Kýni keshe ótken Qazaqstan-Resey óniraralyq forumynda Resey preziydenti Vladimir Putin AES salu ýshin Qazaqstangha qoldau kórsetuge dayyn ekenin mәlimdedi.

«Beybit atom salasyna kelsek. Mening qazaqstandyq әriptesim jәne dosym búl turaly aitqan edi. Biz kórshiles elderdin, bizding odaqtastarymyzdyng josparlaryna múqiyat qarap otyramyz. Resey bizding seriktesterge (onyng ishinde Qazaqstangha da) atom eletr stansiyalaryn salugha sheshim qabyldap jatsa, ony salugha qoldau kórsetuge dayyn», – dedi Putiyn.

Ras, osyghan deyin Reseyde ótken «Shyghys ekonomikalyq forumynda» Qazaqstan preziydenti Qasym-Jomart Toqaevtyng ózi «Qazaqstangha AES kerek», - dep sóilegen.

Juyrda DEMOSCOPE qoghamdyq pikirge jedel monitoring jýrgizu burosy Qazaqstan azamattary arasynda «Qazaqstandyqtardyng AES qúrylysy turaly pikiri» taqyrybynda saualnama jýrgizipti. Nәtiyjesinde, Qazaqstan azamattarynyng 55%-y atom elektr stansiyasynyng salynuyna qarsy, al, 36%-y ýzildi-kesildi qarsy bolghan. Olardyng pikirinshe, Qazaqstan AES sekildi obektilerdi salugha dayyn emes. Al, AES qorshaghan orta men adamgha qauipti ekendigin eskergen 19% respondent te múnday sheshimdi qúp kórmeytinin aitypty.

«Jalpy alghanda 40% qazaqstandyq preziydentting bastamasyn qoldaydy. Olardyng 30%-y: «qanday qauip-qater bar ekenin jaqsylap zertteu kerek jәne ózge elderding tәjirbiyesine taldau jasau kerek, sodan keyin ghana bastaugha bolady», - deydi. AES qúrylysy men qauipsiz atom energetikasyn paydalanu turaly bastamany tolyqtay qoldaytyndar – 10%»,- delingen buro aqparatynda.

Sonymen qatar, saualnama qatysushylaryna «AES-ten naqty qanday qauip bar?» degen saual qoyghan. Nәtiyjesinde, respondentterding 39%-y: «AES salynsa - radioaktivti qaldyqtardy saqtau men joidan tuyndaytyn ekologiyalyq qaterler bolady», - deydi. 37% qatysushy sybaylas jemqorlyq pen adamy faktorlarmen baylanysty apattar boluy mýmkin ekenin aitqan. Al saualnamagha qatysqan 6% azamat: «AES-ten kelip-keter eshqanday da qauip-qater joq», - dep jauap beripti.

Sonday-aq, DEMOSCOPE saualnamasynda qatysushylardyn  41%-i AES salu mәselesi boyynsha Býkilhalyqtyq referendum ótkizudi úsynsa, 22% qatysushy dúrys sheshim qabyldau ýshin eng ýzdik halyqaralyq sarapshylardyng kómegine jýginuge kenes bergen. 16%-y: «ashyq qoghamdyq talqygha salghannan song ghana sheshim shygharu kerek», - dese, 12% respondent: «búl mәselening sheshimi - Ýkimetting qúzyrynda qalghany dúrys», - depti. Al, saualnamagha qatysqan qazaqstandyqtardyng 9%-y Qazaqstanda AES qúrylysyna birden moratoriy jariyalau kerek dep sanaydy eken.

Ayta keteyik, Resey Preziydenti Qazaqstanda AES salu mәselesin búghan deyin de birneshe ret kótergen. Mәselen, 2019 jyldyng sәuir aiynda Qazaqstan Preziydentimen kezdesken ol: «Birlese otyryp júmys jýrgizuding jana formasyna kóshudi úsynamyn. Qazaqstanda Resey tehnologiyasy boyynsha AES saludyng mýmkindigi turaly menzep otyrmyn», - degen bolatyn.

Sóitip, Qazaqstannyng sol kezdegi energetika viyse-ministri Maghzúm Myrzaghaliyev AES Almaty oblysynyng manynda salynuy mýmkin ekenin aitqan. Alayda, qogham narazylyghynan son, búl mәsele keyinge qaldyrylghan.

Al, Preziydent Qasym-Jomart Toqaev «Shyghys ekonomikalyq forumyna» onlayn qatysyp: «Qazaqstangha AES qajet», - dep qayta mәlimdedi.  Alayda, halyqtyng basym kópshiligi AES-ke qarsy ekenderin aityp otyr.

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz