Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamyn qúru 1989-1991 jyldardaghy últtyq qayta janghyru, «demokratiyalyq tolqyn» kezenine dóp keldi. Tap sol kezde Ýkimet mýsheleri de, Joghary Kenes deputattary da jýzege asyra almaytyn asa kýrdeli qoghamdyq isterdi «Qazaq tili» mýsheleri qolgha aldy jәne keybir úiymdar men jeke túlghalardyng kese-kóldeneng túrghanyna qaramastan, pәrmendi is-әreketterimen qoghamdyq sanadaghy qazaq tilining bolashaghyna degen senimsizdikting siresken senin qaqyrata jarghan olar «ә» degen kezde-aq birshama nәtiyjege qol jetkizdi.

Bizding oblysta qoghamnyng bastauysh úiymdaryn qúru isine joghary oqu oryndarynyng ghalym-ústazdary, jergilikti aqyn-jazushylar, jurnalister belsene aralasty. Olardyng ishinde Pavlodar pedagogika institutynyng Qazaq tili men әdebiyeti kafedrasy mengerushisi, filologiya ghylymynyng kandidaty, professor Ermek Ótebaev pen Pavlodar industrialdy instituty fizika kafedrasynyng dosenti,  tehnika ghylymdarynyng kandidaty Jenis Mardanovtyng enbekteri erekshe edi. (Endi ekeui de marqúm).

Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamyn qúru 1989-1991 jyldardaghy últtyq qayta janghyru, «demokratiyalyq tolqyn» kezenine dóp keldi. Tap sol kezde Ýkimet mýsheleri de, Joghary Kenes deputattary da jýzege asyra almaytyn asa kýrdeli qoghamdyq isterdi «Qazaq tili» mýsheleri qolgha aldy jәne keybir úiymdar men jeke túlghalardyng kese-kóldeneng túrghanyna qaramastan, pәrmendi is-әreketterimen qoghamdyq sanadaghy qazaq tilining bolashaghyna degen senimsizdikting siresken senin qaqyrata jarghan olar «ә» degen kezde-aq birshama nәtiyjege qol jetkizdi.

Bizding oblysta qoghamnyng bastauysh úiymdaryn qúru isine joghary oqu oryndarynyng ghalym-ústazdary, jergilikti aqyn-jazushylar, jurnalister belsene aralasty. Olardyng ishinde Pavlodar pedagogika institutynyng Qazaq tili men әdebiyeti kafedrasy mengerushisi, filologiya ghylymynyng kandidaty, professor Ermek Ótebaev pen Pavlodar industrialdy instituty fizika kafedrasynyng dosenti,  tehnika ghylymdarynyng kandidaty Jenis Mardanovtyng enbekteri erekshe edi. (Endi ekeui de marqúm).

Jenis Mardanov (1945-2001 j.j.) «Qazaq tilinin» oblystyq úiymy basqarmasynyng tóraghalyghyna 1990 jyly saylanghan son, qoghamdyq ispen ainalysugha birjolata bet búrdy. Sol jyldyng qazan aiynda ózining ynta-jigerining arqasynda úiymnyng ýni «Dauany» ashyp, 1995 jylgha deyin gazetting bas redaktory bolyp qyzmet etti.  Gazet materialdaryn súryptap redaksiyalauda Nәsipolla Esimov, Baytúyaq Janymbetov, Baqy Ábdiqadirov, Qayyr Jýnisqaliyev tәrizdi kәsiby jurnalister  de kóp enbek sinirdi.

Aqsu audanynyng әkimi Quat Esimhanov «Qazaq tili» qoghamyn qoldaumen qatar, últtyq qúndylyqtardy audanda qayta janghyrtugha airyqsha ýles qosty! Quat Esimhanúly Ermak qalasynyng atauy Aqsugha ózgertiluine, ataman Ermak mýsinining alynuyna, eldimekender men kóshe ataularynyng qazaqshalanuyna, qala men audanda qazaq mektepteri men alghashqy qazaq balabaqshasynyng ashyluyna, audan tarihyndaghy túnghysh qazaq gazeti «Aqjoldyn» jaryq kóruine, últtyq meyram «Nauryz» toyynyng sәn-saltanatpen ótuine, aitys ónerining jandanuyna tikeley yqpal etip, úiymdastyru isinde basty ról atqardy desek, artyq aitqandyq emes. Keyin ol J. Aymauytov atyndaghy oblystyq qazaq muzykaly drama teatrynyng materialdyq bazasynyng tolyghuyna qomaqty ýles qosty. Tipti ol Soltýstik Qazaqstan oblysy әkimining orynbasary bolyp istep jýrgen 2004 jyly «Ertis didary» gazetining redaktory, aqyn Arman Qanidyng 50 jyldyq mereytoyyna oray «Qazaq tili» qoghamynyng atynan jazghan bizding ótinish hatymyzdy qanaghattandyryp, «Qyzyl týnektegi aq búrqaq» jәne «Tamshylar» atty eki birdey jyr jinaghynyng Pavlodardaghy «EKO» baspasynan jaryq kóruine qarjylay demeushilik jasady!

Birqatar kәsiporyndar men mekemelerde «Qazaq tilinin» bastauysh úiymdaryn qúru mәselesin sondaghy til janashyrlarynyng ózderi qolgha aldy. Mysaly, sol jyldary 25 mynday júmysshy enbek etetin jәne olardyng edәuir bóligin qazaq jastary qúraytyn Pavlodar traktor zavody óndiristik birlestigining partiya úiymy hatshysy Mersalyq Tәlipov pen qyzmetkeri Biyeke Bolatov traktorjasaushylarmen Jenis Mardanovtyng kezdesuin úiymdastyryp, qoghamnyng bastauysh úiymyn qúrugha qoldau kórsetti.  Sonday-aq Aqsu ferroqorytpa zauytyndaghy qoghamnyng bastauysh úiymy, sol óndiris ornynyng júmysshysy Tóleubek Áytenovtyn yntasymen qúryldy. Últjandy, jigerli osy azamat kýni býginge deyin úiym tóraghasy qyzmetin abyroymen atqaruda. Múnday iygilikti ister Pavlodar aluminiy zauytynda (B. Ákimqúlov), «Ekibastúzenergo», «Ekibastúzkómir» jәne Tyng temirjoly Pavlodar bólimshesi (Á. Sarqynshaqov) óndiristik birlestikterinde de qolgha alyndy.

«Qazaq tili» qoghamynyng oblystyq úiymy qúrylghan alghashqy kezende oghan kóptegen memlekettik mekemeler, qoghamdyq úiymdar, tipti jeke túlghalar da materialdyq qarjylay kómek kórsetip, moralidyq qoldau da bildirdi. Mәselen, tek 1990 jyly ghana oblystyq úiym  qoryna kenes aqshasymen 150 myng som (rubli) kiris týsken. Onyng 70 myny oblystyq atqaru komiytetining budjettik qarjysynan bólinse, 24 myng 200 somy «Pulis» aksionerlik qoghamynan (basshysy Kenes Júmabekov) audaryldy. Qaladaghy basqa da óndiristik birlestikteri men kәsiporyndar da týrli kómek kórsetti. Qogham mýshelerining jarnasy 15,8 myng somdy, «Daua» gazetin satudan týsken qarjy 40 myng somdy qúrady.

Basylymnyng túsauy kesilgende KAMTS (Kommercheskaya assosiasiya po materialino-tehnicheskomu snabjenii) kәsiporny 30 myng som (basshysy Tileules Asayynov) audarghan. Osy tәrizdi mәrt jandardyng redaksiyagha ya úiymgha qarjylay, nemese materialdyq kómek kórsetuleri ol kezde siyrek kezdespeytin.

Oblystyq úiym 1991 jyly oblatkom esebinen eki jenil avtomobilige ie boldy. Sol jyldyng 16 qyrkýieginde jalpy paydaly aumaghy 265,4 m2, ortalyqtandyrylghan su, jylu jýieleri men sanitarlyq jýiesi qalypty júmys isteytin bir qabatty jayly ýidi oblystyq úiym túrmystyq qyzmet kórsetu fabrikasynan akt boyynsha tegin qabyldap alghan. Ertis ózeni jiyeginde ornalasqan ishi kirse shyqqysyz, on shaqty bólmeden túratyn, zaly men ashanasy da bar, ainalasy syrlanghan taqtay dualmen qorshalyp, aulasyna týrli aghashtar otyrghyzylyp, abattandyrylghan búl әsem ýy Pavlodar aluminiy zauytynyng iyeliginde bolypty. Kezinde búl ýige SSRO ýkimetining mýsheleri de toqtaghan desedi.

Oblystyq úiymgha memlekettik mekemelermen qatar qoghamdyq úiymdar da kense jihazdary men qúral-jabdyqtaryn, jýzdegen kitaptar tartu etti. Tipti jeke túlghalardyng ózderi ýy mýlikteri: qazaqy dóngelek stól, ydys-ayaqqa deyin syilady. Osynday zor qamqorlyqtyng nәtiyjesinde qysqa merzim ishinde oblystyq úiymnyng myqty materialdyq bazasy qúryldy. Oblystyq úiym janynan «Dәulet» jәne «Ermek» atty shaghyn kәsiporyndar ashylyp, júmys istedi.

Úiym basqarmasyna qazaq tiline baylanysty problemalar jóninde aqparattar jan-jaqtan qúiylyp jatty. Olardy sheshu joldary turaly úsynystardyng týrli núsqalary da, qazaq tilining mәrtebesin kóteru mәselesine qatysty tyng iydeyalar da aityldy. Búlardy mәjilisterde talqylap, dúrys sheshim shygharyp, tiyisti oryndardyng nazaryna úsynu úiym basshylyghynyng qúziretine jatty. Al, basqarma mýsheligine engen memlekettik organdardaghy joghary lauazym iyeleri júmys uaqytynda qyzmetterin qaldyryp, basqarma mәjilisterine qatysyp otyrdy.

Basqarmanyng sheshimderimen ózge mekemeler týgel oblystyq partiya komiyteti de sanasty. Elbasynyng ózi «Meni de «Qazaq tili» qoghamynyng bir mýshesi dep sanandar» degende, qoghamgha kim teris qarasyn?! Ras, shaghyn mekemelerding basshylary arasynda «Múnday qogham it ósirushilerde de bar» dep, qiyampúrys jauap bergender de úshyrasty. Biraq, bedeldi mekemelerding basshylary ýkimetting sayasatyn ayaqasty ete alghan joq. Audan basshylary jergilikti úiymdardyng ókilderi oblystyq qoghamnyng qúryltayyna, esep beru-saylau konferensiyalaryna, tipti kezekti jinalysyna qatysuy ýshin arnayy avtobustar bóldi.

Ótkizilgen sharalardyn, istelgen júmystardyng barlyghy jergilikti búqaralyq aqparat qúraldary arqyly júrtshylyqqa jariya etildi, iygi isteri ýnemi nasihattaldy. Sol kezdegi televiziya jәne radio habarlary jónindegi oblystyq komiytetting tóraghasy, «Qazaq tili» qoghamynyn  basqarma mýshesi Múrat Ábdirahmanov (oblystyq úiym basqarmasynyng qazirgi tóraghasy), televiziyanyng qazaq redaksiyasynyng bas redaktory, basqarma mýshesi Júmaseyit Bijanov, radionyng qazaq redaksiyasynyn  bas redaktory, basqarma mýshesi Ghaliya Baltabaeva, odan keyin osy qyzmette istegen Sosial Áytenov, oblystyq «Qyzyl tu» (qazir «Saryarqa samaly») gazetining redaktory, basqarma mýshesi Álghoja Múhamedjanov (marqúm) úiym basshylyghy men belsendilerine BAQ-ty paydalanuyna mol mýmkindik berdi.

Múnday asa qolayly jaghdayda, múnshalyqty kýsh-quatpen oblystyq úiymnyng júmys istemeui mýmkin emes edi! Býgingi kýnning mejesinen zer salghanda, qogham qúrylghan alghashqy jyldary tau qopararlyqtay qarqynmen telegey teniz is tyndyrdy.

Ekibastúz qalasynda «Qazaq tili» qoghamynyng dýniyege kelui qarsanynda Ghaliya Baltabaeva, Amangeldi Qantarbaev, Júmaghaly Qoghabaev, Dәmet Qarashasheva t.b. qúryluyna úitqy bolghan «Miras» últtyq ortalyghynyng júmys qarqyny odan әri óse týsti. Keyin búl ortalyq «Ata múra» dep ataldy.

Oblysta «Qazaq tili» qoghamynyng 11 audandyq, 2 qalalyq (Pavlodar, Ekibastúz) Ermak audandyq jәne qalalyq birikken úiymdary men 405 bastauysh úiymy júmys istedi. Olardyng 130-y kensharlarda, 214-i shaghyn auyldarda, qalghandary kәsiporyndarda, mekemelerde, oqu oryndarynda qúryldy.

Audandyq jәne qalalyq úiymdardyng tóraghalyghyna әr jyldary saylanghan Mýbarak Jamanbalinov (Ertis), Iliyas Ospanov, Zalmúqan Arynov,     (Aqsu), Alpysbes

Ádilhanúly (Bayanauyl), Júmaghaly Qoghabaev (Ekibastúz), Qayyr Ahmetov (May), Mәti Bahtiyarov (Jelezinka), Qaharman Zaghyt (Sharbaqty), Qanatbek Qúsayynov (Qashyr) syndy azamattar qogham júmysyn birden ýiirip әketti.

Soghys jәne enbek ardageri Qamantay Battalov aqsaqal qoghamdyq isti atqarugha kelgende bir ózi on adamgha tatityn. Ol 1989-1990 jyldary «demokratiyalyq tolqynmen» kózge týsken kópting biri emes, odan búryn da qazaq tilining taghdyr-talayy ýshin shama-sharqynsha kýresken sanauly azamattardyng biri edi. Kezinde onyng qazaq mektepterining problemalary jóninde jazghan haty obkomnyng burosynda talqylandy. Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamy Pavlodar oblystyq úiymynyng basqarma mýshesi, qazaq tilining asqan janashyry, últjandy azamat Qamantay Battalov dýniyeden óter kezinde «Qazaq tilin saqtandar» degen sózdi qaytalap aityp jatyp kóz júmdy.

Oblystyq «Qazaq tili» qoghamyna tauday ýles qosqanymen, júrtshylyqtyng nazaryna ilinbey tasada jýrgen til janashyrlarynyng biri  - belgili shejireshi, ghylym kandidaty Tileuken Ensebaev. Ol kogham  júmysyn ghylymy negizde jýrgizuge basa nazar audaryp, kóp enbektendi. «Daua» gazetinde 1990-jyldardyng bas kezinde oqyrmandardyng súranysyna say keletin tarihy problemalyq materialdardyng qomaqty bóligin dayyndaghan osy Tileuken Ensebaev edi. Ol ózi jinaghan jәne redaksiyagha týsken shejirelerdi, tarihy túlghalar jәne oqighalar turaly derekter men anyzdardy zerttep, bir izge týsirip jýieleude ter tóge enbektendi. Búl dýniyelerding bir bóligi «Dauagha» jariyalanyp, keyin Jenis Tilekening «Shejire» kitabyna endi. Orys, qazaq tilderinde birdey jazatyn Tileuken Ahmetúlynyng enbekteri basqa basylymdarda da jaryq kórdi. «Ertisting Pavlodar ónirining tarihy jónindegi ocherkteri» 2001 jyly qazaq jәne orys tilderinde kitap bolyp shyqty. Tókeng búl ónirding ejelgi zamannan beri qazaqtardyng atamekeni bolghanyn dәleldep, M.Gorbachev, A.Soljenisyn, V.Jirinovskiy tәrizdi sayasatshylardyng «Qazaqstannyng ontýstik ónirinen basqa jerlerining barlyghy Reseyding ejelgi jerleri edi...» degen topshylauymen «qarulanghan» jergilikti tarihshylargha toytarys berip keldi.

Kezinde aimaqtyq BAQ-ta jauapty qyzmet atqarghan  Ertisting Kereku ónirining maytalman jurnalisteri Sәken Shaymerdenov, Aytjan Bәdelhanov, Múhametjan Dәurenbekov, Álghoja Múhamedjanov, Sosial  Áytenov, Tóleubek Qonyrov, Baqyt Baymúratov, Qayyr Jýnisqaly qoghamnyng belsendi mýshelerining qatarynda bolyp, onyng basty-basty problemelary, baghyt-baghdary jóninde materialdardy gazet betterinde jii jariyalap jýrdi.  Qoghamgha Q.Sәtbaev qorynyng diyrektory Oralbek Qojanúly mýmkindiginshe qol úshyn berip otyrdy.

Qanapiya Asqarov,  Edige Qayyrbekov, Erkin Bayandiyn, Temirbolat Daykenov, Teliman Aytqaziyn, Oljabay Jarmakiyn, Qabyken Júmabekov, Qaratay Qonqaev, Qayrat Ábenov, Baqyt Saghyndyqov, Migraj Saghidulliyn, Kókish Ámirjanov, Rәshit Sәbitov, Qúdaybergen Pishenbaev,  Qayyrken Sharipov, Toghaybay Kentaev, Qaharman Núrtaza tәrizdi últjandy azamattar, Baqyt Sýbekova, Zәru Ibraeva, Zәra Qojahmetova, Sara Erdenova, Qaziza Nauryzbaeva syndy ardager ústazdar men til janashyrlary qogham qúrylghannan beri onyng jýgin birlese kóterdi.  Pavlodar qalasyndaghy oqu oryndarynda Aydarghazy Mәkeshev, temirjol salasynda Quandyq Bayaziyt qogham júmystaryn belsendilikpen atqardy.

Qazaq tili  men últtyq ónerding órken jangyna   eleuli ýles  qosqan ózge últ ókilderinen oblystyq  úiymnyng basqarma mýshesi Vasiliy Iliushenkonyn, Ekibastúz qalasyndaghy «Atamúra»  mәdeny ortalyghynyng diyrektory Aleksandr Vereshaktyn, Pavlodar innovasiyalyq uniyversiytetining professory Vladimir Shnayderdin esimderin erekshe atar edik.

Oblystyq «Qazaq tili» qoghamy Kishi Assambleyamen (Q. Dәrjúmanov), músylman әielderi Ligasynyng oblystyq úiymymen (Z. Qojahmetova) yntymaqtasa júmys atqardy. «Azat» qozghalysynyng oblystyq bólimshesimen birlesip 1992 jyly Ermak qalasyndaghy Ermak eskertkishin aldyrtugha, «Nevada-Semey» qozghalysynyng jergilikti bólimshesimen tize qosyp Semey yadrolyq poligonynda synaqtar ótkizuge qarsy narazylyq mitingilerin úiymdastyrugha belsene aralasty. Ermak qalasynyng atauy Aqsu degen ataugha ózgertiluine, oblys ortalyghyndaghy, qalalaryndaghy otarshyl sayasatty dәripteytin jarnama ispettes kóshe ataularynyng Tәuelsiz Qazaqstannyng mәrtebesine layyqty ataularmen auystyryluyna oblystyq úiym mýsheleri de at salysyp, zor ýles qosty. Sonymen qatar, oblystyq úiym mýsheleri qazaq tilindegi merzimdi baspasóz ónimderine júrtshylyqtyng jazyluyn úiymdastyru, Metallurgter mәdeniyet sarayynda Abylay han bastaghan halyq kaharmandarynyng erlik isterin beyneleytin kórinisterdi sahnalau tәrizdi tikeley óz mindetine jatpaytyn iygi istermen de ainalysty.

Degenmen, til mәselesine baylanysty birtalay isterdi jýzege asyru 1993 jyldan bastap janadan qúrylghan Tilder jónindegi respublikalyq komiytetke, odan keyin Aqparat jәne qoghamdyq kelisim ministrligining til bólimine jýktelgen son, memlekettik organdar tarapynan «Qazaq tili» qoghamyna degen qamqorlyq sayabyrsydy jәne «Qazaq tilinin» qoghamdyq ómirimizdegi róli birte-birte tómendey týsti. Júrtshylyqtyng qoghamdyq iske degen ynta-yqylasy da bәseng tartyp, «demokratiyalyq tolqyn» basyldy. Respublikanyng ontýstik jәne batys oblystaryna qaraghanda tilge qatysty kóptegen problemalar sheshimin tappaghan Pavlodar oblysynda da osynday jaghday oryn aldy. Endi kóp qarajat tileytin ýlken sharalardy oblystyq úiymnyng jýzege asyruy neghaybyl edi.

Keyingi «qarjysyz» tóraghalar Sәrsenbay Shektibaydyng kezinde «Til óneri» halyq uniyversiytetin, Ersayyn Bimaghanovtyng túsynda úiymnyng jana basylymy «Ertis didaryn» ashugha qol jetkizui oblystyq «Qazaq tili» qoghamynyng ýlken jetistikteri dep sanaugha bolady. 1999 jyldyng 30 jeltoqsanynda №1 sany jaryq kórgen búl gazetting de Ertisting Pavlodar ónirinde qazaq tilining memlekettik mәrtebesining kóterile týsuine jәne últtyq sana-sezimning jogharylay týsuine birshama yqpal etti.

Oblys әkimderi Ghalymjan Jakiyanov, Danial Ahmetov, Qayrat Núrpeyisovtyng sheshimimen qabyldanyp, júmys istegen oblystyq «Altyn til», «Ana tili» tilderdi qoldanu men damytudyng oblystyq baghdarlamalary jәne baghdarlama ayasynda әr aidyng birinshi sәrsenbi kýni ótkiziletin «Memlekettik tilde sóileu - azamattyq paryzymyz» aksiyasy memlekettik tilding órisin keneytuge aitarlyqtay yqpal etti. Aksiyany ótkizuge memlekettik organdarmen qatar «Qazaq tili» qoghamynyng oblystyq úiymy, sol tәrizdi basqa da qoghamdyq úiymdar men oqymysty mamandar da atsalysty.   Ásirese S.Torayghyrov atyndaghy Pavlodar memlekettik uniyversiyteti, onyng rektory Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamynyng viyse-preziydenti Erlan Múhtarúly Aryn basqarghan ghalymdardyng tariyh, mәdeniyet salalarynda, til maydanynda atqarghan enbegi úlan-ghayyr.

Al qúramy M. Ábdirahmanov (komissiya tóraghasynyng orynbasary), A.Taygulliyn, PMU-dyng professorlary Q. Jýsipov pen E.Júmataeva, sonday-aq Q. Álibaev, A. Bahriydenova, S.Elikbay, E.Raqymjanov tәrizdi bilikti mamandarmen jasaqtalghan «Oqushylardyng memlekettik til bilimining dengeyine jәne mektepterdegi qazaq tili múghalimderining sapalyq qúramyna baqylau jasaytyn qoghamdyq komissiya» birshama tynghylyqty ister atqardy.

Oblys tilderdi damytu qoghamdyq Qory qúrylyp, onyng atqarushy diyrektory qyzmetine jigerli basshy Shәkәrimov Qabidolla Núrseyitúlynyn taghayyndaluy tildi damytu baghyttandaghy iygilikti isterding bastaluyna yqpal etti. Qor qarjysy esebinen qazaq tilin ýirenushilerge, memlekettik tilde is jýrgizushilerge, audarmashylargha asa qajetti oqulyqtar men sózdikter, balalargha arnalghan ólender men ertegiler jinaghy jaryq kórdi; orta mektepter oqushylary arasynda «Abay oqulary» ótkizilip, bayqaudyng jenimpazdary men jýldegerleri úly aqynnyng tughan jerine sayahat jasady. Qor «Áy, jaraysyn» konkurstaryn ótkizuge demeushilik kórsetti. «Ertis didary» gazetin aiyna 2 ret shygharugha jetkilikti mólsherde qarjy audardy. Sonymen qatar, tәuelsizdikting 10 jyldyq mereytoyy qarsanynda «Ertis didarynyn» tilshisi, kýresker aqyn Arman Qanidyng «Ar aldynda» atty túnghysh jyr jinaghynyng 1 myng danamen «EKO» baspasynan jaryqqa shyghuyna qoldau kórsetti.

Ana tilimizge sharapaty tiyer osynday ýlkendi-kishili sharalardyng jýzege asuyna «Qazaq tili» qoghamynyng oblystyq úiymy kóshbastaushy bolmasa da, atsalysqany anyq.

2001 jyldyng mausym aiynda basqarma men alqa qúramynda ózgerister engizilip, Múrat Ábdirahmanov tóragha qyzmetine bekitildi.  2003 jyly «Qazaq tili» qoghamy janynan  til mamandarynyng biliktiligin jetildiru ortalyghy (diyrektory Toghaybay Kentaev) ashylyp, memlekettik jәne memlekettik emes mekemelerding 350-den asa audarmashysy men til mamanyn kurstyq dayyndyqtan  ótkizip, arnayy kuәlik berdi.

Kursta Pavlodar qalasy joghary oqu oryndarynyng ghalym-ústazdary Oljabay Jarmakiyn, Aytmúhambet Túryshev, Jaqsybay Sarbalaev, Ayman Zeynullina, Ryskýl Shakaman, Beken Saghyndyqúly jәne memlekettik organdardaghy bilikti til mamandary Uliyan Maqúl, Sholpan Kinjikova syndy óz isining sheberleri dәris berdi. Tyndaushylargha audarma teoriyasy men praktikasy, til mәdeniyeti, oqytu teoriyasy men әdistemesi, kompiuterdi iygertu negizderi boyynsha dәrister «Qazaq tili» qoghamy janynan  arnayy jabdyqtalghan kabiynette ótkizildi. ( M. Qayyrbaev k-si, 32 ýi,  № 12 kabiynet, tel: 32-18-19).

Gýlnar Sәduova (Aluminiy zauyty), Sholpan Kinjikova (oblystyq qarjy departamenti) tәrizdi mamandardyng qazaq tilining órisin keneytuge, «Qazaq tili» qoghamy úiymdarynyng júmystaryn úiymdastyrugha baylanysty ozyq is-sharalary jinaqtalyp, tiyisti mekemelerge, qazaq tilin oqyp-ýirenudi maqsat tútqan qyzmetkerlerge ýlgi retinde taratyldy.

Oblysymyzdyng qúrylghanyna 70 jyl tolghan mereyli jylynda qalamyzdaghy әsem ghimarattardyng biri - «Dostyq ýiinen» «Qazaq tili» qoghamyna da oryn bólindi.

Úiymnyng «Ertis didary» gazetinde (redaktory Arman Qaniy) til problemalary, onomastika men toponimiya mәseleleri, qazaq balabaqshalary men mektepteri jaghdayy jónindegi materialdar údayy jariya etilude.  Memleketimizding til sayasatyna baylanysty pikirtalas tudyrmaqshy  bolghan keybir tәuelsiz búqaralyq aqparat qúraldarynyng teris әreketine gazet arqyly dúrys jauap berilude.  Til mәselelerimen qatar oblystyng mәdeny ómirin kórsetetin maqalalar toptamalary da jariyalanuda. Mәselen, akademikter Qanysh Sәtbaevtyng 105 jyldyq, Álkey Marghúlannyng 100 jyldyq mereytoyyna, sonday-aq ghúlama ghalym Mәshhýr Jýsip Kópeyúlynyng 150 jyldyq mereytoyyna oray jariyalanymdar toptamalary jaryq kórdi.

Oblys tilderdi damytu jónindegi basqarmasy (bastyghy Talghat Ábilqasymov) qúrylghannan beri oblystyq «Qazaq tili» qoghamyna jәne onyng «Ertis didary» gazetine qoldau kórsetude. Sonyng nәtiyjesinde qogham mýsheleri memlekettik til jónindegi  komissiyalar qúramyna enip, aksiyalar ótkizuge, jinalystarda keleli mәselelerdi talqylauda belsendilik kórsetude. Gazetti kólemin úlghaytyp, aiyna bir ret jýieli shygharyp túrugha qol jetkizildi, basylymnyng http://ertisdidary.ucoz.kz/ sayty ashylyp, respublikagha, tipti shetelderge de tanyla bastady. Sayt biyl baspasóz qarsanynda Mәdeniyet jәne aqparat ministrligining Til komiyteti úiymdastyrghan «Memlekettik til jәne búqaralyq aqparat qúraldary» atty respublikalyq konkursta III oryn aldy. Ayta ketetin jayt, I jәne II oryndargha layyqty júmystar joq dep tanyldy. Gazette qalalar men audan kóshelerindegi bilbordtardy, ghimarattardaghy  jarnamalar men mandaysha jazularyn  dúrys resimdeu mәselelerine arnalghan arnayy bet ashyldy.

Oblys tilderdi damytu jónindegi basqarmasymen birlese atqarghan nәtiyjeli isterimizding qataryna  ólke audandary men qalalary jastarynyng «Áy, jaraysyn!» óner sayysyn  keltiruge bolady. Búnday sayystar ózge últ ókilderi jastarynyng qazaq tili men ónerine degen qyzyghushylyghyn oyatyp, qúshtarlyghyn arttyrugha septigin tiygizdi. Múnyng ózi memlekettik tildi mengeru barysynda útymdy tәsilge ainaldy.

«Qazaq tili» qoghamy oblys Tilderdi damytu basqarmasy janynan ashylghan «Ana tili» ortalyghymen de (diyrektory Joldybay Jәminov) yntymaqtasa júmys isteude.  Oblys «Shanyraq» mәdeny ortalyghymen (diyrektory Ermúrat  Tilegenov) birlese jýrgizgen is-sharalarymyzdan ghúlama ghalym Álkey Marghúlannyng tughanyna 100 jyl toluyna, dala danasy Mәshhýr Jýsip Kópeyúlynyng tughanyna 150 jyl toluyna  arnalghan mereytoylarda Pavlodar qalasy jәne Bayanauylda ótken respublikalyq aqyndar aitysyn  ataugha bolady. Qogham belsendileri  S.Torayghyrov atyndaghy oblystyq әmbebap kitaphanada  (diyrektory Mayya Jiyenbaeva) qazaq tili mәseleleri boyynsha «Til mәdeniyeti» uniyversiytetining (jýrgizushi Nazym Shaykenova) júmysyna da qatysuda.

Oblys әkimi Baqytjan Saghyntaev memlekettik tilding ónirde damuyna airyqsha nazar audaruda. Kadrlardy tilge ýiretuge arnalghan arnayy kurstar ashyluy men qazaq tilinde tәrbie beretin balabaqshalardyng ashyluyna qajetti mýmkindikter tudyrylyp, tiyisti jaghday jasaluyna da kónil bólude. Juyrda memlekettik tildi damytu mәselesi jóninde kenes ótkizip, qala jәne audan әkimderinin, sonday-aq keybir vedomstvolar basshylarynyng is jýrgizudi qazaq tiline kóshiru boyynsha atqarghan is-sharalary jóninde esebin tikeley ózi tyndap, tiyisti sheshimder qabyldady.  «Qazaq tili» qoghamynyng 20 jyldyq mereytoyy qarsanynda oblystyq úiym tóraghasy M. Ábdirahmanovty qabyldap, birshama mәselelerding ong sheshiluine de yqpal etti.

Sonymen qatar, oblys basshysy mәdeniyet pen óner salalaryn da nazarda ústauda. Konstitusiya kýni merekesi qarsanynda oblystyng mәdeniyet jәne óner salalarynyng damuyna qosqan jeke ýlesi men mәdeny әleuetti nyghaytugha baghyttalghan jemisti enbegi ýshin shygharmashyl ziyalylardyng bir tobyn  әkim granttarymen marapattady.

Biyldyng ózinde tikeley oblys әkimining múryndyq boluymen oblys aqyndarynyng «Nauryz» aitysy jәne Konstitusiya kýni merekesine oray «Azamatpyn. Erkinmin. Eriktimin...» atty aimaqtyq aqyndar aitysy ótkizildi jәne osy mәdeny sharalardy Baqytjan Ábdirúlynyng ózi kórip tamashalady.

Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamy oblystyq úiymy mýsheleri Elbasymyzdyng «Qazaqstannyng bolashaghy - qazaq tilinde» degen qaghidatyn berik ústanyp, oblys әkimining tilderdi damytugha arnalghan kezekti baghdarlamasyn jýzege asyruda nәtiyjeli enbek ete beredi dep bilemiz.

Múrat Ábdirahmanov,

Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamy

Pavlodar oblystyq úiymynyng Basqarmasy tóraghasy