Qazir eldi ne tolghandyrady? Baghanyng ósui, tabystyng joqtyghy, jalpy aitqanda, jaghdaydyng nasharlauy.

Áriyne, biylikke salsaq, onyng óz sebepteri bar. Mәselen, әlemdik daghdarys, syrtqy faktorlar jәne taghysyn taghy.

Búl, sóz joq, jartylay shyndyq. Óitkeni, shynymen de, Qazaqstan óz yrqyna kónbeytin kóptegen sharttargha tәueldi. Bir filosof aitqanday, basqalarmen  (elderdi aitam) birge ómir sýrgen son, olarmen aralasuymyz kerek, olargha belgili bir mólsherde tәueldi boluymyz  - shart.

Alayda, qarap otyrsam, keyde syrtqy faktormen sanasu ishki faktorlargha ziyanyn tiygizetin synayly.

Bir ghana mysal.

Bauyrlas júrty – Ukrainanyng bir týbegin (týbegi emes, týbirin!) basyp alghan soi oghan ashyqtan-ashyq soghys ashqan basqynshyl Reseyge qarsy újymdyq Batys jariyalaghan sanksiyalardyng salqyny basqa elderge de tie bastaghan synayly. Al biz, Qazaqstan, bolsaq, osydan biraz uaqyt búryn preziydent Putin jariyalaghan «paralleli import» bastamasynyng belsendi qatysushymyz! Bir sózben aitqanda, újymdyq Batystyng sanksiyalaryn tiyimsiz, nәtiyjesiz etip, mýldem joqqa shygharatyn, yaghni, tyiym salynghan tauarlar men qyzmetterdi olardyng iyelerinen súramay-aq, Reseyge jetkizetin bir tranzit el biz ekenbiz!

Újymdyq Batystyng resmy ókilderi osy jaghymsyz jaytqa baylanysty oilaryn búryn býgip jýrse, býginde ashyqtan-ashyq aita bastady.

Búnyng arty jaqsy bola qoymas: Reseyge qol úshyn beremiz dep jýrip, óz qolymyzdan aiyrylyp qaluymyz әbden mýmkin!

Ne istemek kerek?

Tyghyryqtan shyghar bir ghana jol bar: ol Euraziyalyq odaqtan shyghu.

Týpki sebepterge ýnilsek, Batys tyiym salghan tauarlardy eshbir kedergisiz jóneltip, jolaysha Batys aldynda betsiz boluymyzdyng bir sebebi – Euraziyalyq odaqqa mýshe boluymyz. 7 jarym myng shaqyrym ortaq shekaramyz týbi tesilgen shelektey: ol arqyly Batys sanksiya salghan kez kelgen tauarlar men qyzmetter Resey jaqqa aghyl-tógil tógilip jatyr. «Paralleli import» turaly zangha qol qoyghan Putin de osy jaghdaydy eskergen syqyldy. Yaghni, ekonomikalyq shekaramyz joq soltýstik kórishimizge bizge, Qazaqstangha, erkin kelgen tauarlar qalaysha qosymsha eksport jasalyp jatqanyn bir Qúday biledi. Ágәrәky solay bola berse, ertengi kýni biz Batys sanksiyalaryna tap bolamyz!

Mәselening basqa da astary bar.

Birinshiden, biz ózimizding naryghymyzgha tolyqqandy ie bolamyz. Mәselen, elding qytyghyna tiyip jatqan janarmay problemasyn da shesher edik. Biylik: «janarmay baghasynyng ósuine onyng kórshiles elderdegi joghary baghasy sebep, biz amalsyzdan sol baghany kóterip jatyrmyz», - dep, syltauratady. Shekaragha ie bolayyq, mәsele bir kýnde sheshiledi.

Mәskelen, Reseymen jalghyzdan-jalghyz soghysyp jatqan kórshisi Ukrainany qansha qoldasa da, onymen kórshi Polisha jәne basqa EO elderi óz fermelerin qoldau ýshin ukraindyq bidaydan bas tartyp jatyr.

Biz nege ózimizding otandyq tauar ónidrushilerin osylay qoldamaymyz?!

Ekinshi mәselening sayasiy-túlghalyq sipaty bar. EAEO – Núrsúltan Nazarbaevtyng bastamasy. Bizde «deelbasisiya» bop jatqan joq pa? Sol múradan da qútylayyq!

Áriyne, qúdayy kórshimen jaqsy bolu kerek. Reseymen de solay. Biraq ta, kórshimen tatu-tәtti bolu ýshin ózimizding týpkilikti mýddemizdi tәrk etu emes bolsa kerek!

Ámirjan Qosan

Abai.kz