Orazaqyn Asqardyng 90 jyldyghy!

Qazaqstan halqy Assambleyasynyng 30 jyldyghy!

Halyqaralyq «Alash», Týrki әlemi «Aqbozat» jәne Múqaghaly atyndaghy әdeby syilyqtardyng laureaty, «Qúrmet» ordeni men «Eren enbegi ýshin» medalidarynyng iyegeri, QR Mәdeniyet qayratkeri Orazaqyn Asqar tól tuyndylarymen qosa qazaq auyz әdebiyetining halyqtyq qara ólenin jinap, eki kitap etip shygharghany belgili. Aqyn Qazaqstan Respublikasynda túratyn ózge últ ókilderining de halyqtyq jyrlaryn qazaq tiline audarghan edi.

Álem elderining halyqtyq jyrlary O.Asqardyng audarmasynda alghash ret 2000 jyly «Aqiqat» jurnalynda, 2001 jyldan bastap «Tansholpan» jurnaldarynda jariyalandy. «Tansholpan» jurnalynda qatarynan birneshe jyl boyy basyldy. «Alqa» jurnaly da bir nómirin tútas osy jyrlargha arnaghan bolatyn.

Qazaqstan halqy Assambleyasynyng 30 jyldyghy men 23-24 sәuirde ótetin kezekti sessiyasynyng qúrmetine, sonday-aq aqyn Orazaqyn Asqardyng (mamyr aiyndaghy) 90 jyldyghyna oray osydan jiyrma bes jylday búryn jaryq kórip, azdap úmytyla bastaghan audarmalardy eske týsiru niyetimen búl joly týrki tektes halyqtardyng jyrlarynan ýzindiler berildi. 

Al orys, avar, armyan, belorusi, buryat, gruziyn, darghyn, evrey, ingush, kәris, komi, qalmaq, lak, latysh, lezgiyn, litva, moldova, nemis, osetiyn, serb, tәjik, tabasaran, tat, ukraiyn, horvat, sheshen, eston halyq jyrlary 2008 jyly «Balausa» baspasynan eki myng danamen shyqqan «Inju-marjan» jinaghynda jәne «Dәuir» baspasynan shekteuli taralymmen basylghan kitapta jaryq kórdi.

TÝRIK HALYQ JYRYNAN 

Dosym ýshin jer týbine baramyn,
Kelmes joldyng qiynyna qaraghym.
Qaytpan taudan tizeden qar jausa da,
Shólde qúmgha kómilse de balaghym.

* * *

Ár jazghanyn, aqynym, bolyp bir syn,
Óz keregin oqyrman jolyqtyrsyn.
Aytarym tek asyqpa, әr sózinnen
Óz jýreging dýrsildep soghyp túrsyn.

ÁZIRBAYJAN HALYQ JYRYNAN

Búlaqtan móldir su iship,
Búltpen de ketem tuysyp.
Sen jýrseng boldy qasymda,
Qiyaldap, arman quysyp.

* * *

Qys kóktem bop oralmas,
Júldyz aiday tola almas.
Kimdi sýiseng sol súlu,
Ózge eshkim onday bola almas.

TÝRIKMEN HALYQ JYRYNAN 

Essizdi iske júmsama,
Qúraymen, talmen bir sana.
Barsa da baqtan gýl tappas
Qúlpyryp, jaynap túrsa da.

* * *

Qorqaq pen senbe sarangha,
Qayyrym qylmas adamgha.
Qúrmetine olar tatymas
Bolsa da qazyna, mal onda.

QAZAQ HALYQ JYRYNAN

Bolugha ghalym, danyshpan,
Oqyp bilim quady.
Daryndy hәm meyirban
Bolyp tek ishten tuady.

* * *

El dep tughan aghanyn,
Etegin baspa, jolyn qu.
Bolayyn degen balanyn
Betinen qaqpa, belin bu.

QARAQALPAQ HALYQ JYRYNAN  

Nan qadirin beynet etken biledi,
Gýl qadirin baptap ekken biledi.
Jan qadirin azap shekken biledi,
Er qadirin er bop ótken biledi.

* * *

Aldynda agha, ini bolsa artynda,
Ortasynda aq almastay jarqylda.
Birine ini, birine ózing aghasyn
Ony da esker, ózindi aluan sal syngha.

NOGhAY HALYQ JYRYNAN

Tau arasy toghay-toghay,
Toghay sayyn bir noghay.
Tyndasa júrt kónil qoyyp,
Tuyndaydy jyr da onay.

* * *

Kezsem de orman-toghaydy,
An, qústaryn atpadym.
Kórsem de bar noghaydy
Senen artyq tappadym.

TATAR HALYQ JYRYNAN

Jigitpin men әuel bastan
Basqa qonghan baghy bar.
Jarym súlu jannan asqan
Aqyl-esi taghy bar.

* * *

Bir-aq jýrgen jer jol bolmas,
Baqyt әste zor bolmas.
Az da bolsa baqyt kerek,
Baqytty adam qor bolmas.

BAShQÚRT HALYQ JYRYNAN 

Erte túman, kesh túman,
Búl túmangha ne bolghan.
Qansha ýnilip qarasam,
Kórinbeysing sen joldan.

*  *  *
Keshte de kel, erte kel,
Terezemdi sherte kel.
Qyzdar ghoy dep shyghayyn
Áke-sheshem sense eger.

QARAShAY-BALQAR HALYQ JYRYNAN

Qolyma shelek alamyn,
Búlaqqa jii baramyn.
Izdegenim su emes,
Sýiiktim sening habaryn.

*  *  *

Otyrmyn qazan qaynatyp,
Barady tughan ay batyp.
Sýiiktim qashan keledi,
Aq boz atyn oinatyp.

QÚMYQ HALYQ JYRYNAN

Sen menen qazir alyssyn,
Men – jermin, al sen – gharyshsyn.
Men ghana jeter júldyz bol,
Asha almay kelgen әli eshkim.

* * *

Jýirik at baptap, min erttep,
Qashsang qútyl, qusang jet.
Alghanyng bolmay súlu tek,
Aqyldy bolsa úq baqyt dep.

ÚIGhYR HALYQ JYRYNAN

Ómirge tartar jas kezdin
Eki syiy bar eken.
Biri ózi jastyqtyn
Ekinshisi sýigen jary eken.

* * *
Sәtti bolsyn jolynyz,
Qúndyz bolsyn tonynyz.
Kóz aldymnan ketpeydi,
Laghman sozghan qolynyz.

ÓZBEK HALYQ JYRYNAN

Gýldegende aq maqtalar,
Kýnge kýlip maqtanar.
Enbegimdi ózimnin
Kórip kónilim shat bolar.

*  *  *
Anamyn men, anamyn.
Qamyn oilar balanyn.
Balam aman, sau jýrse
Armanym joq, qaraghym.

QYRGhYZ HALYQ JYRYNAN

Ayt-ayt dep jyr súrasan,
Atqan tangha úlantam.
Aq búlaqtay aghylyp,
Adamnyng bәrin quantam.

* * *
Bolmaydy sózim basqaday,
Basylar kózge qasqaday.
Týzuligi әr sózimnin
Kerip bir qoyghan taspaday.

SAHA (YaKUT) HALYQ JYRYNAN

Keng baytaq jerding ýstinde
Es bilgeli attan týstim be?
Astymda atym túrghanda
Namysty bermen eshkimge.

*  *  *
Bolsa, jastar, talabyn
Ánin ait ata-babanyn.
Sharshap jýrgen ýlkender,
Kýlsin, ashyp qabaghyn.

Dayyndaghan Asqar Lәila Orazaqynqyzy, 

filologiya ghylymdarynyng kandidaty

Abai.kz