Keshe elimizge Týrkimenstan preziydenti Serdar Berdimúhamedov memlekettik saparmen keldi. Qúrmetti qonaqty preziydent Qasym-Jomart Toqaev әuejaydan kýtip aldy.

Al býgin Týrkimen basshysy Berdimúhamedovty Aqordada qarsy alyp, qos tarap memleketaralyq kelissózder ótkizdi.

Qasym-Jomart TOQAEV:

– Qúrmetti Preziydent Serdar Gurbangulyevich, Qazaqstan Respublikasyna memlekettik saparmen qosh keldiniz! Elimiz Týrikmenstandy strategiyalyq seriktes, bauyrlas memleket, eng jaqyn shekaralas kórshi sanaydy. Bizdi ghasyrlardan jalghasyp kele jatqan dostyq, ortaq tariyh, til men mәdeniyet biriktiredi. Memleketterimiz arasyndaghy sauda-sattyq, ekonomikalyq yqpaldastyqtyng basqa da týrleri jәne mәdeniy-gumanitarlyq baylanystar qarqyndy damyp keledi. Eki el seriktestigining auqymy men sapasyna kónilimiz tolady dep aitugha negiz bar. Búl yntymaqtastyq strategiyalyq sipatqa iye. Degenmen algha qadam basu qajet. Kýn tәrtibinde óte manyzdy mәseleler túr. Býgin olardyng sheshimin birlesip tabamyz dep oilaymyn, – dedi Qazaqstan Preziydenti.

Serdar BERDIMÚHAMEDOV:

– Qúrmetti Qasym-Jomart Kemelúly, eng aldymen, Qazaqstan Respublikasyna memlekettik saparmen keluge shaqyrghanynyzgha rizashylyq bildiremin. Qazaq jerinde kórsetken qonaqjaylyghynyz ben syi-qúrmetiniz ýshin Ózimning jәne delegasiya atynan alghys aitamyn. Sonday-aq Sizge týrikmen halqynyng Últ kóshbasshysy, qúrmetti Gurbanguly Myalikgulyevich Berdimúhamedovting sәlemi men izgi tilegin jetkizuge rúqsat etiniz. Býginde Týrikmenstan men Qazaqstannyng qarym-qatynasy dostyq, bauyrlastyq jәne tatu kórshilik qaghidattary negizinde damyp keledi. Ózara yqpaldastyghymyz sayasiy-diplomatiyalyq, sauda-ekonomikalyq jәne mәdeniy-gumanitarlyq salalardy qamtidy, – dedi Týrikmenstan Preziydenti.

QAZAQ-TÝRIKMEN QATYNASTARY

Qazaqstan men Týrikmenstan arasyndaghy diplomatiyalyq qatynastar 1992 jylghy 5 qazanda ornatylghan.

Qazaqstan Respublikasynyng Týrikmenstandaghy Tótenshe jәne Ókiletti Elshisi – N.A.Nogaev (2024 jylghy 20 mausymnan bastap).

Týrikmenstannyng Qazaqstan Respublikasyndaghy Tótenshe jәne Ókiletti Elshisi – B.D.Redjepov (2020 jylghy 31 jeltoqsannan bastap).

SAYaSY SALADAGhY ÓZARA IS-QIMYL

Qazaqstan men Týrikmenstan arasyndaghy qatynastar tәuelsizdik alghan sәtten bastap dostyq pen strategiyalyq әriptestik ruhynda damyp keledi. Ekijaqty yntymaqtastyqtyng sharttyq-qúqyqtyq bazasyn 81 qújat qúraydy.

Negizgileri:

– Yntymaqtastyqty odan әri damytu turaly deklarasiya (1997 jylghy 27 aqpan),

– Strategiyalyq әriptestik turaly shart (2017 jylghy 18 sәuir),

– Dostyq pen kópqyrly strategiyalyq әriptestikti nyghaytu turaly deklarasiya (2024 jylghy 10 qazan).

Qazaqstan men Týrikmenstan halyqaralyq úiymdar, eng aldymen BÚÚ, EQYÚ, TMD, EYÚ jәne basqa da formattar ayasynda ózara qoldau kórsetedi.

JOGhARY DENGEYDEGI SAPARLAR

2021 jylghy 24–25 qazan – Qazaqstan Preziydenti Q.Toqaevtyng Týrikmenstangha memlekettik sapary ótti. Sapar qorytyndysy boyynsha 20 qújatqa qol qoyyldy, onyng ishinde:

– Qazaqstan Respublikasy men Týrikmenstan arasyndaghy memlekettik shekarany delimitasiyalau jәne Kaspiy tenizindegi irgeles balyq aulau aimaqtaryn shekteu turaly shart;

– QR Ýkimeti men Týrikmenstan Ýkimeti arasyndaghy memlekettik shekara rejiymi turaly kelisim.

Sapar barysynda Memleket basshysy Týrikmenstannyng eng joghary memlekettik nagradasy – «Bitaraplyk» (Beytaraptyq) ordenimen marapattaldy.

2022 jylghy 15 qazan – Týrikmenstan Preziydenti S.Berdymúhamedovtyng Qazaqstangha memlekettik sapary ótti.

Sapar qorytyndysy boyynsha 13 qújatqa qol qoyyldy, onyng ishinde 2022–2024 jyldargha arnalghan QR Ýkimeti men Týrikmenstan Ýkimeti arasyndaghy keshendi yntymaqtastyq baghdarlamasy.

2024 jyl:

– 4–5 shilde – Týrikmenstan Halk Maslahatynyng Tóraghasy G.Berdymúhamedovtyng Astanagha ShYÚ-gha mýshe memleketter basshylary kenesine qatysu ýshin júmys sapary.

– 9 tamyz – Týrikmenstan Preziydenti S.Berdymúhamedovtyng Astanagha 6-shy Ortalyq Aziya memleketteri basshylarynyng konsulitativtik kezdesuine qatysu ýshin júmys sapary.

– 8 qyrkýiek – G.Berdymúhamedovtyng 5-shi Dýniyejýzilik kóshpendiler oiyndarynyng ashyluyna qatysu ýshin júmys sapary.

– 17 qyrkýiek – Týrikmenstan Preziydenti S.Berdymúhamedovtyng Astanada ótken «Ortalyq Aziya – Germaniya» ekinshi sammiytine qatysuy.

– 10–11 qazan – Qazaqstan Preziydenti Q.Toqaevtyng Týrikmenstangha resmy sapary. Memleket basshysy «Uaqyt pen órkeniyetter sabaqtastyghy – beybitshilik pen damudyng negizi» atty halyqaralyq forumgha da qatysty.

Sapar barysynda:

• dostyq pen kópqyrly strategiyalyq әriptestikti nyghaytu turaly deklarasiya;
• 2025–2027 jyldargha arnalghan dostyq pen kópqyrly strategiyalyq әriptestikti nyghaytu jónindegi keshendi baghdarlama;
• sayasat, kólik, energetika, auyl sharuashylyghy, shekara many yntymaqtastyghy, sport jәne turizm, bilim jәne mәdeniyet salalaryndaghy 21 qújatqa qol qoyyldy.

2025 jyl:

– 21–22 sәuir – Týrikmenstan Halk Maslahatynyng Tóraghasy G.Berdymúhamedovtyng Týrkistangha júmys sapary.

– 30 mamyr – Týrikmenstan Preziydenti S.Berdymúhamedovtyng Qazaqstangha «Ortalyq Aziya – Italiya» birinshi sammiytine qatysu ýshin júmys sapary. QR Preziydenti Q.Toqaevpen ekijaqty kezdesu ótti.

– 17 mausym – Týrikmenstan Preziydentining «Ortalyq Aziya – Qytay» ekinshi sammiytine qatysu ýshin júmys sapary.

– 5 tamyz – Qazaqstan Preziydenti Q.Toqaevtyng Týrikmenstangha (Avaza) BÚÚ-nyng tenizge shyghu mýmkindigi joq damushy memleketter jónindegi ýshinshi konferensiyasyna qatysu ýshin júmys sapary. Onda Ortalyq Aziya memleketteri basshylarynyng kezdesui ótti.

SAUDA-EKONOMIKALYQ YNTYMAQTASTYQ

2024 jyly Qazaqstan men Týrikmenstan arasyndaghy tauar ainalymy 555,7 mln AQSh dollaryn qúrady (eksport – 335 mln $, import – 220,7 mln $). Búl ótken jyldyng sәikes kezeninen 1,3% tómen (562,9 mln $).

2025 jyldyng qantar–qyrkýiek ailarynda:

– 363,6 mln $,

– búl ótken jylmen salystyrghanda 5,36% joghary.

MPK otyrystary túraqty týrde ótude. QR tarapynan teng tóragha – QR Premier-ministrining orynbasary, Ýkimet Apparaty basshysy G.Koyshybaev. Týrikmenstan tarapynan – Ministrler Kabiyneti tóraghasynyng orynbasary N.Attagulyev.

TRANSPORT JÁNE KOMMUNIKASIYaLAR

Eki el temirjol, avtomobili jәne su kóligi salasynda ózara tiyimdi jobalardy jýzege asyruda.

«Jetibay – Janaózen» avtojolynyng (73 km) rekonstruksiyasy ayaqtaldy. «Janaózen – Týrikmenstan shekarasy» uchaskesin jóndeu boyynsha qúrylys-montaj júmystary bastaldy.

Týrikmenstan «Týrikmenbashy – Garabogaz – Qazaqstan shekarasy» avtojolyn (225 km) jәne Garabogazkól shyghanaghy arqyly ótetin jana kópirding qúrylysyn bastady.

«Ashhabad–Almaty» jәne «Astana–Ashhabad» baghyttary boyynsha jolaushylar әue qatynasyn qayta qalpyna keltiru júmystary jýrip jatyr.

Qazaqstan Týrikmenstanmen birlesip «Týrghyndy – Gerat – Kandaghar – Spiyn-Boldak» temirjol jelisin salu boyynsha iri investisiyalyq jobany iske asyrugha mýddeli.

MÁDENIY-GUMANITARLYQ YNTYMAQTASTYQ

2024 jyly Ashhabadta Qúrmanghazy Saghyrbayúly men Abay Qúnanbayúlynyn, Astanada Mahtumqúly Fragy eskertkishteri ashyldy.

2025 jyl:

– 5 sәuir – Týrikmenstan delegasiyasy Aqtauda ótken «Aqtau – 2025 jylghy týrki dýniyesining mәdeny astanasy» ashylu rәsimine qatysty.

– 16–17 sәuir – Astanada II Ortalyq Aziya mediaforumy ótti, oghan Týrikmenstan BAQ ókilderi qatysty.

– 15 mamyr – Týrkistanda «Yasauy múrasy – uaqyt pen mәdeniyetter dialogynda: gumanistik baghdarlar jәne qazirgi syn-qaterler» atty halyqaralyq simpozium ótti, oghan týrikmen ghalymdary qatysty.

– 13–15 mamyr – Qazaqstan delegasiyasy (MKI, «Qazaq gazetteri», «Qazcontent») Ashhabadta ótken klimat ózgerisi jónindegi 7-shi Ortalyq Aziya konferensiyasyna qatysty.

– 20–22 mamyr – Almatyda III halyqaralyq studenttik teatr festivali «TYRKI DYNIYESI» ótti. Týrikmenstan «Ananyng ósiyeti» spektaklin úsyndy.

– 24 qazan – Ashhabadta Qazaqstan Respublikasynyng kýni jәne Abay Qúnanbayúlynyng 180 jyldyghyna oray D.Núrpeyisova atyndaghy qazaq últtyq aspaptar orkestrining konserti ótti.

Abai.kz