Belgili ghalym Ábdiuaqap Qaranyng Mústafa Shoqay turaly zertteu enbegi fransuz tilinde jaryq kórdi
Shoqaytanushy belgili ghalym Ábdiuaqap Qaranyng Mústafa Shoqay turaly 2002 jyly týrik, 2004 jyly qazaq tilderinde basylyp shyqqan enbegi 2013 jyly 21 qantar kýni fransuz tilinde jaryq kórdi.
Parijdegi "Larmattan" baspasynan jaryq kórgen enbekti týrik tilinen audarghan Aylin Tapia, audarmany ghylymy túrghydan qarap, baspagha dayyndaghan professor Stefan de Tapia.
Kitaptyng artqy múqaba betinde myna sózderge oryn berilgen:
«Qazaqstannyng tәuelsizdik tarihynda Fransiyanyng erekshe orny bar. Múnyng sebebi Qazaqstannyng Kenes Odaghynan tәuelsiz boluyna ómirin arnaghan Mústafa Shoqaydyng osy oraydaghy kýresin 1921-1941 jyldary Parij qalasynda jýrgizgen boluy.
1917 jyly Aqpan Tónkerisinen keyin totalitarlyq patshalyq jýie qúlap Reseyde demokratiyalyq jana sayasy jýie ornatu mýmkinshiligi payda bolghan uaqytta ondaghy bashqyrt, qazaq, qyrghyz, ózbek, tatar jәne týrkimen syndy halyqtar ózderining últtyq memleketterin qúrugha úmtyldy. Búlardan qazaqtar Orynborda Alash Orda últtyq ýkimetin sonday-aq ózbektermen tize qosa otyryp Qoqan qalasynda Týrkistan ýkimetin jariyalady. Mústafa Shoqay Týrkistan ýkimetining basministri qyzmetin atqardy. Osy ýkimetti Bolishevikterding qúlatuynan keyin, Shoqay A.Kerenskiy, P.Milukov syyaqty orys demokrattarymen birge Europagha shyghyp Fransiyada sayasy kýresin jalghastyrdy.
Shoqaytanushy belgili ghalym Ábdiuaqap Qaranyng Mústafa Shoqay turaly 2002 jyly týrik, 2004 jyly qazaq tilderinde basylyp shyqqan enbegi 2013 jyly 21 qantar kýni fransuz tilinde jaryq kórdi.
Parijdegi "Larmattan" baspasynan jaryq kórgen enbekti týrik tilinen audarghan Aylin Tapia, audarmany ghylymy túrghydan qarap, baspagha dayyndaghan professor Stefan de Tapia.
Kitaptyng artqy múqaba betinde myna sózderge oryn berilgen:
«Qazaqstannyng tәuelsizdik tarihynda Fransiyanyng erekshe orny bar. Múnyng sebebi Qazaqstannyng Kenes Odaghynan tәuelsiz boluyna ómirin arnaghan Mústafa Shoqaydyng osy oraydaghy kýresin 1921-1941 jyldary Parij qalasynda jýrgizgen boluy.
1917 jyly Aqpan Tónkerisinen keyin totalitarlyq patshalyq jýie qúlap Reseyde demokratiyalyq jana sayasy jýie ornatu mýmkinshiligi payda bolghan uaqytta ondaghy bashqyrt, qazaq, qyrghyz, ózbek, tatar jәne týrkimen syndy halyqtar ózderining últtyq memleketterin qúrugha úmtyldy. Búlardan qazaqtar Orynborda Alash Orda últtyq ýkimetin sonday-aq ózbektermen tize qosa otyryp Qoqan qalasynda Týrkistan ýkimetin jariyalady. Mústafa Shoqay Týrkistan ýkimetining basministri qyzmetin atqardy. Osy ýkimetti Bolishevikterding qúlatuynan keyin, Shoqay A.Kerenskiy, P.Milukov syyaqty orys demokrattarymen birge Europagha shyghyp Fransiyada sayasy kýresin jalghastyrdy.
1939 jyly Dýniyejýzilik ekinshi soghys bastalghanda Shoqay ýshin kezinde ózin qúshaq jayyp qarsy alyp otanynyng tәuelsizdigi jóninde kýresine mýmkinlik bergen Fransiya ekinshi otan sipatynda edi. Sondyqtan Fransiya ýshin Nasistik Germaniyanyng basyp alu qaupi tóngende, Shoqay Reseyden kelgen ózge sayasy emigranttar sekildi AQSh-qa jan saughalap qashudy qalamady. Fransuzlar syyaqty soghystyng auyrtpalyqtaryna tózuge tәuekel etti. Alayda Fransiyany jaulap alghan nemister 1941 jyly mausym aiynda Shoqaydy ýiinen tútqyndap әketti. Sodan Shoqay 1941 jyly, 27 jeltoqsanda Berlin qalasynda dýnie saldy. Shoqaydyng esimi 1923-1941 jyldary arasynda ómir sýrgen Parijding Nojan sýr marn qalashyghyndaghy bir sayabaqqa berilgen»
