Jylqy jylaydy. Qambar atanyng kóz jasyn bala kezimizde kóp kórdik. Biraq Almatygha kelgeli búl әngime «etnografiyagha» ainaldy ghoy. Jylqy jylaydy dese, tan-tamasha bolamyz. Asfalitta óspesek te, Qambar ata túqymy turaly әngimege jatminez kórsetemiz. Áytpese, sol qylqúiyryqtynyng kóz jasyn alaqanmen sýrtken auyl balasy emespiz be...

10-12 jas kezim. Kerbie birinshi ret, jazghytúrym kenje qúlyndady. Tayynda qoramyzgha bitken túqymy jaqsy jylqy edi. Birneshe jyl qúr jýrdi. Bilgishter bedeu dep jatty. Biraq әkem sýiegi súlu kýlikten kýder ýzgisi kelmey, ýiirden alastaghan joq. Túmsa deytindey emes, 9-10 jastaghy juan jylqy. Orauyz aq qúlaq ker qúlyn - býkil auyldyng kózqúrty. Ájem: «Kemesh (Ákemdi auyl el osylay ataytyn), jas tóldi kisi kózinen tasada ústasanshy. Ýiirge qosyp jiber. Kóz tiyip jýrer» - degen. Oghan әkem qúlynnyng әlsizdigin syltauratyp qorada ústady. Kerqúlyn beyne qúlannyng tóli siyaqty, orauyz, aq qúlaq, aq bauyr, qarajon, qylshyq jýndi. Sýikimdi edi. Bir kýni keshte auyl syrtynda arqandauly túrghan qúlyndy-biyening oqyranghany alaqanday auylgha anyq estildi. Balamyz ghoy. Jýgirip bardyq. Januar arqandy shyr ainalyp shauyp jýr. Aqqúlaq qúlyn jerde jatyr. Ájem ýsh jerge topyraq ýidi. Ýsheuin auyldaghy ýsh shaldyng molasy dep, qúlyndy sodan ýsh ret ainaldyrdy. Biraq kerqúlynnyng beti beri qaraghan joq, kýn qyzyly bata denesi qimylsyz qaldy.
Sol týni Kerbie tang atqansha kisinedi. Ertengi shayda әkem qúlynsyz qalghan pyraqtyng sora-sora bolyp jylap túrghanyn aityp keldi. Ras eken, januar qúlyny ólgen jerde túyaq serppey jatyr. Kózinen aqqan jas taram-taram...
Ýiirge qosyp edik, kýnde keshke qoragha kelip, janary jasqa shylanyp jylap túrady. Bir aptada qu sýiek bolyp aryqtap ketti. Múny kórgen saqa jylqyshy Músa qariya: «Kemesh, mynauyng kisi jýrekti eken. Mal bolmaydy. Odan da adalynan bauyzday sal» - dedi. Oghan әkemning dәti barmady - au deymin, bayqústy pyshaqqa ilgen joq. Arada bir apta ótkende qúiryq-jalsyz qalghan Kerpyraq qoragha kelmey qaldy. Músa shal januardyng tau bókterinde ólip jatqanyn nemeresinen aityp jiberipti. Ákem biyeni soyyp, terisin sypyryp qaytty...
Sodan beri onshaqty jyl ótti ghoy. Ótkende әkeme jylqynyng kóz jasy turaly bir óleng oqyp edim. «Álgi Kerbiyeni kózjasy men kýiik jep qoydy ghoy» - dep kýrsindi. «Oy, әkey, ol mal emes pe. Maldy kýiik jeushi me edi?» - dep kýldim. «Áy, bala, sen ne bilesin? Jaqsy jylqy jaman adamnan esti bolady. Men Kerbiyeni soyyp, ishin jarghanda kórdim. Januardyng ókpe-bauyry, jýregi qap-qara bolyp kýiip ketipti» - dedi. Men ýndey almadym. Ákem tumysynan artyq sóilemeytin kisi. Ilanbasqa shara qalmady.
Osy kýni Kerpyraq týsine kóp enedi. Januardy oilasam, adam atyn arqalanyp jýrgen kókek analar men bezbýirek әkelerge janym ashidy. Toghyz ay tar qúrsaghyn kenitken sәbiyinen jerip, sharanany qoqysqa tastap ketetin qyzdar men balasyn úryp óltirgen analargha «adam» atyn ayaymyn. Shirkinderde mal ekesh, maldyng da jýregi joq eken-au. Al olargha qaraghanda, úrpaq paryzy aldynda Kerbie sheksiz baqytty eken.

Jaras KEMELJAN

«Jas qazaq» gazeti