Qazaqstangha Týrkiya preziydenti Rejep Tayyp Erdoghan kelip, preziydent Toqaevpen jolyqty. Memleket basshylary ekijaqty birqatar kelissózder jýrgizdi.

Qasym-Jomart Toqaev Rejep Tayyp Erdoghangha iltipat bildirip, Qazaqstangha memlekettik saparmen kelgeni ýshin rizashylyghyn jetkizdi.

«Sizding býgingi memlekettik saparynyz eki elding yntymaqtastyghyna ýlken serpin beredi dep oilaymyn. Biz Týrkiyamen teng dәrejedegi yntymaqtastyqty odan әri nyghaytugha basa men beremiz. Búl mening erekshe nazarymda. Kezdesuimizding kýn tәrtibindegi birqatar mәseleler boyynsha pikir almasyp, uaghdalastyqqa qol jetkizemiz dep oilaymyn», – dedi Toqaev.

Týrkiya preziydenti Rejep Tayyp Erdoghan Qasym-Jomart Toqaevqa mamyr aiynda Týrkiyagha jasaghan memlekettik sapary men Niu-Yorktegi ekijaqty kezdesuden keyin qaytadan jýzdesip otyrghanyna quanyshty ekenin atap ótip, qonaqjaylyghy ýshin alghys aitty.

«Býgin joghary dengeydegi strategiyalyq yntymaqtastyq kenesining 4-otyrysyn ótkizemiz. Sonday-aq erteng Aziyadaghy ózara is-qimyl jәne senim sharalary kenesining sammiytine qatysamyz. Sizding kóshbasshylyghynyzben jýrgizilgen reformalar qazaq halqynyng tynyshtyghyn saqtap, әl-auqatyn jaqsartatynyna senimim mol. 20 qarasha kýni bolatyn Preziydent saylauy әdil әri jana Qazaqstan ýshin qayyrly boluyn jәne sizge sol saylauda sәttilik tileymin», – dedi Erdoghan.

Týrkiya Preziydenti jahandyq jәne aimaqtyq túraqsyzdyq beleng alghan shaqta týrki memleketterining yntymaghyn odan әri nyghaytu qajet ekenin, sondyqtan strategiyalyq seriktes әri bauyrlas el Qazaqstannyng qauipsizdigine, túraqtylyghyna, territoriyalyq tútastyghyna jәne ekonomikalyq әl-auqatynyng jaqsaruyna airyqsha mәn beretinin jetkizdi.

«Týrkiyagha memlekettik saparynyz barysynda qol qoyylghan 14 yntymaqtastyq turaly qújat pen ortaq deklarasiya qarym-qatynasymyzgha tyng serpin berdi. Býgin osy kelisimderge qosymsha jana qújattar qosylady. Atajúrtyma kelgen maghan jәne mening delegasiyama qonaqjaylyq kórsetkeniniz ýshin taghy da alghys aitamyn», – dedi Rejep Tayyp Erdoghan.

Qazaqstan men Týrkiya arasyndaghy strategiyalyq yntymaqtastyq kenesining IV otyrysynda syrtqy sayasat jәne investisiya salasyndaghy is-әreket, sauda-ekonomikalyq yntymaqtastyq, kólik-logistika jәne әskery óndiris salasyndaghy yqpaldastyq, energetika salasyndaghy baylanystar jәne auyl sharuashylyghy salasyndaghy yntymaqtastyq sekildi 5 mәsele talqylandy.

Sonymen qatar jiynda eki el arasyndaghy sauda-ekonomikalyq jәne investisiyalyq yntymaqtastyq qarqyndy damyp kele jatqany jayly aityldy.

«Maqsatymyz – sauda ainalymyn 10 milliard dollargha jetkizu. Ankara songhy 15 jylda Qazaqstangha 4,35 milliard dollar investisiya qúidy. Al bizding elimiz Týrkiyagha 1,13 milliard dollar qarjy saldy. Týrkiya Qazaqstannyng eng iri 10 investorynyng qatarynda túr. Jalpy, ekijaqty sauda-sattyq әleuetin arttyru jolynda tranzittik tasymal baghyttary manyzdy ról atqarady. Biz tasymal shyghynyn azaytyp, jetkizu merzimin qysqartu ýshin Transkaspiy dәlizin damytugha shaqyramyz. Býgingi kezdesude biz ony talqyladyq. Kózqarasymyz birdey. Biyl mausym aiynda Bakude ýshjaqty formattaghy kezdesu ótti. Biz búl dәstýrdi jalghastyrugha niyettimiz. Kelesi basqosudy Aqtauda ótkizudi úsynamyz», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Týrkiya Preziydenti ózining jәne delegasiyasynyng atynan qazaq halqynyng qonaqjaylyghyna alghys aityp, eki el arasyndaghy barlyq saladaghy yntymaqtastyqty odan әri damytugha mýddeli ekenin jetkizdi.

«Qazaqstan ekonomikasyn әrtaraptandyrugha biz әrdayym atsalysyp kelemiz. Halyqty júmyspen qamtugha baylanysty bastamalarynyzgha bizding kompaniyalar da óz ýlesin qosatynyna senimdimin. Biz sauda ainalymyn qysqa merzimde 5 milliard, orta merzimde 10 milliard dollargha jetkizuge kelisken bolatynbyz. Ázirge bәri jospargha sәikes jýrgizilip keledi. Kólik-logistika salasyndaghy yntymaqtastyghymyz bizding orta merzimge josparlaghan mejemizge tez jetuge mýmkindik beredi. Kaspiyding manyzy artyp keledi. Bakudegi ýshjaqty kezdesu sәtti ótti. Aqtaudaghy basqosu búl júmystardy ilgeriletedi dep senemiz. Biz jahandyq azyq-týlik qauipsizdigin arttyru jónindegi әlem aldyndaghy mindetimizdi tiyisti dengeyde oryndap kelemiz. Búl túrghyda astyghy mol Qazaqstannyng әleuetin paydalanugha bolady dep esepteymin», – dedi Rejep Tayyp Erdoghan.

Kelissózderden keyin Memleketter basshylarynyng qatysuymen resmy delegasiyalardyng mýsheleri 6 qújatqa qol qoydy.

1. Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimeti men Týrkiya Respublikasynyng Ýkimeti arasyndaghy densaulyq saqtau salasyndaghy yntymaqtastyq turaly kelisim;
2. Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimeti men Týrkiya Respublikasynyng Ýkimeti arasyndaghy veterinariyalyq qyzmetter kórsetu sayasaty jәne tamaq ónimderining qauipsizdigi salasyndaghy yntymaqtastyq turaly kelisim;
3. Qazaqstan Respublikasynyng Mәdeniyet jәne sport ministrligi men Týrkiya Respublikasynyng Mәdeniyet jәne turizm ministrligi arasyndaghy muzey isi, eskertkishterdi qorghau jәne restavrasiyalau salasyndaghy yntymaqtastyq turaly memorandum;
4. Qazaqstan Respublikasynyng Mәdeniyet jәne sport ministrligi men Týrkiya Respublikasynyng Mәdeniyet jәne turizm ministrligi mәdeniyet salasyndaghy yntymaqtastyq turaly memorandum;
5. Qazaqstan Respublikasynyng Sauda jәne integrasiya ministrligi men Týrkiya Respublikasynyng Sauda ministrligi arasyndaghy tehnikalyq retteu, standarttau, metrologiya, akkreditteu jәne sәikestikti baghalau salasyndaghy yntymaqtastyq jónindegi ózara týsinistik turaly memorandum;
6. Qazaqstan Respublikasynyng Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministrligi men Týrkiya Respublikasynyng Otbasy isteri, enbek jәne әleumettik qyzmetter ministriligi arasyndaghy yntymaqtastyq jónindegi ózara týsinistik turaly memorandum.

Qasym-Jomart Toqaev Týrkiya preziydenti Rejep Tayyp Erdoghandy I dәrejeli «Dostyq» ordenimen marapattady.

«Sizding syndarly sayasatynyzdyng arqasynda Týrkiyanyng әlemdegi abyroy-bedeli arta týsti. Elinizdi dýniyejýzi әleueti zor, damyghan memleket retinde biledi, qúrmetteydi. Týrkiya – bizding ejelden enshisi bir, tamyrlas tuysymyz. Sonday-aq, Qazaqstannyng eng jaqyn әri senimdi strategiyalyq seriktesi», – dedi Toqaev.

Qazaqstan Preziydentining aituynsha, qos halyqtyng arasyndaghy bauyrlastyq baylanys – ózara tiyimdi qarym-qatynastyng altyn dingegi. Búl iske Rejep Tayyp Erdoghan orasan zor ýles qosyp keledi.

«Men ony joghary baghalaymyn. Ásirese, tuysqan elderdi ortaq mýddege úiystyryp, tamyrymyzdy terendetu ýshin erekshe enbek sinirip jýrsiz. Bastapqyda kenes retinde qúrylyp, býginde tolyqqandy úiymgha ainalghan Týrki memleketteri úiymy – osynyng aiqyn dәleli. Odan bólek, bitimgershilik rólinizdi erekshe atap ótkim keledi. Biz sizding dýniyejýzindegi daghdarystar men aimaqtaghy mәselelerdi sheshu jolyndaghy bastamalarynyzdy qoldaymyz», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy Qazaqstan Týrkiyamen strategiyalyq әriptestikke negizdelgen kópqyrly yntymaqtastyqty nyghaytugha mýddeli ekenin aityp, bolashaqqa birge qadam basatynyn atap ótti.

«Osy joldaghy mәngi dostyghymyz ben myzghymas bauyrlastyghymyz jalghasa beredi. Siz qazaq-týrik qatynasyn túraqty damytugha ólsheusiz ýles qosyp kelesiz. Men osy saladaghy airyqsha tarihy rólinizdi eskere otyryp, Sizdi I dәrejeli «Dostyq» ordenimen marapattau turaly sheshim qabyldadym. Búl sheshim ekijaqty qarym-qatynastar jylnamasyna altyn әrippen jazylary sózsiz. Men dostyghymyzdy nyghaytyp, bereke-birligimizdi arttyra týsu ýshin bar kýsh-jigerimdi júmsaugha dayynmyn», – dedi Preziydent.

Memleket basshysy kezdesu barysynda kólik-tranzit salasyndaghy yntymaqtastyqtyng damu perspektivasyna nazar audardy.

«Transkaspiy halyqaralyq kólik baghdary arqyly tasymaldy úlghaytugha eki el de mýddeli. Ónirdegi túraqtylyqty saqtau ýshin búl strategiyalyq jobanyng zor manyzy bar. Biyl 7 aida osy baghyt arqyly tasymaldanatyn jýk kólemi 2,5 esege artyp, 1 million tonnagha jetti. Osy rette, memleketterimizding «Orta dәlizdi» damytuy qazir óte manyzdy», – dedi Memleket basshysy.

Kelissózder barysynda jahandyq ózekti mәseleler de nazardan tys qalmady. Preziydent kóptegen halyqaralyq mәseleler boyynsha eki elding ústanymy jaqyn ekenin atap ótti.

«Biz kópjaqty diplomatiyany odan әri nyghaytugha erekshe mәn beremiz. Eki elding seriktestigi Birikken Últtar Úiymy, Týrki memleketteri úiymy, Aziyadaghy ózara is-qimyl jәne senim sharalary jónindegi kenes siyaqty kópjaqty qúrylymdar ayasynda oidaghyday damyp keledi. Erteng Týrkiya Preziydentimen birge Aziyadaghy ózara is-qimyl jәne senim sharalary jónindegi kenesting 6-shy Sammiytine qatysamyz», – dedi Memleket basshysy.

Óz kezeginde Týrkiya Preziydenti Qazaqstangha jasaghan memlekettik saparynyng nәtiyjesine kónili tolatynyn jetkizdi.

«Biz bauyrlas Qazaqstannyng egemendigin, territoriyalyq tútastyghyn, beybitshiligi men túraqtylyghyn әrdayym qoldaymyz. Bizding birligimiz ben yntymaqtastyghymyz mәngilik! Qazaqstan Preziydentining basshylyghymen jýrgizilip jatqan reformalardy joghary baghalaymyn. Aldaghy preziydent saylauynyng qorytyndysy Qazaqstangha iygilik әkelsin», – dedi Rejep Tayyp Erdoghan.

Abai.kz