Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 7860 0 pikir 13 Jeltoqsan, 2013 saghat 05:37

Bekqoja Jylqybekúly. «Bógde adamgha kiruge bolmaydy»!

Baspasóz betteri men radio-televedeniyadan kýni boyy «maghan barugha bolmaydy», «maghan dem alu kerek», «onyng búl ýiden ketui kerek», «mening bir nәrse satyp aluym kerek», «maghan dereu patshagha habarlap aitu kerek» degen siyaqty kózge sýiel bop qadalyp, qúlaqqa týrpidey tiyetin sóilemderdi oqyp, estigende, onda júmys istep otyrghan redaktorlar men audarmashylar «aygha qarap, júldyz sanap» otyr ma degen oigha qalamyn. Tipti, olardyng qazaq tilinen júrday sauatsyzdyghy - qazaq tilining septik jalghaularyn óz ornynda qoldana almaytyn dýmbilezdigi jan-jýikeme jebe bolyp qadalady da túrady.

Baspasóz betteri men radio-televedeniyadan kýni boyy «maghan barugha bolmaydy», «maghan dem alu kerek», «onyng búl ýiden ketui kerek», «mening bir nәrse satyp aluym kerek», «maghan dereu patshagha habarlap aitu kerek» degen siyaqty kózge sýiel bop qadalyp, qúlaqqa týrpidey tiyetin sóilemderdi oqyp, estigende, onda júmys istep otyrghan redaktorlar men audarmashylar «aygha qarap, júldyz sanap» otyr ma degen oigha qalamyn. Tipti, olardyng qazaq tilinen júrday sauatsyzdyghy - qazaq tilining septik jalghaularyn óz ornynda qoldana almaytyn dýmbilezdigi jan-jýikeme jebe bolyp qadalady da túrady.

Búndaghy basty qatelik atau septigi men ilik septigi jәne barys septigin birining ornyna birin qalay bolsa solay qoldana beretindigide jatyr. Mysaly: «Maghan dem alu kerek» degen sóilemning dúrysy «men dem aluym kerek». Óitkeni múndaghy sóilemning maghnasy «kimge?» degen súraugha emes, «kim?» degen súraugha jauap berip otyr. Sol siyaqty «onyng búl ýiden ketui kerek» degen sóilem «kim?» degen súraugha jauap beretin bolghandyqtan, búl sóilem «ol búl ýiden ketui kerek» dep aitylsa dúrys bolar edi. Al «maghan barugha bolmaydy» degen sóilem «kimnin?» degen súraugha jauap beretin bolghandyqtan, «kimge?» degen súraugha jauap beretin barys septiginde emes, ilik septiginde «mening baruyma bolmaydy» dep dúrys jazyluy tiyis. Mine, osynday septik jalghaularynyng ózara jigin tolyq ajyrata bilmeuding sebebinen qanshama uyljyghan úrpaghymyzdyng tili shúbarlanyp, sóilem qúrylymy qúlazyp bara jatqandyghyn mejeleu qiyn emes.

Búdan da soraqysy bildey-bildey mekemelerding key bólmelerining esiginde «bóten adamdargha kiruge bolmaydy» nemese «bógde adamgha kiruge bolmaydy»  degen sekildi sóilemderdi kórgende, búnda qay ghalamshardan kelgen bógde qonaqtar otyr eken ә degen oida qalasyn. Birazdan song baryp esindi jinaghan kezde, e, qazaqtyng septik jalghauynan habarsyz mәngýrtterding «bóten adamdardyng kiruine bolmaydy» degen oiynyng orasholaq jarnamasy eken ghoy dep ishten tynasyng da, qazaq tilin qorlaghandargha qarghys jaudyrudan basqa ne isterindi bilmey dal bolasyn. Keyde, tipti, septik jalghauy ornyn tappaghan osynday sóilemderdi badyraytyp bólmelerining esigine ilip qoyghan memlekettik mekemelerdi elimiz egemendik alghaly baqanday 22 jylgha ayaq basqan tәuelsizdik merekesi qarsanynda sotqa bersem qayter edi degen oigha kelemin! Rasynda da, men osy mәsele turaly sotqa jýginsem qalay bolar edi?

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1472
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3248
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5439