Europada Reseyding múzdatylghan aktivterining taghdyry sheshilude.

Qanday aktivter múzdatyldy? Olar qayda ornalasqan?

Reseyding ortalyq banky, sonday-aq kóptegen sarapshylar Batystyng Reseyding birneshe eldegi qolma-qol aqsha, obligasiyalar jәne aksiyalardy qosa alghanda, 300 milliard dollardan 350 milliard dollargha deyingi aktivterdi múzdatqanyn baghamdaydy.

Basqa ortalyq bankter siyaqty, Resey de altyn jәne valuta rezervterining bir bóligin negizgi valutalargha, altyngha jәne memlekettik obligasiyalargha investisiyalaydy.

Búl aktivterdi múzdatylghan jeke baylyqpen shatastyrmau kerek; Batys sanksiyalaghan kóptegen reseylik jeke túlghalar men kompaniyalardyng jeke menshigi, mysaly, jyljymaytyn mýlik nemese yahtalar da múzdatyldy.

EO búghattaghan Resey memlekettik aktivterining shamamen 185 milliard eurosy (215 milliard dollar) Brusselidegi ortalyq baghaly qaghazdardy saqtaushy Europalyq kliring jәne esep aiyrysu bankinde (Euroclear) saqtalghan, búl shamamen 210 milliard euronyng (244 milliard dollar) kóp bóligin qúraydy. Sebebi Reseyding valuta rezervterining aitarlyqtay bóligi sanksiyalargha deyin sol jerde saqtalghan.

Búl aktivterding kópshiligi 2022 jyldan beri ótelip, qolma-qol aqshagha ainaldyrylghan.

Reseyding Ortalyq banky múzdatylghan aktivterding egjey-tegjeyli sipattamasyn bergen joq.

EO úsynysy qanday? Beligiya ony nege qabyldamady?

Eurokomissiyanyng preziydenti Ursula fonder Lyayen 3 jeltoqsanda ótken baspasóz mәslihatynda Germaniya kansleri Fridrih Mers bastaghan EO úsynysy boyynsha Beligiyada saqtalghan 140 milliard euro (162 milliard dollar) reseyding memlekettik aktivterin «ótemaqy nesiyelerine» ainaldyru josparlanuda dep mәlimdedi.

Ol búl qarajatty tәrkileu emes, kerisinshe Ukrainagha berilgen nesie ekenin, ol tek Resey soghys shyghyndaryn tólegen kezde ghana qaytarylatynyn atap ótti.

EO elderi Ukrainanyng qorghanysyn qoldau ýshin múzdatylghan aktivterden (shamamen 210 milliard euro) payyzdardy paydalana bastady.

Halyqaralyq valuta qory (HVQ) Ukrainagha 2026 jәne 2027 jyldary 135 milliard euro (157 milliard dollar) qajet bolady dep esepteydi.

EO kóshbasshylary 18 jeltoqsanda Brusseli sammiytinde nesie jospary boyynsha dauys beredi dep kýtilude.

EO elderining kópshiligi búl úsynysty qoldaydy, biraq Beligiya oghan mýlde qarsy, sebebi ol EO-da múzdatylghan Resey aktivterining eng ýlken ýlesine iye.

Beligiya ýkimeti Reseyding halyqaralyq sotqa aryzdanuynan qorqady. әri búl qadam qysqa merzimdi beybitshilik perspektivalaryna qauip tóndiredi dep eskertedi.

Beligiyanyng syrtqy ister ministri Maksim Prevo: «Biz balama núsqa dayyndaudy, EO-qa naryqtan qaryz aludy jalghastyramyz», - dedi.

Eurokomissiya naqty sheshim úsynady dep kýtilude, biraq Prevo jobany «kónilden shyqpaydy» dep atady.

Ol búl tәuekel «Beligiyanyng bankrottyghyna әkelui mýmkin» ekenin aitty.

«Eger Resey sotqa berse, biz sózsiz útylyp, 200 milliard eurony (236 milliard dollar) qaytara almaymyz, búl bir jyldyq federaldy budjetke ten, yaghny Beligiya bankrotqa úshyraydy».

Beligiya premier-ministri Bart De Vever de Ursula fonder Leyenge hat jazyp, jospardy «týbegeyli qate» dep syngha aldy.

Europalyq kliringtik bank (EOB) ne deydi?

EOB bas diyrektory Valery Urbeyn de osynday pikirde.

De Vever nesie boyynsha tólemder nemese Resey sanksiyalary alynyp tastalghan jaghdayda tәuekelderdi bólisudi qamtamasyz etu ýshin basqa EO elderinen zandy týrde mindetteytin kepildikter alugha shaqyrdy.

Degenmen, búl óte qiyn dep sanalady, sebebi Europalyq Ortalyq bank múnday baghdarlamalar ýshin songhy shara retinde әreket ete almaytynyn mәlimdedi.

Germaniya kansleri Mers múzdatylghan aktivterdi paydalanu jaqsy núsqa dep sanaydy.

Ol búl qajettilikti «barghan sayyn shúghyl» dep sipattady jәne búl mәsele boyynsha kóshbasshylardy birlikke shaqyrdy.

«Ukrainagha bizding qoldauymyz qajet, al Reseyding shabuyldary kýsheyip keledi. Qys kele jatyr... Osyghan baylanysty biz EO ishinde konsensusqa qol jetkize alamyz dep ýmittenemin», - dedi.

Beligiyadaghy KU Leuven uniyversiytetining qarjy qúqyghy professory Virle Kolaertt BBC-ge Beligiyanyng alandaushylyghy oryndy dep sanaytynyn aitty.

Onyng pikirinshe «Europalyq kliringtik bankting Resey Ortalyq bankine súranys boyynsha qarajatty qaytaru turaly kelisimsharttyq mindettemesi bar, ol qazirgi uaqytta tek sanksiyalargha baylanysty oryndalmaydy».

Reseyding reaksiyasy?

Resey búl úsynysty qatty aiyptady.

Reseyding Agha bankiry jospar jýzege assa, EO 50 jyldyq sot isine tap bolatynyn aityp qorqytty.

Reseyding memlekettik VTB bankining tóraghasy Andrey Kostin múzdatylghan reseylik qarajatty Ukrainagha audaru qolaysyz ekenin mәlimdedi.

«Aqshamyzdy tәrkileuge keletin bolsaq, biz aqyrynda onsyz ómir sýre alamyz», - dedi ol, «biraq mәsele búl aqsha beybitshilik ýshin emes, soghys ýshin paydalanyluy mýmkin».

Syrtqy ister ministrligining ókili Mariya Zaharova әlemdik qarjy jýiesi Resey aktivterin tәrkileu nemese beru ýshin kez kelgen shara qoldanylsa, «saldaryn sezinetinin» eskertti.

Reseyding memlekettik BAQ-y RIA Reseyge batystyng 285 milliard dollarlyq tikeley sheteldik investisiyalary kek alu nysanasyna ainaluy mýmkin ekenin habarlady.

Abai.kz