Býgin «Kubley» zauyty men Oral qalasy әkimdigining arasyndaghy sot prosesi qayta jalghasty.  Búghan deyin mәlim bolghanday, «Kubley» JShS ókilderi óndiris aumaghyna jaqyn jerden zansyz qúrylys nysandaryn salugha rúqsat bergen Oral qalasynyng әkimdigi men qalalyq jer qatynastary basqarmasyn sotqa bergen.

Ákimdikting ókilderi 30 jyldyq tarihy bar alyp zauyttyng janynan túrghyn ýy túrghyzugha ne sebepti rúqsat bergenderin naqty týsindire almay keledi. Zansyzdyqtyng saldarynan zauyt jabylyp qalghan jaghdayda, óndiris ornyndaghy 700-den astam adam júmysyz qalmaq. BQO 3,5 myngha juyq iri sharua qojalyqtary ósirip otyrghan maldyng etin ótkizuden qaghylmaq.

Qúqyq qorghaushy Baqytjan Bazarbek Industriya jәne infraqúrylymdyq damu ministrligi men Densaulyq saqtau ministrligining jauaby «Kubleydin» dúrystyghyn tolyqtay dәleldep túrghanyn aitady.

«Mamandandyrylghan ekonomikalyq sottan keyin Ýkimetke saualhat joldadyq. Ýkimet tiyisti eki profilidi ministrlikke hatty týsirgen. Ol QR Industriya jәne infraqúrylymdyq damu ministrligine qarasty qúrylys jәne JKH komiyteti jәne QR Densaulyq saqtau ministrligine qarasty sanitarlyq-epiydemiologiyalyq baqylau komiyteti. Búl vedomstvolardyng jauaby qolymyzda.

QR Industriya jәne infraqúrylymdyq damu ministrligine qarasty qúrylys jәne JKH komiyteti «óndiristik aimaqta túrghyn ýy salugha tyiym salynghan» dep naqty kórsetti. Ministrlikting sotqa joldaghan qorytyndysynda әkimdik bas jospardy qatang týrde búza otyryp, ondaghy talaptardy elemegen jergilikti biylik «Sialkovskiy» túrghyn ýii bas jospargha qaramay ózining qaulysymen bekitken dep zanbúzushylyqtardy kórsetip otyr. Yaghny búl zanbúzushylyq әkimdikting tikeley kinәsi jәne qoldan jasalghan dep ministrlik hatynda kórsetti.  QR Industriya jәne infraqúrylymdyq damu ministrligi zansyzdyqty tolyghymen әshkerelep otyr.

Al sanitarlyq-epiydemiologiyalyq baqylau komiytetining sotqa jibergen jauabynda «Kubley» zauytynyng sanitarlyq qorghau aimaghy bar.  Ol aumaq keminde 100 metr boluy tiyis jәne ol jerde túrghyn ýilerdi salugha tyiym salynghan. Demek, «Sialkovskiy» túrghyn ýy kesheni zansyz soghylghan dep naqty kórsetip otyr. Osy eki vedomstvonyng jauaptary negizinde sot sheshim shyghara saluy kerek.  Biraq, jogharghy sottan «Kubeydin» paydasyna shyqqan sottyng sheshimin qalayda búzu kerek degen tapsyrma týsken son, osyghan әkeldi», - deydi advokat.

Baqytjan Bazarbekting sózinshe, búl jerde túrghyn ýy qújattaryn zansyz rәsimdeuden bólek budjetting qarajatyn talan-tarajgha týsiru de bar.  Ol ýshin qylmystyq is qozghaugha bolady. Zansyz soghylghan ýige memleket esebinen kommunaldyq qyzmet týrlerin qosyp beru – budjetting aqshasyn shashu. Sebebi, 28 jeltoqsan 2020 jyly BQO sotynyng sheshimi shyqqan. Onda Oral qalasynyng 3 qaulysy da zansyz shygharylghany aitylghan. Demek sol qauly shyqqan sәttten bastap, kommunaldyq jýielerdi ornatatyn mekemeler júmysyn sol sәtte toqtatuy kerek. Sottyng sheshimin oryndalmady. Oralda zang joq, әdildik joq.

Elektr energiyasy, ystyq jәne suyq su, kәriz jýiesi zansyz tartylghan әri qosylghan. Ókinishke qaray búghan jergilikti prokuratura da lәm-mim dey almaghan. Kommunaldyq qyzmet týrleri berilgendikten, sony paydalanghan qúrylys kompaniyasy әri qaray pәterlerdi sata bastaghan.  Osylaysha, aldanghan halyqty memeleketting ózi qosa taghy da aldap jatyr.

«Kubley» qúqyq qorghaushylary 11 ret ótken sot barysynda Oral qalasyndaghy lauazymdy túlghalardyn, qylmystyq toptyng әreketin әshkerelegen. Sonyng ishinde jalghan qújattardy әzirleu, qyzmet babyn asyra paydalanu, memleketting budjetin talan-tarajgha salu da bar. Dәl osy baptardy negizge ala otyryp, olardy týgel tergeuge bolady deydi.

Zauyttyng sanitarlyq aumaghyna kiretin jәne kirmeytin ýiler bar. Zauyt qúqyghyn búzyp túrghan 2,3 jәne 4-sh ýi, al sotqa kelip, «Kubleyge» qarsy shyghyp jýrgen 1-ýiding túrghyndaryna búl oqighalardyng tipti, qatysy joq bolyp shyqty. Biraq, qúrylys kompaniyasy 1-shi ýiding túrghyndaryn ýgittep, «Kubley» zauytyna qarsy qoyghan.

«Endigi shyghatyn sottyng sheshimi «Kubley» zauytynyng barlyq talap-aryzyn tolyghymen qanaghattandyru kerek. Sosyn qúrylys kompaniyasynyng iyesi 2,3 jәne 4-shi ýilerden pәter satyp alghan azamattardyng aqshasyn qaytaryp berui tiyis nemese basqa jerden pәter berui qajet.

Biz zannyng negizine sýienemiz. Sebebi «Kubley» zauyty búrynnan bar jәne onyng sanitarlyq aumaghy anyqtalghan әri bekitilgen.  Qújattary bar. Al myna ýiler 2020 jyly payda boldy. Biraq sotqa kelip baybalam salyp jýrgen adamdar zang boyynsha pәter iyeleri emes. Menshik qúqyghy azamattyq kodekste jyljymaytyn mýlik zandy tirkeuge alynghan song baryp beriledi. Al memlekettik tirkeuge alynuy ýshin memleketke akti beriledi. Qúrylys kompaniyasy men túrghyndar kelisimi azamattyq kodeks sharty bolyp eseptelmeydi.  Ókinishke qaray, sotta baybalam salyp, shu shygharyp, tipti, bizding jeke basymyzdy qorlap, qarghap-silep, jylaghan-qúlaghan emosiyalaryn kórsetedi. Búl sotqa ekinshi taraptyng qoldan jasap otyrghan qysymy. Sonday-aq, «Kubley» zauytyna jәne onyng zangerleri men basshylaryna jasalghan psihologiyalyq qysym. Sóitip myna isti óz paydalaryna sheshkizgisi keledi. Biraq, aighaqtyng bәri bizding qolymyzda.

Qúrylys kompaniyasynyng basshysy halyqty jalghan aqparatpen ýgitteu arqyly sottyng sheshimin óz paydasyna shyghartudy kózdep otyr.  Búlay isteu әkimdikke de paydaly.

Negizi búl sottaspay-aq sheshiletin dýniye. Óitkeni, Ermenovanyng qaramaghyndaghy jer telimi bólip, rәsimdeuge bolatyn jer.  Sondyqtan, sotqa kelip shu shygharyp jýrgen 1-shi ýiding túrghyndaryna búl mәselening qatysy joq. Óitkeni, olar 100 metrlik aumaqqa kirmeydi. Tek 2,3 jәne 4-shi ýige qatysty. Al sot prosessine kelip jýrgenderding basym bóligi osy 1-shi ýiding túrghyndary. Al Ermenova jerdi bólip, әldeqashan ol azamattardyng ýiin zandy týrde qújat beruge mýmkindigi bar edi. Múny túrghyndardyng ózi de kompaniyadan talap etpeytin bolyp túr. Ermenova osy túrghyndardy paydalanu arqyly zansyz salynghan ózge de ýilerge qújat alghysy keledi», - deydi Baqytjan Bazarbek.

Zangerding aituynsha, Sot sheshimi zauyttyng paydasyna sheshilmese, «Kubleyge» et, balyq ótkizip otyrghan sharua qojalyqtary narazylyqqa shyghugha dayyn otyr.

««Kubley» zauytyna tóngen qauipti sózben jetkizu qiyn. Búnyng saldary óte auyr jaghdaylargha alyp keledi. Kәsiporyn jabylsa, 700-ge juyq júmysshylary, Aqtóbe, BQO, Atyrau oblystarynda balyqpen ainalysatyn jәne mal sharuashylyghyn jýrgizip otyrghan 3 myngha juyq sharua qojalyghynyng adamdary kóshege shyghyp, joldy jabady. Sebebi olar ónim ótkizetin basqa zauyt tappay qalady.  Bir ghana sottyng teris sheshimi arqyly qojalyqtardyng barlyghy qanyrap qalady.

Eng soraqysy «Kubley» siyaqty Qazaqstannyng әr ónirindegi óndiris oryndaryna da qauip tónedi.  Yaghni, óndiris aumaghynan qúrylys salu bastalady. Olardyng barlyghy «Kubley» zauytyna qatysty zannyng әdil ýstemdik qúratyn ne qúrmaytynyn qadaghalap, andyp otyr. Eki jyldan asa sottasyp, әdildik ornamasa, elding «Jana Qazaqstangha» degen ýmiti sónedi.  Auyr bolsa da, aitugha tura keletin jayt «Qantar oqighasynda» kóshege shyqqan halyqtyng birazy әdiletsizdikten zardap shekkender boldy.  Qúqyq qorghau organdary, sottyn, әkimdikting әdiletsiz әreketterinen әbden mezi bolghandar edi ghoy. Sonyng kesirinen dalagha shyqty. «Kubley» zauytynyng situasiyasy barlyq әdiletsizdikting detonary boluy mýmkin», - dedi advokat.

Sot barysynda әkimdikting ókilderi men zangerleri «Kubleydin» zangerleri sóilegende keketip-múqatyp, sot isine kedergi keltirumen boldy. Sondyqtan olargha Sot birneshe ret birneshe ret eskertu jasady. Sot isi 13 tomgha jetti. Onyng 9 tomy tek «Kubley» tarapynan týsken dәleldemelik qújattar.

«Kubleydin» zangeri Jәnibek Bashanov qújattardy jeke-jeke oqyp berip, dәlel-dәiekti sot isine qosudy súrady.

«Zauyttyng sanitarlyq aumaghynyng qúqyghy búzylghandyqtan, bolashaqta ekologiyalyq ekspertizany rәsimdey almay qalady. Osylaysha «Kubley» alty ay ishinde bankrot bolghanyn jariyalap, jabyluyna tura keledi. Nәtiyjesinde onyng ónimi dýken sórelerinen joyylyp, kәsipkerler shetelding qymbat konservilerin satyp alady. Múnyng bәri ekonomikanyng keri ketuine, әleumettik arazdyqtargha alyp keledi.

Sondyqtan Ýkimet dengeyinde kәsiporynnyng erekshe aumaqtarynda túrghyn ýidi rúqsatsyz salugha jauapkershilikti kýsheytu kerek. Keyingi kezde zansyz qúrylys jýrgizu kóbeyip ketti. Sonyng kesirinen salyghyn uaqytyly tólep, 700 - den astam adamdy júmyspen qamtyp, BQO-ghy 3 mynnan astam sharua qojalyqtarynan shiykizat alyp otyrghan «Kubley» zauyty zardap shegip otyr.

Sonday-aq Almaty qalasyndaghy zamanauy tehnologiyamen jabdyqtalghan, 350 adamdy júmyspen qamtyp, qala túrghyndaryn әleumettik manyzy bar azyqpen qamtamasyz etip otyrghan «Solnechnyi» sýt zauyty da osynday jaghdaygha úshyrap otyr», - dedi zanger.

Abai.kz