بارىنە جاۋاپتىمىن...

اتقان سايىن الدىمنان كۇن ارايلى،
تاعدىر ءبىزدى بەكەرگە سىنامايدى.
نە بولسا دا قازاعىم  اقىندارىن،
ايىپتايدى،  ايتەۋىر، كىنالايدى.

كوزتۇرتكى بوپ جاسقا دا، كارىگە دە،
جاقپاي كەلەم، قايتەيىن، ءار ۇدەگە.
ايىپتاڭدار،
ايتىڭدار،
كىنالاڭدار،
جاۋاپتىمىن، بىلەمىن، بارىنە دە.

كوكتەم سەبىل جىلاسا – جاۋاپتىمىن،
كوكتەن كوڭىل قۇلاسا – جاۋاپتىمىن.
قازاعىمنىڭ ءار باسقان قادامىنا،
جاۋاپ بەرەم الماستان تاعات-تىنىم

ءىنى اعاسىن تىلدەسە – جاۋاپتىمىن،
انا ءتىلىن بىلمەسە – جاۋاپتىمىن،
ءادىل دەگەن ءبيىمىز بۇرا تارتىپ،
ءالدى ءالسىزدى جۇندەسە – جۋاپتىمىن.

اقيقاتىڭ  تاپتالسا – جاۋاپتىمىن،
ايىپتىلار اقتالسا – جاۋاپتىمىن.
جاقىندارىڭ تۇسىنبەي  جىراق كەتىپ،
جانىڭدا تەك جات قالسا – جاۋاپتىمىن.

مۇڭعا باتسا قورعانسىز جەتىمەگىم،
لاس قوعامنىڭ تاپپاسام شەتىن ەمىن.
جاۋابى جوق سۇراققا جاۋاپ تاۋىپ،
بەرە الماعانىم ءۇشىن دە  وكىنەمىن،

تالاپتىنىڭ بەرمەسە  باق-تالابىن،
جىندانۋعا كەي-كەيدە شاق قالامىن.
كۇنام دا بار،
كىنام دا،
ولاي بولسا،
نە دەپ مىنا جۇرتىما  اقتالامىن.

كوڭىلدەردى تورلاسا قۇسا، نالا،
بالاعاتتاپ بىرەۋدى كۇش الا ما؟!
امالارى تاۋسىلسا  اعايىندار،
اقىنداردى الادى نىساناعا.

نە قالايدى،
كىم بىلگەن، نە كەرەگىن؟
قولدان كەلسە اركىمگە جەتەر ەدىم.
اقىندارى كىنالى قوعام عوي بۇل،
مەيلى،
بولسىن،
ءبارىن دە كوتەرەمىن.

ەل قاشاندا  ءۇمىتىن ارتادى ەرگە...
قالىپتاسقان ءۇردىس بۇل بارشا الەمدە.
تەك، ساندىراق ءسوزى ءۇشىن ساناسىزدىڭ،
وتىنەمىن،
جاۋاپقا تارتا  كورمە!

مىنا زامان قاي زامان؟...

سانسىراتار سانانى،
اۋىر ەكەن ار جۇگى.
كەۋدەمدە وت بوپ جانادى،
بۇل زاماننىڭ زار مۇڭى

ءىس قىلسام دا قانشا يگى،
كۇن كەشەمىن شەرمەندە.
كۇدىك كەلىپ جانشيدى،
ەسىكتەن دە، توردەن دە.

كوتەرتكىزبەي ەڭسەمدى،
وت پەن سۋعا سالادى.
سەنىمىمنىڭ ەڭ سوڭعى،
شامى ءسونىپ بارادى.

جانىممەنەن جاراسىم،
جانىپ جاتىر الاۋدا،
الاش جۇرتى اناسىن،
اش قاسقىرشا تالاۋدا.

ۇزىلگەنى ءجون بە ەدى،
ۇلتتىڭ جولى، جاس قامى.
ەل-باسى دەپ سەنگەنىم،
وتباسىنان اسپادى!

جىبەرگەندەي تەبىنگە،
ىنساپسىزدىق تىعىنىن.
ۇرى وتىر ەلىمدە،
جەلكەسىندە ۇرىنىڭ.

قولدان كەلگەن اسايدى،
قورلاپ قايتەم بارلىعىن.
كۇيىن كىمدەر جاسايدى،
جاقىبايلى-جارلىنىڭ؟!

الىپ شىعار تۇنىققا،
ءۇمىت بار ما الدىدا،
مالشىنباعان بىلىققا،
ءبىر ازامات قالدى ما؟!

ويان، جۇرتىم، قالعىماي،
سىلكىنسەڭشى، ءتايىرى.
زارلاماعان ءدال بۇلاي،
زار زاماننىڭ شايىرى.

نەگە قايعى شەگەمىز،
جۇرەك نەگە شەرمەندە؟
ۇساقتادىق نەگە ءبىز،
تاۋەلسىزدىك كەلگەندە؟!

ەسەلەنىپ مۇڭ-قايعىم،
سورىم نەگە  بەس ەلى.
نەگە جىرىن جىرلايمىن،
زار زاماننىڭ كەشەگى؟!

مۇڭعا تولعان كەمەرى،
ءسوز ايتايىن شامالى.
سەنىم سەلكەم، سەبەبى،
ءۇمىت ءسونىپ بارادى!...

ايتا الماسام...

ءوزىمدى ايتام!
باسقا كىمدى، نەمدى ايتام؟
كەۋدەمدەگى كوشىپ جاتقان سەڭدى ايتام.
جۇرتىمدى ايتام – قوبالجۋلى، قورعانسىز،

سەنگىش،
كونبىس،
اڭقاۋ،
ادال،
كەڭ،
بەيقام...

ءوزىمدى ايتام،
الاڭدى ايتام مەندەگى،
قوعامدى ايتام اقتالماعان ەڭبەگى،
جارامدى ايتام  سىزداتاتىن جۇرەكتى،
زاماندى ايتام، ايتا الماسام ءجون بە ەدى؟!

ءوزىمدى ايتام،
كەزىمدى ايتام كوشكە ەرگەن،
ءتوزىمدى ايتام تاۋسىلماۋدى قوش كورگەن.
سەزىمدى ايتام سەرگەلدەڭگە سان سالعان،
كەزىم بەيقام كوپ بولسا دا دەس بەرمەن...

ءوزىمدى ايتام،
شەرىمدى ايتام ىشتەگى،
ايت دەپ مەنى ار-ۇياتىم كۇشتەدى.
ەركىن ەلدە ەرىك-جىگەر قۇم بولعان،
وتىز جىلىم جايسىز كورگەن ءتۇس پە ەدى؟!...

ءوزىمدى ايتام،
بەزبەندەپ كور جىرىمدى،
بولاشاعىم قانداي جايعا ۇرىندى،
بۇلدىر-بۇلدىر تىرلىك كەشىپ اعايىن،
بۇرىمدى قىز بولماي جاتىپ ءبۇلىندى.

ءوزىمدى ايتام،
شاعىمدى ايتام جان ۇشقان،
زاماندى ايتام جان-جاعىمنان جانىشقان.
ەستى جيىپ، تىكتەر كەزدە ەڭسەنى،
ۇلىمدى ايتام ادا بولعان نامىستان!

ءوزىمدى ايتام،
ءوزىمدى ايتىپ ۇيرەنگەم،
ارىلا الماي كەلەم وسى كۇيدەن مەن.
ۇرپاقتى ايتام ­– انا ءتىلىن مانسۇقتاپ،
اتا سالتتان، داستۇرىنەن جيرەنگەن.

ءوزىمدى ايتام،
نامىسىممەن  اسقاق ەم.
بىلگەندەرىن جاساي بەرسىن باسقا الەم.
بيلىكتى ايتام ءوزىن عانا ەستيتىن،
ەل دەگەندە –
سوقىر،
مىلقاۋ،
تاس كەرەڭ!

ايتام، ءسىرا،
اقيقاتقا شولدەدىم،
ۇندەمەسەم كورىنەردەي كور دە ءمىن.
ءبىل اجال بار –
ماعان،
ساعان،
وعان دا،
ايتا الماسام ولمەي تۇرىپ ولگەنىم!!!

امانات

قۇم شاعىل،
قۇلاندى بەل،
قۇبا دالام،
الەمدە جەر جەتەر مە ءسىرا دا وعان.
بابامنان بىزگە قالعان اماناتقا،
ادالدىق تانىتتىق پا؟
ءشۇبالانام!...

جەرىمدى جاۋدا كوردىم، داۋدا كوردىم،
كوز جاسىن «ەلىم-اي»-لاپ اۋعان ەلدىڭ.
ءتاۋ ەتىپ تاۋەلسىزدىك العان كەزدە،
بۇيىمى بولىپ ەدىڭ ساۋداگەردىڭ.

دەرسىڭ-اۋ، نەگە زارلاپ قايعىراسىڭ،
ساقتاپ ەك سارى مايداي قاي مۇراسىن؟
سۇيەكتەي يت مۇجىگەن مۇشكىل ءحالىم،
كەلىمسەك ۇستاپ وتىر مايلى باسىن!

كەلمەيدى تەرە بەرگىم اسا ءمىندى،
كورمەي-اق قويسام نەتتى جوسا كۇندى...
تورىمدە تايراڭدايدى جەتەسىزدەر،
ويسىزدار جايلاپ العان وشاعىمدى.

تاريحىم ەندى سولاي تاراماق پا،
وتان دەپ وتقا تۇسكەن جانا ما وتقا؟!
اتادان بىزگە قالعان اسىل مۇرا،
ادالدىق تانىتساقشى اماناتقا؟!

قۇلان دا، ازعىنداعان، قىران دا كىل،
شىعاتىن كۇن تۋار ما تۇرانعا گۇل،
ۇندەمەي تاۋ قوپارار زاماندا بۇل،
«امانات! امانات!» دەپ ۇرانداپ ءجۇر.

كەرەك ەد(ى) بابالار ءبىر كەلىپ كورۋ،
قۇر بولدى وتانشىلدىق كەيىپكە ەنۋ.
امانات – مىنبەردە ايتار ۇران ەمەس،
امانات – وسى جولدا شەيىت بولۋ!

جىلدارىم

ۇسىنىپ ءومىر جۇمباعىن،
كوڭىلگە سىيلاپ گۇل باعىن.
كۇندەردى ءتىزىپ نوقتالاپ،
باراسىڭ قايدا، جىلدارىم.

شىرقالدى تالاي قىردا ءانىم
سەزىمدى سۇلۋ جىرلادىم.
تاۋەلدى قىلىپ ۋاقىتقا،
اسىقتىڭ قايدا، جىلدارىم.

بىلسەم دە الدا سىن بارىن،
اتىمنىڭ باسىن بۇرمادىم.
مەزەتەر بولىپ مەزگىلدە،
زۋلاپ ءبىر جاتىر جىلدارىم.

الدىدان كۇتىپ ءبىر باعىن،
اڭداماي توردى قۇرعانىن،
الاڭ كۇن كەشىپ جالعاندا،
اعىپ ءبىر جاتىر جىلدارىم.

جۇرەكتىڭ ءۇنىن تىڭدادىم،
مايىستىم، بىراق سىنبادىم.
ماقامىن سالىپ مينۋتتىڭ،
ءوتىپ ءبىر جاتىر جىلدارىم.

بىلەمىن قايعى، مۇڭ بارىن،
جابىرقاۋ سودان ءجۇر جانىم.
ساعات بوپ، اي بوپ جيىلىپ،
جىلجىپ ءبىر جاتىر جىلدارىم.

شارىقتاپ جۇرسە مىڭ دارىن،
شىقپادى بالكىم شىڭعا ارىن.
ازعانتاي مىنا عۇمىردا،
ابىروي بەرشى، جىلدارىم!

انا تىلگە اراشا...

(نەمەسە قازاق قىزدارىنا بازىنا)

اينالايىن، قىزدارىم،
بالالارىم،
سالماق سالدى دەمەڭدەر ساناعا مىڭ.
ايتايىن دەپ قولىما قالام الدىم،
كوڭىلىمدە ايىقپاس نالا بارىن.

كوكسەگەنىڭ بولدى ما تابىس، پايدا.
ءسوز بەن ءىسىڭ بۇگىندە قابىسپاي ما؟!
ەركىندىك اپ، ەڭسەنى تىكتەگەندە،
نايزاعايداي كەشەگى نامىس قايدا؟!

جىگىتتەردىڭ قۇياتىن جىگەرىنە وت،
ارۋلاردىڭ تىلسىمى، بىلەرى كوپ.
قازاق قىزى قاشاننان جۇرمەپ پە ەدى.
ەرمەن قاتار  وتاننىڭ تىرەگى بوپ!

كىمنەن ەندى سۇرايمىن حاقتىڭ قۇنىن،
قاڭسىعىنا بىرەۋدىڭ قاقتىڭ كۇلىم.
دارۋىشتەي دارىپتەپ نە كورىندى،
وزگە عۇرىپ،
بوتەن سالت،
جاتتىڭ ءتىلىن؟!

جۇرت ەدىك قوي تاريحىن تاپسىرلەگەن،
سان عاسىرلار كۇن كەشتىك داستۇرمەنەن.
ءوزىڭ كەرەك قىلماعان انا ءتىلى،
كەرەك پە ەكەن بالاڭا ەس كىرمەگەن؟!

امال قۇرىپ، كەتتى عوي باستان ايلا،
اتا-بابا نازاسى جاسقاماي ما؟
سۇرىپتالعان سان عاسىر اسەم ءتىلدى،
كۇرەسىنگە ۇرپاعىڭ تاستاماي ما؟!

بازىنام بار ايتاتىن ساعان دەگەن،
كىم ەدىم دەپ كەلەشەك عالامعا ەنەم؟
اماناتىن اناڭنىن مانسۇقتاماي،
ءوز تىلىڭدە سويلەسشى بالاڭمەنەن؟!

وزگەشەلەۋ وزىڭە قۇردىڭ با الەم،
تىرلىگىڭنەن كەتپەدى-اۋ ءبىر دۇربەلەڭ.
جارىعىم-اۋ، قازاقشا سويلەسسەڭشى،
اعايىنمەن،
كورشىڭمەن،
قۇربىڭمەنەن!

جەرىمدە ەگەس باستالعان،
تورىمدە ەگەس،
ار-شىڭىنان ايتەۋىر كورىنبە كەش،
انا ءتىلى – ءانانىڭ اق سۇتىندە،
انا ءتىلى – اتانىڭ بەلىندە ەمەس!

كوكتەم

جاڭارادى دۇنيە،
كونەرەدى،
مىنە، تاعى اق جاڭبىر سەبەلەدى.
ەسىگىمنەن ەندى كەپ كوكتەم-ارۋ،
تاعدىرىما، بەيمالىم، نە بەرەدى؟!

كوكتەم كەلىپ، دالاما شۋاق كىردى،
اق كورپەسىن ۇستىنەن لاقتىردى،
نە بەرەدى بۇل كوكتەم،
نە بەرەدى؟
كوكەيىمدە كومەسكى سۇراق تۇردى..

كولبەۋلەپ كوڭىلدەگى بوتەن ويدى،
كۇننىڭ نۇرى توبەڭنەن توپەلەيدى.
كەۋدەڭە قوناقتاعان ءۇمىت-ساۋلە،
بۋالدىر بولاشاققا  جەتەلەيدى.

تاعدىردىڭ بۇزىپ-جارىپ بوگەتىن كەي،
توڭ بولعان بەرىشتەردى سوگەتىندەي.
ايازدان السىرەگەن سەلكەۋ سەنىم،
كوكتەمدە قايتا تۇلەپ كەلەتىندەي.

ارىلىپ كوكتەم سايىن كۇيدەن كۇپتى،
جابىققان جانىم بۇگىن ۇيدەن شىقتى.
قىستان سوڭ جاڭا ءومىردى كۇتەتۇعىن،
پەندەنىڭ ادەتى عوي ۇيرەنشىكتى.

كوكتەممەن كەلەدى دەپ تىمىق كەرىم،
ەجەلدەن وت پەن سۋدا شىنىقتى ەلىم،
مەنى قويشى،
ەي، كوكتەم،
وتىنەمىن،
حالقىمنىڭ اقتاي كورشى ۇمىتتەرىن!

قۋات قايرانباەۆ

Abai.kz