Bayjan Dubay. Qytay qazaqtyng namysyn jyrta ma, әlde ishten qúrta ma?
Ontýstik Koreyanyng Goyang-Sity qalasynda auyr atletikadan әlem chempionaty ótip jatyr. Jankýier qauym osy dodada Qazaqstannyng namysyn jyrtyp, jýzden jýirik shyqqan Zýlfiya Chinshanlonyng altyn medali jenip alghanynan habardar bolar. Keshe Preziydent Núrsúltan Nazarbaev jedelhat arqyly ony jenisimen qúttyqtap, altyn medalin tәuelsizdik merekesine tartu dep qabyldaytynyn bildiripti. Jón-aq.
Búl dýbirli dodagha barlyq memleketter ýlken dayyndyqpen kelgen. Qazaqstan auyr atletterining bas bapkeri Aleksey Ny jarystan eki altynmen oralamyz degen bolatyn. Senim artqan sportshynyng biri Chinshanlo edi. Ol ýmitti aqtady. Onyng ýstine Zýlifiya Chinshanlonyng esimi Ginnesting rekordtar kitabyna jazylatyn boldy. Óitkeni ol bar bolghany 16 jasynda әlem chempiony atanyp, búghan deyingi rekordsmen, «erke bala» atanyp elge sýikimi ketinkirep jýrgen Iliya Iliinning jetistigin basyp ozdy. 53 kelige deyingi salmaq dәrejesinde Zýlfiya Chinshanlo qytay qyzy Chen Syaotindi útyp jenis túghyryna kóterildi. Júlqa kóterude 5 keli útylyp túrghanymen serpe kóterude qytay sportshysyn bir kelige basyp ozdy. Jalpy esep 219 keli.
Ontýstik Koreyanyng Goyang-Sity qalasynda auyr atletikadan әlem chempionaty ótip jatyr. Jankýier qauym osy dodada Qazaqstannyng namysyn jyrtyp, jýzden jýirik shyqqan Zýlfiya Chinshanlonyng altyn medali jenip alghanynan habardar bolar. Keshe Preziydent Núrsúltan Nazarbaev jedelhat arqyly ony jenisimen qúttyqtap, altyn medalin tәuelsizdik merekesine tartu dep qabyldaytynyn bildiripti. Jón-aq.
Búl dýbirli dodagha barlyq memleketter ýlken dayyndyqpen kelgen. Qazaqstan auyr atletterining bas bapkeri Aleksey Ny jarystan eki altynmen oralamyz degen bolatyn. Senim artqan sportshynyng biri Chinshanlo edi. Ol ýmitti aqtady. Onyng ýstine Zýlifiya Chinshanlonyng esimi Ginnesting rekordtar kitabyna jazylatyn boldy. Óitkeni ol bar bolghany 16 jasynda әlem chempiony atanyp, búghan deyingi rekordsmen, «erke bala» atanyp elge sýikimi ketinkirep jýrgen Iliya Iliinning jetistigin basyp ozdy. 53 kelige deyingi salmaq dәrejesinde Zýlfiya Chinshanlo qytay qyzy Chen Syaotindi útyp jenis túghyryna kóterildi. Júlqa kóterude 5 keli útylyp túrghanymen serpe kóterude qytay sportshysyn bir kelige basyp ozdy. Jalpy esep 219 keli.
Jaraysyn, Zýlifiya, jaraysyn! Qútty bolsyn! Bәigening bәsining emes, danqynyng dabyry ýlken. Bizge altyn kerek, ataq kerek. Keregimizdi berdin, kelesheging kemel bolsyn! Bizge qajetti jenisti kim syilasa da bәribir. Ol Iliya ma, Zýlfiya ma manyzdy emes. Manyzdysy jenis. Biraq, jenisten da manyzdy bir mәsele bar. Ol últtyq qauipsizdik. Búl turaly aitpay ketu auyr kýnә sekildi. Sportqa últtyq qauipsizdikting qatysy qansha dersiz, tyndanyz, endeshe.
Zýlfiya Chinshanlo degen qay últtyng ókili dep oilaysyz? 2005 jyly elimizding Auyr atletika federasiyasynan bir top maman Qytaydyng auyr atletikadan ótip jatqan últtyq olimpiada oiyndaryn tamashalay baryp legionerlerge kóz salyp qaytqan edi. Qytay sportshylarynyng qarymy qayran qaldyrdy. Býkil el boyynsha 500 mynnan astam atlet bar eken. Sonyng bәri bolmasa da birazy olimpiadagha qatysqan. Birining kórsetkishin biri basyp ozyp, әlemdik rekordtyng talayy janalandy. Qytayda shtanga kóteru keremet damyghan bolyp shyqty. Biraq qazaq bapkerleri kez kelgen salmaq dәrejesindegi aldynghy ondyqqa kiretin sportshygha «qúda týse» almady. Bir jyldan keyin ortanqol eki sportshysyn legioner retinde bere alatyndaryn mәlimdedi. Sóitip qytaydyng eki qyzy әrqaysysyna 60 myng dollar tólengen song Qazaqstangha bet aldy. Alayda, bizding elimizding zannamalaryna say Qytaydan kelgenderding azamattyq aluy óte kýrdeli. Sportshylardyng tezirek azamattyq mәselesin sheshu kerek. Bapkerler mәselege kóp bas auyrtyp jatpady. Sportshy qyzdar Qyrghyzstannan biraq shyqty. Áldebir shenenunikting kenirdeginen ýsh myng dollar ótken song ekeui de әp-sәtte Qyrghyzstan azamattyghyn alady. Al qyrghyzdardyng Qazaqstan azamattyghyn aluy óte jenil. Sóitip eki sportshynyng biri dúnghan Zýlfiya Chinshanlo, ekinshisi úighyr Maneza Maya bolyp shygha kelgen. Ekeuining de aty oidan shygharyla salghan. Songhysynyng atyn bapkerler qaljyndap mayonezge úqsatyp qoya salypty (aytpaqshy, ol keshe 63 kelige deyingi salmaq dәrejesinde altyn medali jenip aldy. Jalpy, osy oiynda altyn útqan memleketter әzirge Qytay men Qazaqstan ghana). Al bir jyldan keyin eki sportshy da Qazaqstannyng azamaty atandy. Býgin, mine, elimizding namysyn jyrtyp jýr.
Osy jaytqa oray myna mәselening beti ashylyp otyr. Derek kózderi Resey nemese Qyrghyzstanda birneshe jyl túryp, orys tilin ýirenip alghan song bizding elimizge kelip, úighyrmyn, dúnghanmyn, kәrispin dep tirlik etip jatqan qytaylar jyrtylyp aiyrylatynyn aitady. Oibay-au, sonda últtyq qauipsizdik komiyteti ay qarap otyr ma? Olar eger bizding sózimizdi joqqa shygharghysy kelse biz myna eki sportshynyng «azamattyq alu» hikasyn aighaq retinde úsynamyz. Aytpaqshy, bapkerler Zýlfiyanyng keremet patriot ekenin aitady. Jas qyz ózinin, ózining ghana emes býkil hanzudyng biylikten ólerdey qorqatynyn ashyp aitypty. Biylikting búiryghyna jaratqannyng әmirinen әri baghynatyn qytaylar sonda bizding elimizge qanday maqsat kózdep keldi. Shetel legionerlerin osylay «kontrabandalyq» jolmen әkelip abyroyymyzdy asyrghanymyz kimge kerek? Bәigege delebemiz qozyp dalaqtap jýrip eldigimizge syzat týsirip almayyq. Al sheteldikterding qiytúrqy jolmen azamattyq alu mәselesine oray últtyq qauipsizdik komiyteti jauap beruge tiyis. Iliya «balaqaydyn» erkeligin kótere almay jýrgende, endi «aydahar tekti» arular qighylyq salmasyn. Abay bolayyq, aghayyn!
«Abay-aqparat»