyng basym baghyty boluy qajet. Biyl memlekettik rәmiz­de­rimizding qabyldanghanyna 20 jyl tolady. Ony layyqty atap ótuge qatys­ty is-sharalar jospary da bekitilgen. Býgingi qaralyp jatqan zang jobasy memlekettik rәmizderding standarttaryn saqtaugha, dúrys paydalanugha tәr­biye­ley­di. Búl memlekettik rәmizderimizding qabyldanghanyna 20 jyl toluyna Parlament deputattarynyng qosqan ýlesi dep bilemin.

Avtor: Saltan SÁKEN, Astana

«Alash ainasy» gazeti