Bәrine jauaptymyn...

Atqan sayyn aldymnan kýn arayly,
Taghdyr bizdi bekerge synamaydy.
Ne bolsa da qazaghym  aqyndaryn,
Ayyptaydy,  әiteuir, kinәlaydy.

Kóztýrtki bop jasqa da, kәrige de,
Jaqpay kelem, qayteyin, әr ýdege.
Ayyptandar,
Aytyndar,
Kinәlandar,
Jauaptymyn, bilemin, bәrine de.

Kóktem sebil jylasa – jauaptymyn,
Kókten kónil qúlasa – jauaptymyn.
Qazaghymnyng әr basqan qadamyna,
Jauap berem almastan taghat-tynym

Ini aghasyn tildese – jauaptymyn,
Ana tilin bilmese – jauaptymyn,
Ádil degen biyimiz búra tartyp,
Áldi әlsizdi jýndese – juaptymyn.

Aqiqatyn  taptalsa – jauaptymyn,
Ayyptylar aqtalsa – jauaptymyn.
Jaqyndaryng týsinbey  jyraq ketip,
Janynda tek jat qalsa – jauaptymyn.

Múngha batsa qorghansyz jetimegim,
Las qoghamnyng tappasam shetin emin.
Jauaby joq súraqqa jauap tauyp,
Bere almaghanym ýshin de  ókinemin,

Talaptynyng bermese  baq-talabyn,
Jyndanugha key-keyde shaq qalamyn.
Kýnam da bar,
Kinam da,
Olay bolsa,
Ne dep myna júrtyma  aqtalamyn.

Kónilderdi torlasa qúsa, nala,
Balaghattap bireudi kýsh ala ma?!
Amalary tausylsa  aghayyndar,
Aqyndardy alady nysanagha.

Ne qalaydy,
kim bilgen, ne keregin?
Qoldan kelse әrkimge jeter edim.
Aqyndary kinәli qogham ghoy búl,
Meyli,
Bolsyn,
Bәrin de kóteremin.

El qashanda  ýmitin artady erge...
Qalyptasqan ýrdis búl barsha әlemde.
Tek, sandyraq sózi ýshin sanasyzdyn,
Ótinemin,
Jauapqa tarta  kórme!

Myna zaman qay zaman?...

Sansyratar sanany,
Auyr eken ar jýgi.
Keudemde ot bop janady,
Búl zamannyng zar múny

Is qylsam da qansha iygi,
Kýn keshemin shermende.
Kýdik kelip janshidy,
Esikten de, tórden de.

Kótertkizbey ensemdi,
Ot pen sugha salady.
Senimimning eng songhy,
Shamy sónip barady.

Janymmenen jarasym,
Janyp jatyr alauda,
Alash júrty anasyn,
Ash qasqyrsha talauda.

Ýzilgeni jón be edi,
Últtyng joly, jas qamy.
El-Basy dep sengenim,
Otbasynan aspady!

Jibergendey tebinge,
Ynsapsyzdyq tyghynyn.
Úry otyr elimde,
Jelkesinde úrynyn.

Qoldan kelgen asaydy,
Qorlap qaytem barlyghyn.
Kýiin kimder jasaydy,
Jaqybayly-jarlynyn?!

Alyp shyghar túnyqqa,
Ýmit bar ma aldyda,
Malshynbaghan bylyqqa,
Bir azamat qaldy ma?!

Oyan, júrtym, qalghymay,
Silkinsenshi, tәiiri.
Zarlamaghan dәl búlay,
Zar zamannyng shayyry.

Nege qayghy shegemiz,
Jýrek nege shermende?
Úsaqtadyq nege biz,
Tәuelsizdik kelgende?!

Eselenip mún-qayghym,
Sorym nege  bes eli.
Nege jyryn jyrlaymyn,
Zar zamannyng keshegi?!

Múngha tolghan kemeri,
Sóz aitayyn shamaly.
Senim selkem, sebebi,
Ýmit sónip barady!...

Ayta almasam...

Ózimdi aitam!
Basqa kimdi, nemdi aitam?
Keudemdegi kóship jatqan sendi aitam.
Júrtymdy aitam – qobaljuly, qorghansyz,

Sengish,
Kónbis,
Anqau,
Adal,
Ken,
Beyqam...

Ózimdi aitam,
alandy aitam mendegi,
Qoghamdy aitam aqtalmaghan enbegi,
Jaramdy aitam  syzdatatyn jýrekti,
Zamandy aitam, aita almasam jón be edi?!

Ózimdi aitam,
kezimdi aitam kóshke ergen,
Tózimdi aitam tausylmaudy qosh kórgen.
Sezimdi aitam sergeldenge san salghan,
Kezim beyqam kóp bolsa da des bermen...

Ózimdi aitam,
sherimdi aitam ishtegi,
Ayt dep meni ar-úyatym kýshtedi.
Erkin elde erik-jiger qúm bolghan,
Otyz jylym jaysyz kórgen týs pe edi?!...

Ózimdi aitam,
Bezbendep kór jyrymdy,
Bolashaghym qanday jaygha úryndy,
Búldyr-búldyr tirlik keship aghayyn,
Búrymdy qyz bolmay jatyp býlindi.

Ózimdi aitam,
shaghymdy aitam jan úshqan,
Zamandy aitam jan-jaghymnan janyshqan.
Esti jiyp, tikter kezde enseni,
Úlymdy aitam ada bolghan namystan!

Ózimdi aitam,
ózimdi aityp ýirengem,
Aryla almay kelem osy kýiden men.
Úrpaqty aitam ­– ana tilin mansúqtap,
Ata salttan, dәstýrinen jiyrengen.

Ózimdi aitam,
namysymmen  asqaq em.
Bilgenderin jasay bersin basqa әlem.
Biylikti aitam ózin ghana estiytin,
El degende –
Soqyr,
Mylqau,
Tas keren!

Aytam, sirә,
aqiqatqa shóldedim,
Ýndemesem kórinerdey kór de min.
Bil ajal bar –
Maghan,
Saghan,
Oghan da,
Ayta almasam ólmey túryp ólgenim!!!

Amanat

Qúm shaghyl,
qúlandy bel,
qúba dalam,
Álemde jer jeter me sirә da oghan.
Babamnan bizge qalghan amanatqa,
Adaldyq tanyttyq pa?
Shýbәlanam!...

Jerimdi jauda kórdim, dauda kórdim,
Kóz jasyn «Elim-ay»-lap aughan eldin.
Tәu etip tәuelsizdik alghan kezde,
Búiymy bolyp eding saudagerdin.

Dersin-au, nege zarlap qayghyrasyn,
Saqtap ek sary mayday qay múrasyn?
Sýiektey it mýjigen mýshkil halim,
Kelimsek ústap otyr mayly basyn!

Kelmeydi tere bergim asa mindi,
Kórmey-aq qoysam netti josa kýndi...
Tórimde tayrandaydy jetesizder,
Oysyzdar jaylap alghan oshaghymdy.

Tarihym endi solay taramaq pa,
Otan dep otqa týsken jana ma otqa?!
Atadan bizge qalghan asyl múra,
Adaldyq tanytsaqshy Amanatqa?!

Qúlan da, azghyndaghan, qyran da kil,
Shyghatyn kýn tuar ma Túrangha gýl,
Ýndemey tau qoparar zamanda búl,
«Amanat! Amanat!» dep úrandap jýr.

Kerek ed(i) babalar bir kelip kóru,
Qúr boldy otanshyldyq keyipke enu.
Amanat – minberde aitar úran emes,
Amanat – osy jolda sheyit bolu!

Jyldarym

Úsynyp ómir júmbaghyn,
Kónilge syilap gýl baghyn.
Kýnderdi tizip noqtalap,
Barasyng qayda, jyldarym.

Shyrqaldy talay qyrda әnim
Sezimdi súlu jyrladym.
Tәueldi qylyp uaqytqa,
Asyqtyng qayda, jyldarym.

Bilsem de alda syn baryn,
Atymnyng basyn búrmadym.
Mezeter bolyp mezgilde,
Zulap bir jatyr jyldarym.

Aldydan kýtip bir baghyn,
Andamay tordy qúrghanyn,
Alang kýn keship jalghanda,
Aghyp bir jatyr jyldarym.

Jýrekting ýnin tyndadym,
Mayystym, biraq synbadym.
Maqamyn salyp minuttyn,
Ótip bir jatyr jyldarym.

Bilemin qayghy, múng baryn,
Jabyrqau sodan jýr janym.
Saghat bop, ay bop jiylyp,
Jyljyp bir jatyr jyldarym.

Sharyqtap jýrse myng daryn,
Shyqpady bәlkim shyngha aryn.
Azghantay myna ghúmyrda,
Abyroy bershi, jyldarym!

Ana tilge arasha...

(nemese qazaq qyzdaryna bazyna)

Aynalayyn, qyzdarym,
balalarym,
Salmaq saldy demender sanagha myn.
Aytayyn dep qolyma qalam aldym,
Kónilimde aiyqpas nala baryn.

Kóksegening boldy ma tabys, payda.
Sóz ben ising býginde qabyspay ma?!
Erkindik ap, enseni tiktegende,
Nayzaghayday keshegi namys qayda?!

Jigitterding qúyatyn jigerine ot,
Arulardyng tylsymy, bileri kóp.
Qazaq qyzy qashannan jýrmep pe edi.
Ermen qatar  Otannyng tiregi bop!

Kimnen endi súraymyn haqtyng qúnyn,
Qansyghyna bireuding qaqtyng kýlim.
Dәruishtey dәriptep ne kórindi,
Ózge ghúryp,
Bóten salt,
Jattyng tilin?!

Júrt edik qoy tarihyn tәpsirlegen,
San ghasyrlar kýn keshtik dәstýrmenen.
Ózing kerek qylmaghan Ana tili,
Kerek pe eken balana es kirmegen?!

Amal qúryp, ketti ghoy bastan aila,
Ata-baba nazasy jasqamay ma?
Súryptalghan san ghasyr әsem tildi,
Kýresinge úrpaghyng tastamay ma?!

Bazynam bar aitatyn saghan degen,
Kim edim dep keleshek ghalamgha enem?
Amanatyn anannyn mansúqtamay,
Óz tilinde sóilesshi balanmenen?!

Ózgesheleu ózine qúrdyng ba әlem,
Tirliginnen ketpedi-au bir dýrbelen.
Jaryghym-au, qazaqsha sóilessenshi,
Aghayynmen,
Kórshinmen,
Qúrbynmenen!

Jerimde eges bastalghan,
tórimde eges,
Ar-shynynan әiteuir kórinbe kesh,
Ana tili – Ananing aq sýtinde,
Ana tili – Atanyng belinde emes!

Kóktem

Janarady dýniye,
kóneredi,
Mine, taghy aq janbyr sebeledi.
Esigimnen endi kep kóktem-aru,
Taghdyryma, beymәlim, ne beredi?!

Kóktem kelip, dalama shuaq kirdi,
Aq kórpesin ýstinen laqtyrdy,
Ne beredi búl kóktem,
ne beredi?
Kókeyimde kómeski súraq túrdy..

Kólbeulep kónildegi bóten oidy,
Kýnning núry tóbennen tópeleydi.
Keudene qonaqtaghan ýmit-sәule,
Bualdyr bolashaqqa  jeteleydi.

Taghdyrdyng búzyp-jaryp bógetin key,
Tong bolghan berishterdi sógetindey.
Ayazdan әlsiregen selkeu senim,
Kóktemde qayta týlep keletindey.

Arylyp kóktem sayyn kýiden kýpti,
Jabyqqan janym býgin ýiden shyqty.
Qystan song jana ómirdi kýtetúghyn,
Pendening әdeti ghoy ýirenshikti.

Kóktemmen keledi dep tymyq kerim,
Ejelden ot pen suda shynyqty elim,
Meni qoyshy,
ey, kóktem,
ótinemin,
Halqymnyng aqtay kórshi ýmitterin!

Quat Qayranbaev

Abai.kz