Memleketimizding zaman talaptaryna say boluy, ekonomikasy men qoghamdyq qarym-qatynastary damyghan elderding sanatyna jetui – tәuelsizdikting basty maqsaty. Osy orayda elimizde kóptegen iygilikti ister atqaryluda.

Sonyng biri – «Sifrly Qazaqstan» baghdarlamasy.Sifrlik sauattylyq-aqparattyq qoghamdaghy qauipsizdikting negizi, HHI ghasyrdyng eng manyzdy bilimi, eng negizgi taqyryptarymyzdyng biri.Sifrlik sauattylyq - búl adam ómirining barlyq salalarynda sifrlik tehnologiyalardy senimdi, tiyimdi qoldanugha dayyndyghy jәne qabileti. Osy tehnologiyany qoldanu arqyly halyqtyng ómir sapasyn arttyrugha jol ashyp otyr. Sifrlandyrudaghy negizgi maqsat – bәsekege qabilettilikti arttyru, halyqtyng ómir sýru sapasyn jaqsartu, oqu-tәrbie prosesin jedeldetu jәne jenildetu, balalargha, ústazdargha, ata-analargha jýktemeni azaytu. Eng bastysy – bilim beru sapasyn arttyru. Bizding balalarymyz halyqaralyq dengeyde әrtýrli salalarda, onyng ishinde jasandy intellekt jәne auqymdy derekter jasau salasynda bәsekege qabiletti bolugha tiyis.                                                                                            Memleket basshysy atap kórsetkendey, eldi sifrlandyru – búl maqsat emes, búl – Qazaqstannyng absoluttik artyqshylyqqa qol jetkizu qúraly. Býkil prosess jýielilikti, rettilikti jәne keshendi tәsildi talap etedi. Bilim sferasyndaghy sifrlandyrudyng eng basty mindeti – bilim beru sapasyn arttyru, yaghny halyqaralyq deygeyde әrtýrli salalarda, onyng ishinde «jasandy intellekt» jәne «auqymdy derekter» jasau salasynda bәsekege qabiletti El jastaryn dayyndau. Býgingi tanda tújyrymdamalyq týrde bilim beru jýiesi negizgi ýsh baghyt boyynsha jýrgizilude: bilim beru ýderisin sifrlandyru, sifrlyq bilim beru kontenti, bilim berudi basqarudy sifrlandyru.Qazaqstanda mekteptik bilim berudi sifrlandyru ony reformalau ýrdisindegi basty tendensiyalardyng biri bolyp tabylady. Mektep boyynsha bilim berudi sifrlandyrudy jýzege asyrudyng jospary әzirlenip, auqymdy júmystar atqaryluda, infraqúrylymy damuda.
Atap aitqanda mektepting sifrlyq portfeli qúrylyp, ÚBBDQ, «Kundelik.kz», «Bilimal», «Bilimland», «i-mektep», «i-test», «Daryn.online» platformalarymen júmys atqaruda.

Sifrly Qazaqstan baghdarlamasy ayasynda densaulyq saqtau salasynda barlyq medisina úiymdary integrasiyalanghan medisinalyq aqparattyq jýiege qosylyp, nauqastar «Damumed» mobilidi qosymshasy arqyly qabyldanuda. Qazir bala tuu boyynsha memlekettik qyzmetterdi sәbiyli bolghan ata-analar perzenthanadan shyqpay, telefonnyng kómegimen-aq ala alady. Yaghny tuu turaly kuәlikti, balabaqshagha kezekke qoy, jәrdemaqylardy taghayyndaudy SMS-ting kómegimen rәsimdeuge bolady. Sifrlandyru jýiesining mýmkindikteri óte kóp. Sifrlandyru qazirgi әleumettik-ekono­mikalyq salalardyng barlyghyna ortaq. Demek  aldaghy bes-on jyldyng ishinde әlemning barlyq elderi osy jolgha týsetin bolady. Sifrlandyru – jahandyq ýrdis. Búl ýrdisten bәsekege qabiletti ekonomikany damytudy jәne halqynyng túrmys sapasyn jaqsartudy oilaghan memleketterding eshbiri bas tartpaydy. Qazaqstan osy elderding qatarynda. Sondyqtan elimizde «Sifrly Qazaqstan» baghdarlamasyn engizdi. Atalmysh baghdarlama sifrlyq tehnologiyalardy qoldanu arqyly halyqtyng ómir sapasyn arttyrugha jol ashady. «Sifrly Qazaqstan» memlekettik baghdarlamasyn jasau barysynda kóptegen órkeniyetti, damyghan elderding tәjiriybesi qoldanyldy. Olar - sifrlyq tehnologiyany iske asyru jolynda tolaghay jetistikterge qoljetken Avstriya, Daniya, Australiya, Kanada men Singapur sekildi elderdi mysalgha keltiruge bolady.  Mysal, Avstriya astanasy Vena qalasynda qalalyq qarjylyq budjetti dayyndauda josparlaudyng «sifrlyq» prinsiypi paydalanylady. Sonyng nәtiyjesinde, Avstriya astanasy Vena qalasynyng budjetindegi qarjynyng  jyl sayyn eki million eurosyn ýnemdeuge kómektesedi eken. Al, Amerika Qúrama Shtattaryndaghy Bostonda kommunaldy qyzmet týrlerin baqylaugha arnayy mobilidi qosymsha bar. Osy syndy  qosymsha elimizde qoldanysqa engizilgeli beri túrghyndarynyng shaghymy alpys alty payyzgha birden qysqarghanyn tilge tiyek etkim keledi. «Sifrly Qazaqstan» memlekettik baghdarlamasyn iske asyru Qazaqstannyng әlemning neghúrlym bәsekelestikke qabiletti 30 elderine kirui boyynsha maqsatqa jetuding ózekti faktory boluy tiyis. «Sifrly Qazaqstan» baghdarlamasynyng 4 baghytyndaghy mindetterdi naqty jýzege asyrsaq, Qazaqstan ozyq elder qataryna enuge mol mýmkindik alady. Múnymen qosa, el ishindegi óndiristi jahandyq janghyrtu jәne sifrlandyru shenberinde toghystyru kerek. Sonda ghana Qazaqstan ekonomikasy damyghan әlem elderining kóshine ilesip, aqparattyq salanyng tyng jetistigin paydalanatyn bolady.

Qalymbek Baqytjan

әl-Faraby atyndaghy QazÚU-dyng zang fakuliteti keden qarjy jәne ekologiyalyq qúqyq kafedrasynyng qauymdasqan professory,z.gh.k.

Abai.kz