Kýndelikti ómirde bayqap jýrgenimizdey, elimizding aumaghynda orys tilindegi mektepter әli de kóp. Degenmen, osy orys mektepterinde oqityndar, býgingi kýnderi, negizinen qazaq balalary.

Endi qaranyz, tәuelsizdik alghanyna otyz jyldan asqan Qazaq memleketinde jýrip, әli kýnge deyin jetkinshekterimizdi ózge memleketting jәne ózge últtyng tilinde oqytugha den qoyyp kelemiz. Keyin, qazaq tilinen, yaghni, memlekettik tilden dýbәrә balalarymyzdy ózimizding últtyq memleketimizding qyzmetine tyqpalaymyz. Al, olargha memlekettik tilde júmys jasau onaygha týspeydi. Sonymen qatar, jasóspirimderdi otanshyldyq ruhta ósiru ýshin de, ana tilinde oqytu, tәlim-tәrbie beru asa qajet-aq.

Mine, osy orys tilindegi mektepterdi qalay últtyq mektepterge ainaldyru kerek, negizgi problema osynda.

Menin, óz uaqytynda Aqmola oblysynyn, Esil audany әkimdiginde qyzmet atqaryp jýrgen kezimde úiymdastyrghan әri, ony iske asyrghan enbegimdi, oqu-aghartu departamentinde otyrghandargha, sonday-aq, әrbir qalalyq, audandyq bilim jýiesining basshylary men mektep diyrektorlaryna ýlgi bolsyn dep, algha tartyp otyrmyn.

Esil qalasynyng irgesindegi IYgilik auyly negizinen qazaq әuletterinen túrady deuge bolady.  Múndaghy, el túrmysy da, sonday-aq, auyl ekonomikasy da jaman deuge kelmeydi. Tek, jetispey túrghany, bir qazaq mektebi bolatyn. Áriyne, ýlkenderding aituy boyynsha, erterek kezde qazirgi orys mektebining ornynda qazaq mektebi bolghan. Tek, sol uaqyttaghy solaqay sayasattyng saldarynan jabylyp, orys mektebi bolyp qayta qúrylghan eken.

Sodan, keyingi jyldary ghana osy mektepting qúramynda alghashqy qazaq synyptary ashylyp, biraz qara domalaq baldyrghan óz ana tilinde oqy bastaghan edi. Osy auylgha anda-sanda júmys barysymen kelip-ketip jýrip, oiyma jaqsy bir isting jýiesi kelgeni. Auyldaghy orys mektebi degen atty ózgertip, qazaq mektebi dep, mәrtebe beru kerek. Óitkeni múndaghy auyl túrghyndarynyng basymy qazaqtar. Mektepte de kópshiligi solardyng balalary. Alayda, solar negizinen orys tilinde oqidy. Qazaq mektebi degen mәrtebe bersek, keyingi jyly ashylghan qazaq synyptaryna jol ashylmay ma? Sonday-aq, jylda bir synyp ashyp otyrghannan mynau әlde qayda tiyimdi bolary edi jәne búlar esh kedergisiz jyldan-jylgha jogharylap kete beredi ghoy. Al orys synyptary bolsa, osy janadan ashylghan qazaq mektebining qúramyndaghy orys synyptary bolyp qala beredi.

Osy ýshin arnayy baryp, mektep diyrektory Múhametqaly Jaqypovpen kenesip, oilastyq. Ol kisi de búl iske qarsy emes ekenin bildirdi. Tek, múghalimder újymymen kelisip, jinalys ótkizu jәne osylay bolsyn degen birlesken qújat dayyndau kerek. Al, IYgilik mektebinde ol kezde eki jýzden asa oqushy bilim alatyn. Sodan mektep diyrektorymen birge auyl әkimine baryp, ol kisimen de kenestik. Ol aghamyz da búl iske kelisti. Áriyne, ol kezde mektep ashu ýshin búrynghyday joghary jaqqa hat joldau qajettilikti talap etpeytin, jergilikti jerdegi úiymdardyng ózderi sheshu kerek. Sóitip, múghalimder újymynyng jinalysy ótikizip, bir auyzdan qoldaghan son, sol arada qújat toltyrylyp, orys tilindegi IYgilik orta mektebi qazaq orta mektebi dep ózgertildi. Al orys synyptary qazaq mektebining qúramynda qala berdi.

Birneshe jyldan song orys synyptaryna qazaq jetkinshekteri barudy qoydy. Sóitip kezindegi orys mektebi tolyq qazaq mektebine ainalyp, shygha keldi. Áriyne, búghan sol kezdegi audandyq oqu bólimining mengerushisi Vladimir Karlovich Fink te qarsy bolghan joq. Sonymen, Esil audanynda túnghysh qazaq mektebi osylay ashylghan bolatyn. Mening búny aityp otyrghanym, respublika   kólemindegi oqu-aghartu salasynyng basshylaryna sabaq bolsyn degen oy ghoy. Mine, biz osynday ister arqyly ghana, Jana Qazaqstandy naghyz qazaq eline ainaldyra alamyz.

Beysenghazy Úlyqbek

Abai.kz