Energiya - býgingi qoghamnyng negizgi qajettilikterining biri. Álemning barlyq aimaqtarynda energiya kózderi adamnyng ómir sýru dengeyin, ekonomikalyq damuyn jәne әleumettik túraqtylyghyn qamtamasyz etedi.

Alayda, qazirgi kezde kóptegen elder energiya kózderining qoljetimdiligi men tiyimdiligin qamtamasyz etuge, sonymen qatar qorshaghan ortagha ziyandy әserin azaytugha úmtyluda. BÚÚ-nyng bastauymen alghash ret «túraqty damu» konsepsiyasy úsynyldy. Túraqty damu maqsattary – elding órkendeuine baghyttalghan órshil maqsattardyng jiyntyghy bolyp tabylady.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaev óz Joldauynda atap ótkendey, Qazaqstan damuynyng negizgi mindetterine Túraqty damu maqsattary ayasynda jýrgiziletin júmystar birinshi kezekte atqaryluy tiyis. Túraqty damu maqsattary (TDM)» - búl Birikken Últtar Úiymyna mýshe memleketter 2030 jyldyng sonyna deyin qol jetkizuge baghyttalghan maqsattardy qamtityn әmbebap әreketke shaqyru.

Túraqty damu maqsattarynyng ishindegi 7-maqsat: «Qymbat emes, senimdi, túraqty jәne zamanauy energiya kózderining barlyghy ýshin jappay qoljetimdiligin qamtamasyz etu» ekenin algha tartqym keledi.Qymbat emes, senimdi, túraqty jәne zamanauy energiya kózderine jappay qoljetimdilik - búl tek ekonomikalyq mәselelerdi ghana emes, ekologiyalyq jәne әleumettik mәselelerdi de sheshuding kilti.Energiya adamzattyng órkeniyetining damuyna aitarlyqtay әser etken. Óndiris, kólik, túrmystyq qajettilikter men bilim beru salalarynda energiya qoldanylmaytyn sala joq. Alayda, dәstýrli energiya kózderi - múnay, tabighy gaz jәne kómir  shekteuli resurstar bolyp tabylady jәne qorshaghan ortagha teris әserin tiygizedi. Sondyqtan energiyanyng túraqty jәne taza kózderin paydalanu qazirgi zamannyng basty mәselelerining biri bolyp otyr.

Qazirgi tanda әlemde energiyanyng birneshe týri qoldanylady. Qymbat emes jәne senimdi energiya kózderin qamtamasyz etu manyzdy, óitkeni ol әleumettik tensizdikterdi jongha jәne ekonomikany nyghaytugha yqpal etedi. Býkil әlem boyynsha kóptegen adamdargha energiyanyng qoljetimdiligi joq. Múnyng basty sebepteri energiya baghasynyng joghary boluy jәne keybir aimaqtarda infraqúrylymnyng joqtyghy. Osy orayda, qymbat emes, senimdi jәne túraqty energiya kózderine qoljetimdilik qamtamasyz etu, eng aldymen, halyqtyng әl-auqatyn jaqsartugha kómektesedi.

Qymbat emes, senimdi, túraqty jәne zamanauy energiya kózderining barlyghy ýshin jappay qoljetimdilik qamtamasyz etu — búl tek ekonomikalyq damu men әleumettik tendikti qoldaytyn ghana emes, sonymen qatar ekologiyalyq túraqtylyqty saqtaytyn manyzdy qadam. Janartylatyn energiya kózderin damytu, infraqúrylymdy jetildiru jәne halyqty energiya ýnemdeuding manyzdylyghyna ýiretu arqyly әlemde energiyanyng qoljetimdiligi men túraqtylyghyn arttyrugha bolady.

Búl adamzattyng bolashaqta qauipsiz, taza jәne túraqty ómir sýruine mýmkindik beredi. Zang fakuliteti  memleket jәne qúqyq teoriyasy men tarihy, konstitusiyalyq jәne әkimshilik qúqyq kafedrasy bilim alushylargha jasyl ekonomika paydasy jayly týrli dóngelek ýstelder,pikirsayys t.b sharalardy ótkizip túrady.Elimiz ýshin paydaly jobany barsha azamattargha qoldaugha shaqyramyn.

Bahtiyar A.

Ál-Faraby atyndaghy QazÚU memleket jәne qúqyq teoriyasy men tarihy, konstitusiyalyq jәne әkimshilik qúqyq kafedrasynyng oqytushysy

Abai.kz