Biraz jyldardan beri әlemning tynyshyn alghan ghalamdyq jylynu qúbylysy Qazaqstanda basqa elder­ge qaraghanda kóbirek bayqala bastaghanday. «Qazgidromet» ortalyghynyng mәli­metine sensek, songhy 50 jylda eldegi ortasha temperatura 1,5 ese jogharylaghan.

Mysaly, 1960-90 jyldar aralyghynda Qazaqstandaghy ortasha temperatura 1,6-2,7 gradusqa, 1990-99 jyldar aralyghynda synap baghanasy 3,2 gradusqa deyin kóterilgen. Búl bolmashy ghana kó­te­rilu bolyp kórigenmen, topyraqqa, ósim­­dikterge, januarlar dýniyesine, adamdardyng densaulyghyna da keri әser etip otyrghanyn aitpay-aq biluge bolady. Qan qy­symy jogharylar men jýregi auyratyndardyng kóbengi, jemis-jiydek týsimining búrynghyday bolmauy, jazdyng aptaby men sulardyng arnasynan tartyla bastauynda osy jylynudyng zalaly bar. Al ókinishtisi, búghan memleket tarapynan eshqanday amal qarastyrylyp jat­qan joq. Kerisinshe, sheteldik investorlar onsyz da ushyghyp túrghan ekolo­giyany odan әri lastauda. Mә­selen, múnay óndeu­­den shy­ghatyn uly gazdyng auagha taraluy shekteuli mólsherden 5-6 ese artyp ketken.

Biraz jyldardan beri әlemning tynyshyn alghan ghalamdyq jylynu qúbylysy Qazaqstanda basqa elder­ge qaraghanda kóbirek bayqala bastaghanday. «Qazgidromet» ortalyghynyng mәli­metine sensek, songhy 50 jylda eldegi ortasha temperatura 1,5 ese jogharylaghan.

Mysaly, 1960-90 jyldar aralyghynda Qazaqstandaghy ortasha temperatura 1,6-2,7 gradusqa, 1990-99 jyldar aralyghynda synap baghanasy 3,2 gradusqa deyin kóterilgen. Búl bolmashy ghana kó­te­rilu bolyp kórigenmen, topyraqqa, ósim­­dikterge, januarlar dýniyesine, adamdardyng densaulyghyna da keri әser etip otyrghanyn aitpay-aq biluge bolady. Qan qy­symy jogharylar men jýregi auyratyndardyng kóbengi, jemis-jiydek týsimining búrynghyday bolmauy, jazdyng aptaby men sulardyng arnasynan tartyla bastauynda osy jylynudyng zalaly bar. Al ókinishtisi, búghan memleket tarapynan eshqanday amal qarastyrylyp jat­qan joq. Kerisinshe, sheteldik investorlar onsyz da ushyghyp túrghan ekolo­giyany odan әri lastauda. Mә­selen, múnay óndeu­­den shy­ghatyn uly gazdyng auagha taraluy shekteuli mólsherden 5-6 ese artyp ketken.

BÚÚ-nyng klimattyq ózgerister jó­nindegi ýkimetaralyq zertteu tobynyng boljamyna sýiensek, 2100 jyly Antark­tida men Grenlandiyadaghy múzdyqtardyng eruinen múhittardyng dengeyi 18-59 santiymetrge deyin jogharylaytyn kórinedi. Osynyng saldarynan aralda or­nalasqan birneshe memleket pen qala jer betinen mýlde joyylyp ketui de mýmkin. Qazirding ózinde Tynyq múhittaghy Kiribaty araldaryna, Qytaydyng Shanhay qalasyna, Argentina astanasy Buenos-Ayreske su astynda qalu qaupi tónip túrghany jii aitylady. Al aldaghy ua­qytta dýniyejýzindegi ortasha temperatura 1,8-4 gradusqa jogharylaydy dep boljaydy ghalymdar. Sonda tropikalyq siklondardyng klimatqa әseri kýsheye týsedi. Osyghan oray bir aimaqta qúr­ghaqshylyq bolsa, endi bir jerde topan su qaptap, adamzat tabighattyng tosyn minezimen alysyp әurege týspek.

Grenlandiyada 70 jyldan beri shamadan tys joghary aua temperaturasy bayqalyp jýr. Ótken jyly búl aimaqta múz qabattarynyng 16 payyzy erigen. Al Soltýstik múzdy múhittyng múzdyq­tary 4 payyzgha kishireyipti.

Apat jaqyndaghanda ony eng birinshi jan-januarlar sezetini belgili. Osyny algha tartqan ghalymdar Ispaniyanyng Kantabriya taularyn meken etetin ailardyng 3 jyldan beri búrynghyday birneshe ay qysqy úiqygha ketpey, eki ay ghana úiyqtauyna da alandaushylyq bildiredi.

Osy bir qauipting aldyn alu mәse­lesine BÚÚ janyndaghy ókildik iri de alpauyt óndiris oshaqtaryn ghana emes, bay biznesmenderdi de tartyp otyr. Álemdik jalpy ónimning 1 payyzdyq ýlesi júmsalyp otyrsa, qauipting aldyn-alu sharalary jandanar edi deydi ghalymdar. Olar ghalamdyq jylynugha sebep bolyp otyrghan auagha taralatyn kómir­qyshqyl gazynyng 40 payyzyn elektr stansalary shygharatynyn ai­tady. Al óndiris oryndarynyng ýlesi 20 payyz eken. Kólikterden keletin ziyan da soghan shamalas. Kommunaldyq sharuashylyq qyzmetterining ýlesi 13 payyz­gha ten. Osylardyng barlyghy birige kele apatty qoldan jaqyndatyp jatqan kórinedi. Bizde óndirister qayta tirilip, kólikter sany kóbeyip keledi. Soghan sәikes uly gazdardyng da ýlesi artyp kele jatqany belgili. Basqa ónirlerde boran soghyp túrghanda Qazaqstannyng ontýstiginde qar az bolyp, janbyrly boluy da osy ghalamdyq jylynudyng belgisi kórinedi. Endeshe shymkenttikter nege qar jaumady dep tandanbasa da bolady. Kerek deseniz mamandar biyl­ghy jaz óte ystyq bolady dep te otyr. Al biz Qúday jamandyqtyng betin aulaq etsin demekpiz...