Memleket basshysy «Zansyz iyemdenilgen aktivterdi memleketke qaytaru turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna qol qoydy.

Zang normalaryna sәikes qaytaru tetikteri iri sybaylas jemqorlyq subektilerine jәne әkimshilik-biylik resurstary (baylanystary, yqpaly) bar adamdarmen sybaylas oligopoliyalyq toptargha qoldanylady.

▪️Zang jauapty memlekettik lauazymdy atqaratyn (atqarghan) subektilerge, memlekettik zandy túlghalargha, kvaziymemlekettik sektor subektilerine, sonday-aq atalghan túlghalarmen affilirlengen subektilerge qoldanylady.

▪️Zang erejelerin qoldanu ýshin kórsetilgen kriyteriylerge qosymsha túlghalarda Zanda belgilengen shekti somadan – 13 mln. AEK-ten asatyn (44 mlrd. 850 mln. tenge nemese shamamen 100 mln. AQSh dollary) aktivteri bolugha tiyis.

▪️Aktivterdi qaytaru júmystaryn arnauly uәkiletti organ (Bas prokuratura vedomstvosy) jýzege asyrady. Ol memlekettik organdardyng aqparaty jәne zannamada tyiym salynbaghan basqa da kózder negizinde monitoring pen taldau jýrgizedi.

▪️Monitoring jәne taldau barysynda aktivterdi zansyz shygharu shemasyna qatysy bar túlghalar toby, olarmen ýlestes túlghalar toby, aktivterding jiyntyq mólsheri, aktivterdi zansyz iyemdenudin, olardy elden tys jerge shygharudyng belgileri men mәn-jayy jәne ózge de mәlimetter aiqyndalady.

▪️Taldau qorytyndysy boyynsha, eger uәkiletti organda satyp alynghan aktivterding zandylyghyna qatysty oryndy kýmәn tuyndasa, ol aktivterdi qaytaru jónindegi komissiyagha (Parlament deputattarynan, qogham qayratkerlerinen, Ýkimet mýshelerinen, memlekettik organdardyng birinshi basshylarynan jәne ózge de túlghalardan qúralghan komissiyany Premier-Ministr jasaqtaydy) osynday subektiler men olardyng ýlestes túlghalaryn tiyisti reestrge qosu turaly úsynystar engizedi.

▪️Zanda uәkiletti organnyng oryndy kýmәndanuyna negiz bolatyn kriyteriyler naqty aiqyndalghan. Búl – aktivter qúnynyng zandy kirister kólemine nemese aktivterdi iyemdenuine, túlghanyng nemese onyng ýlestes túlghalarynyng aktivterdi belgilengen shekten joghary baghada (jauapty lauazymgha ornalasu kezinde ne odan keyin) satyp aluyna arnalghan shyghystardy jabudyng ózge de kózderine sәikes kelmeytin jәne Zanda belgilengen basqa da negizder.

▪️Komissiya túlghalardy Reestrge engizu turaly sheshim qabyldaydy. Sonday-aq әleumettik, sayasy jәne ekonomikalyq túraqtylyqty eskere otyryp, aktivterdi qaytaru jónindegi aldaghy sharalar turaly sheshim qabyldaydy, qala qúraushy kәsiporyndardyng aktivteri boyynsha úsynymdar әzirleydi.

▪️Komissiya adamdardy Reestrge engizgen jaghdayda, uәkiletti organ búl turaly olardy habardar etedi jәne osy sәtten bastap túlghalar aktivterdi iyemdenuding zandylyghyn rastay otyryp, aktivter turaly deklarasiyany tapsyra alady (bir ay ishinde ne 3 ay ishinde – qújattardy jinau jәne dayyndau ýshin neghúrlym úzaq merzim qajet bolghan jaghdayda).

▪️Deklarasiyada subektiler zandy túlghanyng kiristerin, aktivterin, jarghylyq kapitalyna qatysu ýlesterin, Qazaqstandaghy jәne sheteldegi qaryzdardy, aktivterding shyghu tegi turaly ózge de mәlimetterdi kórsetuge tiyis.

▪️Eger túlgha aktivterdi iyemdenuding zandylyghyn rastay almasa, onda múnday aktivter shyghu tegi týsiniksiz aktivter dep tanylady.

▪️Aktivti elden shygharu nemese ony iyelikten shygharu qaupi tuyndaghan kezde, uәkiletti organ aldyn alu sharalaryn qabyldau turaly ótinishpen sotqa jýginedi.

▪️Zansyz iyemdelingen aktivterdi qaytaru erikti týrde nemese Respublikanyn, shet memleketterding sot aktileri nemese shet memleketterding qúzyretti organdarynyng sheshimderi negizinde mәjbýrli týrde jýzege asyryluy mýmkin.

▪️Sharttar aqsha tóleu, aktivterding bir bóligin nemese barlyghyn memleketke qaytaru, sonday-aq tolyq alynbaghan salyqtyn, keltirilgen zalaldyn, aktivterdi iyelengen jalpy kezeng ishinde túlgha tapqan tabystyng somasyn, biraq memleketke keltirilgen zalaldan kem emes somalardy jәne basqa da sharttardy qamtuy mýmkin.

▪️Aktivterdi mәjbýrli týrde qaytaru uәkiletti organnyng sotqa jýginui arqyly azamattyq prosestik zannama qaghidalarynyng jalpy negizdemelerine sәikes jýzege asyrylady.

▪️Zanda adal satyp alushylardy qorghau tetikteri kózdelgen.

▪️Memleket paydasyna týsken aktivter Qarjy ministrligindegi qolma-qol aqshany baqylau shoty sanalatyn Arnauly memlekettik qorgha beriledi. Qarajat Arnauly memlekettik qordan әleumettik, ekonomikalyq jobalardy qarjylandyrugha júmsalady.

▪️Aktivterding shetelde boluy mýmkin ekenin eskere otyryp, Zanda sottar sheshimderining oryndaluyn qamtamasyz etu, aqparat almasu jәne ózge de qúqyqtyq ózara is-qimyldar ýshin halyqaralyq qúqyqtyq yntymaqtastyq tetikteri qarastyrylghan.

▪️Uәkiletti organ jyl sayyn aktivterdi zansyz iyemdenuge jәne shygharugha qarsy is-qimyl, qabyldanghan jýieli sharalar, onyng ishinde resmy saytynda jariyalanatyn aktivterdi zansyz iyemdenuge jәne shygharugha yqpal etetin sebepter men jaghdaylardy boldyrmau sharalaryn qamtityn aqparat dayyndaydy.

▪️Múnday zandardy qoldanysqa engizu jónindegi jalpy talaptargha sәikes, jariyalanghannan keyin 60 kýn ótken song qoldanysqa engiziletin azamattardyng qúqyqtary men mindetterine qatysty erejelerdi qospaghanda, Zang jariyalanghannan keyin 10 kýn ótken song qoldanysqa engiziledi.

Abai.kz