Sudyng sapasy últ densaulyghyna qalay әser etedi: mamandar ne deydi?

Maqala Coral Club kompaniyasynyng wellness-eksperti, nevropatolog-dәriger Nazira Erkebaevanyng pikiri negizinde dayyndaldy
Su men densaulyq: ghylym dәleldegen baylanys
Dýniyejýzilik densaulyq saqtau úiymynyng (DDSÚ) derekterine sýiensek, damu ýstindegi elderdegi júqpaly aurulardyng 80%-gha juyghy sapasyz auyz su tútynuymen baylanysty. Su – aghzanyng barlyq negizgi jýielerine, sonyng ishinde asqorytu, jýike jәne endokrindik jýielerge tikeley әser etedi.
Environmental Health Perspectives ghylymy jurnalynda jariyalanghan zertteu nәtiyjesi boyynsha, sudyng qúramyndaghy trigalometandar (hlorlau kezinde týziletin qosalqy ónimder) quyq qaterli isigine shaldyghu qaupin 18–27%-gha deyin arttyruy mýmkin.
Nazira Erkebaevanyng aituynsha:
«Su – aghzadaghy jylu almasu (termoregulyasiya), as qorytu, my júmysy jәne toksinderdi shygharuda basty ról atqarady. Biraq sudyng bәri birdey paydaly emes. Shynayy qauipsiz su – búl tek himiyalyq túrghydan tazartylghan emes, sonymen qatar aghzagha qajet miyneraldarmen biologiyalyq túrghydan bayytylghan su».
Negizgi qauip: sudyng qúramynda ne jasyrynuy mýmkin?
Syrt kózge taza kórinetin su — әrdayym qauipsiz bola bermeydi. Onyng qúramynda adam densaulyghyna ziyan keltiretin jasyryn qauipter boluy mýmkin:
- Hlor – organikalyq zattarmen әrekettesip, kanserogendi trigalometandardy týzui mýmkin;
- Auyr metaldar – qorghasyn men kadmiy siyaqty metaldar bauyr men býirek qyzmetin búzyp, úzaq uaqyt boyy әser etse, tanymdyq funksiyalargha keri yqpal etedi (Zhang et al., 2021, Science of The Total Environment);
- Bakteriyalar men virustar – ótkir ulanu, ish ótu (diareya), teri aurulary men sozylmaly qabynu prosesterin tuyndatuy mýmkin.
Qalalardaghy su sapasy qanday?
Kóp jaghdayda qalalyq su ortalyqtandyrylghan tazartudan ótse de, ol eski qúbyrlar arqyly qayta lastanuy mýmkin. Múnday jýielerde túnba, tot, bakteriyalar men túzdar sudyng sapasyn nasharlatyp, bizge kәdimgi kran arqyly kelip týsedi. Sondyqtan, maman ýy jaghdayynda sudy qosymsha tazartudy úsynady.
Nelikten tek taza emes, «tiri» su ishu manyzdy?
Tolyghymen miyneralsyzdandyrylghan nemese tym qatty sýzilgen su aghzadan paydaly miyneraldardy shayyp shygharyp, qyshqyl-siltilik tepe-tendikti búzuy jәne zat almasu ýderisterin bayaulatuy mýmkin.
«IYdeal auyz su — qúramynda magniy, kalisiy, kaliy jәne basqa da mikroelementteri bar, qúrylymy tabighy әri aghzagha jenil sinetin su boluy kerek», — deydi maman. «Coral Club-ta biz auyz sugha Coral-Mine siyaqty miyneraldy keshenderdi qosyp tútynudy úsynamyz», — dep tolyqtyrdy Nazira Erkebaeva.
Su terige, immuniytetke jәne gormondargha qalay әser etedi?
Aghzada su jetispese:
- asqazan-ishek jolynda qorghanysh silemey qabatynyng týzilui azayady;
- býirekýsti bezi men qalqansha bezding júmysy nasharlaydy;
- teri serpimdiligi (turgory) tómendep, sozylmaly sharshau men ferment týziluining búzyluy bayqalady.
Ár adam ýshin qoljetimdi qarapayym sheshimder:
- Filitr-qúmyralar, portativti jýieler men kómir sýzgileri;
- Miyneralizatorlar (mysaly, Coral-Mine sashesi);
- Sapar kezinde — bótelkedegi nemese qaynatylghan su;
- Ystyqta jәne fizikalyq jýktemede — elektrolittik qospalar.
Qorytyndy: su — búl mәdeniyet pen jauapkershilik
Mamannyng aituynsha:
«Biz su ishudi jii úmytyp, onyng ornyn kofe ne tәtti susyndarmen toltyrugha tyrysamyz. Alayda kýnine 1 kg salmaqqa 30 ml su ishu — sәn emes, búl óz densaulyghyna degen bazalyq jauapkershilik».
Sudyng sapasy — búl tek tehnologiya mәselesi emes, búl әdet pen sana mәselesi. Su — bolashaq úrpaqtyng densaulyghyn qalyptastyrady, al onyng sapasyna salynghan әr investisiya — últtyng densaulyghyna salynghan investisiya.
Abai.kz