Tarih – ótkenning sabaghy, aldaghynyng keyingige ónegesi.
N.Nazarbaev.

Býgingi jahandanu zamanynda Qazaqstan Respublikasy ýshin Ota­nymyzdyng mem­le­ketshil tarihy men aibaryn, tәuelsizdikti túghyrly etu jolyndaghy batyl sheshimder men isterdi janashyl mәdeniy-tanymdyq pishimde jetkizu airyqsha manyzdy, meylinshe dilger, óte jauapty taqy­rypqa ainalyp otyr.

Álemdik janghyru ayasynda elimizdi jәne onyng jýregi – Astanany damytu men órkendetu Elbasymyzdyng jiti qadaghalauynda túrghanyn jaqsy bilemiz. Sondyqtan Qazaqstannyng әrbir azamaty, әrbir memlekettik qyzmetkeri osy eldik jauapkershilikti tereng sezinip, el mәdeniyetining odan әri jetiluine ayanbay ýles qosuy qajet dep sanaymyz.

Elimizding damu basymdyqtaryn naqty aiqyndap bergen Preziydent N.Á.Nazarbaev ónirlik jәne әlemdik ekonomikalyq daghdarys órship túrghan kezende halyqty azyq-týlikpen qamtamasyz etu, júmyspen qamtu, elding әl-auqatyn týzeu, halyqaralyq bedelin arttyru mindetterimen qatar bolashaqtyng kepili retinde tarihymyzdy tanyp-bilu men zerdeleu, olardy Tәuelsizdik qúndylyqtarymen sabaqtastyqta qarau qajettigine airyqsha kónil bóldi.

Búl otanshyldyq ýderisterge serpin berip, tarihy tereng Qazaqstan Respublikasyn jәne ózimizdi qúr­met­teuge jol ashty. Ensemiz kó­terilip, ha­lyqtyq qalpymyzdyng sapasy artty.

Tarih – ótkenning sabaghy, aldaghynyng keyingige ónegesi.
N.Nazarbaev.

Býgingi jahandanu zamanynda Qazaqstan Respublikasy ýshin Ota­nymyzdyng mem­le­ketshil tarihy men aibaryn, tәuelsizdikti túghyrly etu jolyndaghy batyl sheshimder men isterdi janashyl mәdeniy-tanymdyq pishimde jetkizu airyqsha manyzdy, meylinshe dilger, óte jauapty taqy­rypqa ainalyp otyr.

Álemdik janghyru ayasynda elimizdi jәne onyng jýregi – Astanany damytu men órkendetu Elbasymyzdyng jiti qadaghalauynda túrghanyn jaqsy bilemiz. Sondyqtan Qazaqstannyng әrbir azamaty, әrbir memlekettik qyzmetkeri osy eldik jauapkershilikti tereng sezinip, el mәdeniyetining odan әri jetiluine ayanbay ýles qosuy qajet dep sanaymyz.

Elimizding damu basymdyqtaryn naqty aiqyndap bergen Preziydent N.Á.Nazarbaev ónirlik jәne әlemdik ekonomikalyq daghdarys órship túrghan kezende halyqty azyq-týlikpen qamtamasyz etu, júmyspen qamtu, elding әl-auqatyn týzeu, halyqaralyq bedelin arttyru mindetterimen qatar bolashaqtyng kepili retinde tarihymyzdy tanyp-bilu men zerdeleu, olardy Tәuelsizdik qúndylyqtarymen sabaqtastyqta qarau qajettigine airyqsha kónil bóldi.

Búl otanshyldyq ýderisterge serpin berip, tarihy tereng Qazaqstan Respublikasyn jәne ózimizdi qúr­met­teuge jol ashty. Ensemiz kó­terilip, ha­lyqtyq qalpymyzdyng sapasy artty.

Núrsúltan Ábishúlynyng bastama­symen ómirge kelgen «Mәdeny mú­ra» baghdarlamasy keng baytaq eli­miz­ding qoynauynda zerttelmegen, úmy­tylghan ghajayyp arheologiya jәdi­gerlikterin tabudyn, halyqtyng bay ruhany qúndylyqtaryn zerdeleudin, múrany zertteuding jana jýiesin qalyptastyrudyn, tabighiy-mәdeny jәne sәulet eskertkishterin qalpyna keltirudin, dýniyejýzilik ghylym, mәdeniyet, әdebiyet jetistigine negiz­delgen gumanitarlyq ghylymnyng to­lyqqandy qoryn qúrudyng negizine ainaldy.

Elbasy N.Á.Nazarbaev «Qa­zaq­stan-2050» Strategiyasynda: «Biz ózimizding últtyq mәdeniyetimiz ben dәstýrlerimizdi osy әraluan­dyghy­men jәne úlylyghymen qosyp qorghauymyz kerek, mәdeny iygi­li­gi­mizdi bólshektep bolsa da jinas­tyruy­myz kerek. Elding dúrys tandap alynghan baghyty arqasynda biz kóptegen biyikterge – býk­pesiz ashyq sayasat jýrgizuge, Qazaqstangha gha­na tәn ekonomikalyq damu jo­lyna, iygilikti әleumettik refor­malargha – bizding memle­ke­ti­mizdi ainytpay tanugha iygi yqpalyn tiygizip otyrghan tabystargha qol jetkizdik. Bi­raq basqa bir qabat – nәzik jәne sonymen birge qyrtysy qalyng – ruhany qabat bar, Qazaq­stan – tamyry tereng jayylghan úly tarihy bar el ekenin kórsete jәne dәleldey otyryp, dýniyejýzilik arenada biz elimizdi osy qabat arqyly pash etemiz» dep atap kórsetti.

HH ghasyr men HHI ghasyrdyng toghy­­synda qol jetkizgen egemen­di­gimizding aishyqty nyshany re­tin­de, memlekettiligimiz ben eldik ústa­nymymyzdyng ainymas qaghidaty retinde jana әlemdegi jana Qazaq­stannyng bay tarihyn, bayandy dәstýrin tanystyru ýshin Elbasynyng tapsyrmasy boyynsha elordamyz – Astanada Últtyq muzey boy kóterdi. Sәuleti asqaq, múraty biyik muzey! Qúrylysy ayaqtalugha ja­qyn. Endi mazmúny da soghan layyq bolghay dep, júrt bolyp júmylyp jatqan jayymyz bar.

Muzey – ótken uaqytpen jýzdese otyryp, býgingi ómirge tarih parasatymen qaraytyn oryn. Búl ghasyrlar tanbasy men taby qal­ghan jәdigerlikter men zattargha oy kózimen qarau­dyn, zamanalar ainasyna qarap el men eldik jolyn payymdaudyng airyqsha mýmkindigi der edik.

Árbir zat óz boyynda adam men adamzattyn, jalpy alghanda, ruhany baylyghyn, naqtylay kelgende, oiyn, talghamyn, sheberligin, týsi­nigin saqtaydy. Últtyq muzeyde osy ústanym jana qyrynan kórinbek. Kelushining kóz aldynan Asan-Qayghy izdegen Jerúiyqtan Tәuelsizdik Jerúiyghyna deyingi soghys pen beybitshilik, josu men jinalu, tón­keris pen túraqtylyq, qughyn-sýr­gin men sayasy janghyru, toqyrau men ja­sampazdyq uaqyt pen kezen, ghasyr­lar men dәuirler ayasynda tizilip ótui tiyis. Sonday-aq, býgingi sauatty oqyghan ýshin kez kelgen jәdigerlik ózinen-ózi sóilep qoya bermeydi. Ony sóiletetin – ekspozisiyalyq sheshim men býgingi tehnologiyalyq sheberlik.

Últtyq muzey aldynda qiyn da jauapty mindet – ejelgi tas dәuirinen bastap býginge deyingi Qazaqstan tarihyn Tәuelsizdik pen jalpyadamzattyq qúndylyqtar talghamy men talaby túrghysynan kórsetu. Qazirgi ua­qytta barsha eldik mәseleni bilim men ghylym túrghysynan bayyptau qa­jettigi tuyp otyr. Últtyq muzey de osy ústanymdy basshylyqqa alady.

Búl muzey mәdeniyetke yntyzar qau­ymgha jәdigerlikterdi qaz-qal­pynda kórsetip, mol aqparat beretin jetekshi ghylymi, kórkemóner jәne tarihy ortalyqtyng birine ainalady. Álbette, muzeydi qúryp, qalyptastyru mamannan kәsiby adaldyq pen sheberlikti talap etedi, oghan sauatty da sauapty júmys isteudi jýkteydi. Al dýniyede bәri de ózgeretinin, zamannyng qúbylatynyn eskersek, uaqytpen ýndesip, ýilesetin, óz dәuirining tilinde «sóilep» túratyn ekspozisiyalar jasaqtau klassikalyq muzeylerding bәrining birdey qolynan kele beretin sharua emes ekeni de ayan.

Muzeyge qoghamdyq sanany qalyptastyrugha edәuir dәrejede yqpal etetin zerde instituty retinde qarau da oryndy. Qazirgi zamanda muzeyler óz júmysyn tolyqqandy atqaru ýshin qyzmetin ghylymy jetis­tikterimen, jana әdistermen, tehnologiyalarmen bayytuy tiyis. Búl rette ghasyrlar boyy qalyptasqan osy salanyng dәstýrin múqiyat saqtau, memlekettik mýddeni altyn arqau etu – manyzdy qaghidat der edik.

Ras, Qazaqstan muzey qalyptasty­ru isinen qúralaqan emes. Sóite túra, jana zamannyng tuyndysy – Últtyq muzey nesimen erekshelenedi? Birinshiden, múnda qazirgi zamannyng joghary tehnologiyalary qoldanylatyn bolady. Olar jәdigerlerding ereksheligi men airyqsha tarihy ornyn halyqqa ornyqty, tiyimdi, naqty kórsetedi. Kóne zaman men orta ghasyrlar múrasy tabighy ýilesimdilikpen janghyratyn bolady. Ekinshiden, etnografiya, últtyq qoldanbaly óner, mýsin, kórkemsuret, keskindeme tarih pen qazirgi zaman talghamy ayasynda astasyp, sabaqtasqan, tútasqan ruhany dýniyege ainalady. Kire beristen tórge deyin saltanat pen rәsim sipaty aiqyndala týsedi. Ýshinshiden, múnda mәdeniyet pen ghylym, memleketshildik sana men eldik tәlim-tәrbiye, otanshyldyq pen jasampazdyq bir arnagha toghysatyn bolady.

«Birlik, yntymaq, tútastyq – Qazaq­stannyng arghy-bergi tariy­hynyng eng ghibratty taghylymy osy!» degen Elbasynyng syndar­ly sózi Últtyq muzeyding túghyrnamasyn aiqyndaydy.

Muzey – uaqytsha nemese nau­qan­dyq dýnie emes, ol ghasyrlargha eseptelip salynady. Ár el múrajayyn úqypty týrde bir úrpaqtan ekinshi úrpaqqa auysatynyn eskerip, sa­baqtastyqty eskerip túrghyzady, qúrady, jasaqtaydy. Osy túrghydan kelgende Últtyq muzeyding býgini aiqyn, bolashaghy zor dep oilaymyz. Áriyne, belgilengen merzimde biz muzeydi asharmyz, alghashqy ekspozisiyalarymyzdy kelushilerding nazaryna úsynarmyz, al sodan song muzeyding kýndelikti tynys-tirshiligi, muzey qorlaryn jinau, ghylymiy-zertteu, saqtau, kórsetu, qalpyna keltiru, al eng bastysy tolyqtyru jóninde janqiyarlyq júmys qalay jýredi? Búl tústa da mamandar bolyp kenesetin, el bolyp aqyldasatyn jayttar az emes. Dәlirek aitsaq, túraqty ko­miys­siya, jýieli kenes, ghylymiy-әdis­temelik, saraptamalyq qúrylym, maman dayarlau men biliktilikti artty­rudyng negizderi, tetikteri t.b. asa qajettilikter eskeriletin bolady.

Muzey mәrtebesi saqtalatyn eks­ponat­tardyng qúndylyghymen, many­zymen, dara­ly­ghymen aiqyn­da­latynyn eskersek, qor­lardy to­lyqtyru min­deti әldeneshe ret qiyn­­day týsedi. Ras, memleket kómek­te­sedi, mým­kin­diginshe qarjy­lan­dyrady, biraq búl eksponattar­dy satyp aludyn, týrli ekspediy­siya jasaqtaudyn, ghy­lymiy-zertteu júmysyn jýrgizuding ghana joly bolmauy tiyis. Búl ke­shen­di júmysty yntalandyru men jýie­leudin, bardy úqsatyp, elge de, shetelge de tanytudyn, sol arqyly Qazaq­stannyng óz ýni, óz joly jәne ai­ryqsha tarihy bar memleket ekenin kór­setuding jón-jobasy bolady dep senemiz. Osy baghytta júmys isteymiz de.

Búl rette dýniyejýzi muzeyleri tәjiriybesin de eskergen abzal. Mәselen, Britaniya últtyq muzeyining negizin jeke adam (dәriger әri naturalist) ser Hens Sloun qalaghany belgili. Ol 1751 jyly aghylshyn parlamentine ózining qymbat ghylymy kolleksiyasyn 20 myng funt sterlingke satyp aludy úsynghan. Muzey qúrugha úiytqy bolghan osy kolleksiyany Britaniya parlamenti satyp alghan. Ras, búl ýshin lotoreya oinatugha tura kelgen, sonyng nәtiyjesinde qajetti soma jinalghan. Odan keyin de jeke adamdardyng qayyrymdylyghy men jomarttyghy bolmasa, sirә, Britan muzeyi býgingidey dengeyge jete almas edi.

Amerikanyng Metropoliyten muzeyi de qisapsyz kóp seksiyalardy qamtityn óner zattarynyng biregey jinaghy deuge keledi. 100 jyldyq torqaly toyy qarsanynda (1970 jyly) búl muzey kórnekti túlghalardan qomaqty syilyqtar aldy. Mysaly, gubernator Nelison Rokfeller marqúm perzenti Maykldyng qúrmetine Okeaniya, Afrika, Ontýstik Amerika halyqtarynyng ónerin qamtityn «Qarapayym óner muzeyining qoryn» syigha tartty. Al Metropoliyten muzeyi basqarmasynyng mýshesi Robert Leman ózi múqiyat saqtaghan airyqsha tarihiy-tanymdyq jinaqty tartu etti.

Áygili Luvrdyng negizin koroliding otbasy men aqsýiekterding memleket menshigine alynghan kolleksiyalary qalady. Napoleonnyng olja zattary da osynau ataqty (sol kezde onyng atymen atalatyn) Parij muzeyining jinaghyn bayyta týsti. Ári qaray muzey de jeke adamdardyng qayyrymdylyghy men jomarttyghy esebinen tolyghyp otyrdy.

Osy rette Faberje kollek­siya­synyng qyzyqty tarihyn aita ketken oryndy. Kezinde Niu-York alpauyty Forbs Faberje imperatorlargha syilanghan әshekey júmyrtqalardy jinaugha әuestenipti. Keyin onyng múragerleri zerger tuyndylaryn auksiongha qoymaq bolady. Biraq sauda-sattyq bastalghangha deyin kolleksiyany Resey mәdeniy-tarihy qorynyng qúryltayshysy V.Vekseliberg satyp alady. Osylaysha ataqty «Faberje júmyrtqalary» Mәskeude qalyp qoyghan.

Mstislav Rostropovich pen onyng zayyby Galina Vishnevskayagha tiyesili óner zattarynyng bay kolleksiyasyn biznesmen A.Usmanov «Sotbiys» sauda ýiinde ótui josparlanghan auksiongha bir kýn qalghanda tolyq satyp alghan. Búl joly da tarihy әdilettilik qalpyna keltirildi, bagha jetpes jәdigerler halyq iygiligine ainaldy.

Songhy uaqytta asa iri qayy­rym­dylyq isti barselonalyq biznesmen Hose Luis Varez jasady. Ol Prado muzeyine orta ghasyr men qayta órleu dәuirindegi ispan suretshilerining 12 shygharmasyn tartu etti. Qúndy múranyng ishinde «Tobed madonnasy» bar. Suretshi Hayme Serraiyge telinetin búl tuyndy 1359 jyly salynghan. 1993 jyly qasaqana jarylystan zardap shekken Uffisa galereyasyndaghy Renessans ónerining eng bay kolleksiyasy qataryndaghy 200 shygharmasy jeke adamdardyng qayyrymdylyghy esebinen qalpyna keltirildi.

1920 jyly synshy, jazushy, kolleksioner Feliks Yasenskiy Krakovtaghy Últtyq muzeyge japon ónerining 6500-ge juyq zattyq tuyndysynan túratyn óz kolleksiyasyn syilady. Búl az deseniz, polyaktyng teatr jәne kino rejisseri Andjey Vayda 1987 jyly kiynematografiyalyq Kioto syilyghynyng qarjysyn týgeldey Krakovta «Japon óneri muzeyin» qúrugha júmsady. Osy muzeyge negiz bolghan jәdigerlikter ekinshi dýniyejýzilik soghysqa deyingi jәshikterde shang basyp jatqanyn aita ketu kerek. Búl iste Japoniya da qarap jatpady: osy elding temirjolshylar kәsipodaghy atalghan muzey ýshin million dollar qarjy bóldi. Jobany japon sәuletshisi Arata Isodzaky tegin jasap berdi. Mine, osynau isterdi eldik is, ózgege taghylym berer ónege dep tolyq aita alamyz.

Muzey isi órkeniyetti jolgha qoyyl­ghan AQSh-ta biylik organdary mәde­niyet salasyna barynsha az qarjy júm­saydy. Nege? Qalaysha? Búl elde salyq salynbaytyn mәdeniyetti qoldaugha qomaqty qarajat beretin demeushiler, mesenattar bar.

Europada mәdeniyet biznesting qanaty astynda boluy qalypty qúbylysqa ainalghan. Múnda mәdeny mekemelerding 30 payyzgha juyghy jeke demeushilerding aqshasyna júmys isteydi. Naryqtyng qúlaghynda oinaytyn Europa demeushileri mәdeniyetti qoldau arqyly atyn da shygharyp, qazaq aitatyn «ynsap sayyn – berekeni» de oilaytyny bayqalady.

Jogharydaghy mysaldardy biz, әriyne, ónege alu ýshin aittyq. Búl últtyq isti bayandy etu jolynda, órkeniyetti býginmen jalghau jolynda azamattyq otanshyldyq pen biznesting qalay úshtasqanyn aiqyn kórsetedi.

Aytpaqshy, soltýstik kórshimiz – Resey Federasiyasynda «Filantropiya, mesenattyq jәne volonterlyq turaly» zang qabyldanghan. Búl muzey­lerding jaghdayyn týbirinen ózgertedi dep kәmil senimmen aitugha bolady. Memleket tarihyn tanu men tanytugha iygilikpen ýles qosatyn adamdar jóninde memleketting ústa­nymy osy zanda naqty jazyl­ghan. Biz Resey mәdeny damuyn óte jaqsy bilemiz. Sebebi, búl mәde­ny ýderiste Qazaqstannyng da, qazaq túlghalarynyng da ýlesi bar. My­saly, Shoqan Uәlihanov zamanynan ýlken qalalardaghy muzey men kitaphanalargha, arhivterge bizding kózi ashyq túlghalarymyz jәdigerlikter, qoljazbalar, kitaptar tapsyryp otyrghan.

Qazirgi kezde Qazaqstan eko­no­mikalyq túrghydan da, mәdeny túr­ghydan da janashyl, talapshyl әleu­etti jana memleket retinde qalyp­tasty. Elimizdegi qolayly inves­tisiyalyq ahual, sheteldik kapitaldyng qatysuymen ashylghan birlesken kәsiporyndar men últtyq kompaniyalar Otanymyzdaghy bereke-birlikting bayandylyghyn kórsetedi. Halqymyzda «Sayasy joq saydan bez, qayyrymy joq baydan bez» degen naqyl bar. Qazaqstanda dәulet pen qayyrymdylyqtyng mәdeniyetke senimmen, shyndap bet búratyn kezi әldeqashan keldi.

Elimizdegi dәuletti kompaniya­lar – qarjylyq jaghdayyna núq­san keltirmey-aq muzey qor­laryn tolyqtyrugha qatysa alatyn qúry­lymdar dep bilemiz. Qayy­rym­dylyqtyng joly kóp: demeushilik kómek (mesenattyq), qarjy jәne aqyl jәrdemi (Qamqorlyq kenes), shynayy tilektestik (Muzey dostarynyng kluby) jәne t.b.

Búl – býgin men keleshekke arnalghan qúndylyqtardy, qa­siyet­terdi eseleuge jәne saqtaugha ýles qosqan kompaniyany, úiymdy, jeke túlghany úrpaqtar zerdesinde saqtap qaludyng tamasha tәsili. Osy mәseleni búqaralyq aqparat qúraldary úmyt qaldyrmay, jýieli týrde nasihattasa degen tilegimiz de bar.

Osy arada jeke kolleksiyalar men kolleksionerler jayynda birauyz aita ketken jón. Dәuletti kez kelgen adam óner zattaryn kolleksiyalau, jinaqtau siyaqty óz súranymyn qanaghattandyru men ózin tanytudyng qalaghan týrimen ainalysa alady. Biraq, ókinishke qaray, múnday qyzyghushylyqty qazir eshqanday zannama rettemeydi. Sondyqtan múnyng kolleksioner ýshin de, jalpy qogham ýshin de ziyandy jaghy kóp. Osynday kolleksiyadaghy zattardyng shartty bolsyn tizimi joqtyghy, tirkelmeui, tiyisti salyqtan ainalyp ótui kolleksionerdi ghana emes, memleketti opyndyratyn jaghdaylargha әkelui mýmkin. Zang – tәrtip pen jýieni saqtaghany nemese saqtaytyny ýshin de zan. Búl bolmaghannan keyin kózding qarashyghynday ústaugha tiyis jәdigerlikterimiz qay shekarany, qay eldi asyp jatqanyn bile almaymyz.

Qúndy zattardy satyp aludyng zansyz joldary, el ýshin orasan manyzy zor mәdeny qymbat kolleksiyalardyng tiyisti dәrejede saqtalmauy, kolleksiyalanatyn zattar tizbesining zannamalyq aktilermen rettelmeui – jana zamanda qoghamdy da, qauymdy da, adamdy da әbigerge salatyn jaghdaylar. Qarjylyq daghdarystardan saqtanu, saqtandyru qazirgi әlemdegi standartty resim bolsa da, tarihy qúndy zattardyng iyesi sanalatyn kolleksionerler osy siyaqty resimdi kóbinese elep-eskere bermeytinin aita ketkimiz keledi.Qysqasy, otandyq kolleksionerlerimizding tirnektep jinaghany әp-sәtte kózden búlbúl úshuy mýmkin. Sondyqtan búl mәselege zannamalyq ayada qarap, «Jeke kolleksiyalar turaly» zang qabyldau qajet dep oilaymyz.

Qazaqstan muzeyleri de óz qyz­metin rettep otyratyn tolyqqandy qújatty qajet etedi. Bizding muzey salasyndaghy mәselelerimiz elimizding «Mәdeniyet turaly» Zanynda ishinara ghana kórinis tapqan. Búl da, bizding pikirimizshe, muzeylerding barlyq problemasyn sheshuge mýmkindik bermeydi. Al elde memlekettik, vedomstvolyq jәne jeke muzey­lerding boluy, әriyne, osy mekemeler júmysynyng tolyq auqymyn retteytin zannamalyq aktini әzirleudi kýn tәrtibine shygharady.

Qazirgi jaghdayda mәrtebesi men zandyq qorghaluy mardymsyz muzeylerding kóptegen qúndy zattary memleket nazarynan tys qalyp qoyyp otyr. Múnday mekemelerding kimge tiyesili ekenine qaramastan, eksponattardy esepke alu, saqtau, olardyng ainalymyn, qozghalysyn, basqa da reglamentterin standartty núsqaulyqtar men qújattardyng negizinde jýrgizu – otandyq mәde­­niyet­­ting baqylaudaghy jәne qamqor­lyqtaghy ortaq isine ainaluy tiyis. Dәlirek aitqanda, muzey mәselesine birynghay sauatty kózqaras qajet.

Qazir «Qazaqstan Respublikasy Últtyq muzey qory turaly» Ereje bekitilip, osy baghytta jýieli júmys qolgha alyndy. Qazaqstan halqynyng tabighiy-mәdeny múrasyn saqtau, ony arqaulyq ortalyqta esepke alu, jasaqtau, zertteu jәne paydalanu osy ereje negizinde jýzege asyrylyp keledi.

Muzey – tariyh, muzey – taghylym. Múny Elbasy sózimen bayyptasaq: «Tarihtyng taghylymy bizden el qamyn oilar estilikti tileydi».

Ghasyrlar boyy jinalghan últ pen el iygiligi keleshek úrpaqqa múrty búzylmay, jýielenip, aishyqtalghan kýiinde jetuge tiyis. Býgingi kýnimiz erten-aq tariyhqa ainalady. Ol tarihta jana zamandy bastaghan serpindi Qazaqstannyng mәdeny talghamy men parasaty biyik kórinui kerek. Osylay dep senemiz jәne osy jolda ayanbay enbek etuimiz qajet.

Qazaqstan ózining jana dәuirin bas­tap ketti. Myng kýnge tatityn kýnder men jýz jyl­gha tatityn jyldardyng sheji­resi dәl qa­z­ir jazylyp jatyr. Osyny úmyt­pa­gha­ny­myz lәzim.

Darhan MYNBAY,
Qazaqstan Respublikasy
Últtyq muzeyining diyrektory.