Karl Marks kapitalistik qoghamdy «Jappay jezókshe qogham» dep ataghan, óitkeni injener de, ghalym da, suretshi de, tiginshi de óz qabiletin, óz talantyn, óz enbegin satady. Maghan 80-jyldardyng ortasynda búl syn kýlkili kóringen. Óitkeni biz óz talantymyzdy enbek naryghynda sata alghan joqpyz, biz qúl edik. IYdeologiya maydany jauyngerlerining bolashaghy KPSS OK-ning sezderi men plenumdarynda sheshiletin. Odan keyin ashqúrsaq erkindik jyldary keldi, sosyn... «Jappay jezókshe qogham» da jetti.

Esimde, Talasbek (júbayym – jazushy Ásemqúlov) birneshe jyl boyy tәuligine 16-18 saghat júmys jasap, «Habar» ýshin adamnyng jýregin ainytatyn serialdargha audarma jasady. Ár paraghy 200 tenge túratyn. 10 myng bet, qalyn-qalyng 20 tom. Sodan beri men ózim ýshin aqsha júmsaudy úmyttym. Baspana alugha aqsha jinaghandyqtan emes. Alatyn zattyng qúnyn avtomatty týrde ózim ýshin eng qymbat valutamen eseptey bastaytynmyn. Ol – mening kýieuimnin, keremet muzykant, jazushy, oishyl adamnyng altyn uaqyty bolatyn...
Serikbol Qondybaydy audarghan kezde 3-4 saghat júmystan song miynmen tas kótergendey sharshasang da, uaqytyng bos ketpegenine quanyp túrasyn. Mynjyldyqtargha sayahat jasap kelip, bizding әlemge qayta oralghanday bolasyn. Meyli, audarghan kitaptaryng jyldar boyy shyqpay jatsyn, meyli, enbeging ýshin tiyn-tebendi eki jyldan keyin alarsyn. Biraq, búl Serikbol ghoy. Al key kezde audarma jasap otyryp, ózindi intellektualdyq jezókshelikpen ainalysyp jýrgendey sezinetining bar. Kliyent – qiyaly impotent, naqúrys bireu. Betine bir týkirging kelgenmen, aqsha da kerek. Ózinnen jiyirkenesin, ayaysyng ózindi... sosyn Marksti eske alasyn. Sosyn ózinning birneshe mamandyghyng baryna, óitip-býitip kýn kóre alatynyna shýkir deysin.
Biraq bizding qoghamdaghy múnday kenistik jyl ótken sayyn tarylyp barady. Kýnde qalghan tulaqtay tyrysyp barady. Qazaq aqyndary ýshin, naghyz aqyn ýshin búl tirshilik әuelden tar edi. Biraq qazaq gazetteri orystildilerge qaraghanda qazaq tarihy, әdebiyeti men tili jayly jazudan eshqashan qoryqqan joq. Árdayym jana gazetter ashylyp, ara-túra kitaptar basylyp jatty. Aqyndar da ózinshe baqytty edi – ýi-kýisiz, kedey bolsa da baqytty bolatyn. Al songhy 5-6 jyl ishinde gazetter tek jabylyp jatyr – daghdarys, sayasy monopoliya, sebep kóp qoy. «Búlay jazba», «búl jayly qozghama», «jalpygha ortaq enbek qoghamy» jayly, «tarih tolqyny» turaly, «mәngilik el» haqynda jaz» degen qysym bastaldy. Songhy kezde tipti iydeologtardyng ózi shatasqanday... aqyndar endi Keden odaghyn jyrlauy kerek pe? Júmyssyzdyq qusyryp barady. Al aqyndar – ómirge qyrsyzdau halyq qoy...
Jaqynda bir aqyn ómirden ótti. Shalqyp sóileudi únatpaymyn, sondyqtan da «aqyn» degendi kishi әrippen jazyp otyrmyn. Aqyn ómirden ótti, ózining súmdyq sheshimin jasady. Jalpylama jezókshelikpen ainalysyp jatqan qoghamgha, jalpylama tútynushy qoghamgha aqyn kerek emes, jarnamalyq shumaq jazatyndar ghana qajet. Aqyndardy jórgeginde jatqanda-aq óltiru kerek. Balannyng boyyndaghy aqyndyqty erterek óltir, zamandas!

FEYSBUK ESSENI QAZAQShALAGhAN QAZYBEK QÚTTYMÚRATÚLY

Abai.kz