Múhtar Sherim. Qasqyrlardan úyat eken
Betpaqdalada jyn joq, jyny nesi, dym joq. Adamy nesi, el joq... Ony bәriniz bilesizder. Týsimde osy betpaqdalagha әkim bolyppyn. Betpaqdala oblysy qúrylyp, jan-jaqtan el kóship kelip, kósheler boy týzep... Ózderiniz bilesizder kelimsekter qazaq jerining eng shúrayly jerlerine qonystanyp jatsa, bizding qazeken it baylasa túrmas Betpaqdalagha qonystanyp jatyr. Qaqaghan qys aiynda qalamyzdaghy bir apay birden bes bala tappasy bar ma? «Dala», «Jusan», «Jantaq», «Topyraq» gazetteri shetterinen dabyralatyp jazyp jatty! «Demografiyamyz kógerip jatyr!» dep.
Bir kýni búryn on balasy, endi qyzyl shaqa bes balasy bar alyp ana qabyldauyma keldi.
- Kirsin,- dedim kómekshime. Eki balasyn arqasyna tanyp, eki balasyn etegine orap alyp, bir balasyn qoltyghyna qystyryp kelgen apay:
- Keshiriniz, ýige tastap ketetin, kýtushimiz joq, ynghay saqyrlaghan erkekter...-dedi.
- Eshtene etpeydi. Áttegen-ay, túnghyshynyz qyz bolmaghan eken de...
- Qúday ne berse, sony ala beremin, shyraghym...
- Qayda túryp jatyrsyzdar?
- «Janadan oblys qúrylypty» degen song osynda kóship kelip edik... Ýy berile me dep... Ázirshe qasqyrdyng apanynda túryp jatyrmyz...
- Eshtene etpeydi. Reseyde aydyng apanynda da túryp jatqandar bar deydi...
- Qasqyrdyng apany suyq, jylu, gaz, svet joq...
Betpaqdalada jyn joq, jyny nesi, dym joq. Adamy nesi, el joq... Ony bәriniz bilesizder. Týsimde osy betpaqdalagha әkim bolyppyn. Betpaqdala oblysy qúrylyp, jan-jaqtan el kóship kelip, kósheler boy týzep... Ózderiniz bilesizder kelimsekter qazaq jerining eng shúrayly jerlerine qonystanyp jatsa, bizding qazeken it baylasa túrmas Betpaqdalagha qonystanyp jatyr. Qaqaghan qys aiynda qalamyzdaghy bir apay birden bes bala tappasy bar ma? «Dala», «Jusan», «Jantaq», «Topyraq» gazetteri shetterinen dabyralatyp jazyp jatty! «Demografiyamyz kógerip jatyr!» dep.
Bir kýni búryn on balasy, endi qyzyl shaqa bes balasy bar alyp ana qabyldauyma keldi.
- Kirsin,- dedim kómekshime. Eki balasyn arqasyna tanyp, eki balasyn etegine orap alyp, bir balasyn qoltyghyna qystyryp kelgen apay:
- Keshiriniz, ýige tastap ketetin, kýtushimiz joq, ynghay saqyrlaghan erkekter...-dedi.
- Eshtene etpeydi. Áttegen-ay, túnghyshynyz qyz bolmaghan eken de...
- Qúday ne berse, sony ala beremin, shyraghym...
- Qayda túryp jatyrsyzdar?
- «Janadan oblys qúrylypty» degen song osynda kóship kelip edik... Ýy berile me dep... Ázirshe qasqyrdyng apanynda túryp jatyrmyz...
- Eshtene etpeydi. Reseyde aydyng apanynda da túryp jatqandar bar deydi...
- Qasqyrdyng apany suyq, jylu, gaz, svet joq...
- Svet kirgizip beremiz. Tapsyrma beremin,- dedim men.
- Svet joq bolsa da, svetke tólep jatyrmyz...
- Qalay sonda?
- Bilmeymin, shyraghym, әiteuir aidyng ayaghynda sugha, jylugha, svetke «kibitәnsiya» kelip túrady...
- Úyatsyz kompaniyalar! Alpauyttar! Qasqyrdyng apanynan da aqsha alyp jatyr desenizshi!
- Jer salyghyn da tólep túramyz... «Qasqyr apany aspanda bolghanda, tólemeytin edinizder» deydi salyqshylar...
- Im-m... Kýieuiniz ne isteydi?-dep súradym men.
- Kýieuim mýgedek... Eki ayaghy joq.. Astanada qúrylysta júmys istep jýrip, segizinshi qabattan qúlap, eki ayaghy tizesinen synyp ketken...
- Ekinshi qabattan qúlasa qayter edi?.. Oilamaghan ghoy...
- Qasqyrlar kýnde apan auzyna kelip, yryldap ketedi. «Shyghyndar!» deydi...
- Olar sizderdi jep qoymaydy ma?
- Bala-shaghasy kóp adamdardy ayaydy eken. Onyng ýstine shetimizden aryqpyz...
- Jәisha jýrsiz be?
- Ortalyqtan pәter bergizseniz... Óziniz bilesiz, ýshem tapqandar da pәterli bolyp jatyr...
- Olar jastar... Sizding jasynyz qanshada?
- Elu ýshte...
- Úyalmaysyz ba apa... Kelinderinizben «marafongha» týsip...
- Endi shyraghym...Kýieuim mýgedek...
- Mýgedek ekeni kórinip túr. Siz de qyzyqsyz. Nege tua beresiz? Birdene kórindi me?
- Qúdaydyng bergeni de...
- Qúday bere berse, ala beresiz be?
- Ýy bermeysiz be sonda?
- Berilmeydi! Qasqyrdyng apanynda túra beriniz!
- Qasqyrlardan da úyat eken. Sýirep әkelgen qoy etterinen qashanghy quyrdaq jey beremiz?
- Jaghdayynyz jaqsy eken ghoy! Apa, mening júmysym bar, týs qayta Astanagha úshyp ketuim kerek... Sau bolynyz!
- Onda shyraghym, myna bes balany jyly kabiynetine tastap ketemin! Kóktemge deyin! Sau bol shyraghym!-degen alyp ana kabiynetimnen shygha jóneldi... Stolymnyng ýstinde ingәlap jatqan bes nәrestening dausynan shoshyp, alyp ananyng artynan túra jýgirdim. Áli jýgirip kelemin...
Abai.kz